Toshkent davlat yuridik universiteti

3-§. Mahsulot yetkazib berish tushunchasi va huquqiy belgilari 
Mahsulot yetkazib berish shartnomasiga muvofiq tadbirkorlik faoliyati bilan 
shug’ullanayotgan mahsulot yetkazib beruvchi-sotuvchi shartlashilgan muddatda 
yoki muddatlarda o’zi ishlab chiqaradigan yoxud sotib oladigan tovarlarni sotib 
oluvchiga tadbirkorlik faoliyatida foydalanish uchun yoki shaxsiy, oilaviy 
maqsadlarda, ro’zg’orda va shunga o’xshash boshqa maqsadlarda foydalanish bilan 
bog’liq bo’lmagan boshqa maqsadlarda foydalanish uchun topshirish, sotib oluvchi 
esa tovarlarni qabul qilish va ularning haqini to’lash majburiyatini oladi (FKning 
437-moddasi). 
Mahsulot yetkazib berish shartnomasi tovarlar oldi-sotdisi bo’yicha 
tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi subyektlar o’rtasida qo’llanadigan va 
eng ko’p amaliyotda uchraydigan shartnomalardan biridir. Ushbu shartnoma 
moddiy ne’matlarni bir shaxsdan boshqa shaxsga o’tishini ta’minlaydi. Bu esa o’z 
navbatida iqtisodiy munosabatlarni rivojlanishiga olib keladi. 
Mahsulot yetkazib berish shartnomasi oldi-sotdi shartnomasining alohida turi 
bo’lib hisoblanadi
6
. Ushbu shartnomani ayrim hollarda tadbirkorlik yoki savdo 
oldi-sotdisi deb atashadi.
Mahsulot yetkazib berish shartnomasi huquqiy belgilari. Mahsulot 
yetkazib berish shartnomasining huquqiy belgilari oldi-sotdi shartnomasining 
huquqiy belgilariga o’xshash. Jumladan uning birinchi huquqiy belgisi shartnoma 
ikki tomonlamaligi. Ya’ni shartnomada ishtirok etayotgan ikkala tarafda ham 
huquq, ham majburiyat yuzaga keladi. Ikkinchi huquqiy belgisi shartnoma haq 
baravariga tuzilib, ya’ni yetkazib berilgan mahsulot uchun mahsulot yetkazib 
beruvchiga haq to’lanadi. Uchinchi huquqiy belgisi konsensual shartnomalar 
turiga kirishi. Ya’ni, mahsulot yetkazib berish haqida taraflar kelishgan va ular 
o’rtasidagi ushbu kelishuv qonun bilan belgilangan tartibda va shaklda 
rasmiylashtirilgan paytdan shartnoma bo’yicha huquq va majburiyatlar yuzaga 
keladi.