Toshkent davlat yuridik universiteti
Download 5.5 Mb. Pdf ko'rish
|
Fuqarolik huquqi II-qism
- Bu sahifa navigatsiya:
- 65-BOB. FUQAROLIK HUQUQI MUOMALASI QATNASHCHILARI, TOVARLAR, ISHLAR VA XIZMATLARNI SHAXSIYLASHTIRISH VOSITALARI 1 §. Firma nomiga bo’lgan huquq
|
MUAMMOLI SAVOLLAR
1. Oshkor etilmagan axborot tushunchasi 2. Oshkor etilmagan axborot turlari 3. Oshkor etilmagan axborotni noqonuniy foydalanishdan muhofaza qilish 4. Oshkor etilmagan axborotga nisbatan faktik monopol huquq 5. Oshkor etilmagan axborotdan noqonuniy foydalanganlik uchun fuqarolik- huquqiy javobgarlik 579 65-BOB. FUQAROLIK HUQUQI MUOMALASI QATNASHCHILARI, TOVARLAR, ISHLAR VA XIZMATLARNI SHAXSIYLASHTIRISH VOSITALARI 1 §. Firma nomiga bo’lgan huquq Ma’lumki, har bir jismoniy shaxs – fuqaro o’z ism, nasabiga ega va bu uni boshqalardan ajratib turuvchi belgilardan biridir. Yuridik shaxslar ham o’zining tashkiliy-huquqiy shaklini bildiradigan nomga ega bo’ladi. Tijoratchi bo’lmagan tashkilotlar, unitar korxonalarning nomlari, qonunda nazarda tutilgan hollarda esa boshqa tijoratchi tashkilotlarning ham nomlari yuridik shaxs faoliyatining xususiyatini ko’rsatishi kerak (masalan, «Lazzat» qandolat fabrikasi, «Kamolot» jamg’armasi va hokazo). O’zbekiston Respublikasining «Firma nomlari to’g’risida»gi 2006 yil 18 sentyabrdagi Qonuni (keyingi o’rinlarda Qonun)ning 3-moddasiga muvofiq, firma nomi yuridik shaxs bo’lgan tijorat tashkilotining (bundan buyon matnda yuridik shaxs deb yuritiladi) individual nomi bo’lib, unga doir mutlaq huquq yuridik shaxs davlat ro’yxatidan o’tkazilgan vaqtda yuzaga keladi. Yuridik shaxs to’liq firma nomi bilan birga qisqartirilgan firma nomiga ham ega bo’lishi mumkin. Yuridik shaxsning firma nomida uning tashkiliy-huquqiy shakli ko’rsatilishi kerak. Qonunda nazarda tutilgan hollarda firma nomida yuridik shaxs faoliyatining xususiyati ko’rsatilishi kerak. Yuridik shaxsning nomiga to’la yoki qisqartirilgan rasmiy nomni (davlatning nomini) kiritishga, yuridik shaxs hujjatlarining rekvizitlariga yoki reklama materiallariga shunday nomni yoxud davlat ramzlari (gerb, bayroq) elementlarini qo’shishga O’zbekiston Respublikasi hukumati belgilaydigan tartibda yo’l qo’yiladi. Yuridik shaxsning nomi uning ta’sis hujjatlarida ko’rsatiladi. Tijoratchi tashkilot bo’lgan yuridik shaxs o’z firma nomiga ega bo’lishi lozim va u undan foydalanish bo’yicha mutlaq huquqqa egadir. O’zga firma nomidan g’ayriqonuniy suratda foydalanayotgan shaxs firma nomiga egalik qilish huquqi bo’lgan shaxsning talabi bilan undan foydalanishni to’xtatishi va yetkazilgan zararlarni to’lashi lozim (FKning 46-moddasi). Firma nomi – tijoratchi tashkilotning fuqarolik muomalasida ishtirokida uni boshqa qatnashchilardan, ularning tovarlari, ishlari va xizmatlaridan farklovchi, ajratib turuvchi, individuallashtirish vositasi hisoblanadi. Yuridik shaxs firma nomidan yuridik shaxsning o’zini ham, uning ishlab chiqargan tovarlari, bajargan ishi, ko’rsatadigan xizmatini farqlovchi, xabardor qiluvchi vosita, belgi sifatida foydalanishiga bo’lgan mutlaq huquqi FKning 1098-moddasida qoida tariqasida belgilab qo’yilgan. Yuridik shaxsning firma nomi uning ta’sis hujjatlarini (ustav, ta’sis shartnomasi, tashkil etish haqidagi qaror) tasdiqlashda muassislar tomonidan belgilanadi va u yuridik shaxslar davlat reestriga kiritish yo’li bilan qayd etiladi, bu haqda yuridik shaxsga dalolatnoma beriladi. Firma nomida quyidagi belgilar ko’rsatilmasligi kerak.: 1) davlatning rasmiy nomi, xalqaro, hukumatlararo yoki nodavlat notijorat 580 tashkilotining qisqartirilgan yoki to’liq nomi; 2) tarixiy yoki O’zbekiston Respublikasida mashhur bo’lgan shaxsning to’liq yoki qisqartirilgan ismi, belgilangan tartibda beriladigan ruxsatsiz; 3) firma nomining egasi, uning faoliyat turi yoki u kelib chiqqan mamlakat xususidagi soxta yoki iste’molchini chalg’itishi mumkin bo’lgan belgilar; 4) jamiyat manfaatlariga, insonparvarlik va axloq prinsiplariga zid bo’lgan. Shu bilan birga firma nomida quyidagilar ham ko’rsatilishi mumkin emas: - ilgari O’zbekiston Respublikasida boshqa yuridik shaxs nomiga ro’yxatdan o’tkazilgan yoki ro’yxatdan o’tkazish so’rab talabnoma berilgan, ilgariroq ustuvorlikka ega bo’lgan firma nomlari; - ilgari O’zbekiston Respublikasida boshqa shaxs nomiga ro’yxatdan o’tkazilgan yoki ro’yxatdan o’tkazish so’rab talabnoma berilgan, shuningdek O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalariga muvofiq ro’yxatdan o’tkazilmay muhofaza qilinadigan tovar belgilari (xizmat ko’rsatish belgilari); - belgilangan tartibda hammaga ma’lum deb e’tirof etilgan tovar belgilari (xizmat ko’rsatish belgilari); - belgilangan tartibda qonun hujjatlari bilan muhofaza qilinadigan tovarlar kelib chiqqan joylarning nomlari bilan, shunday nomdan foydalanish huquqiga ega bo’lgan shaxs nomiga ro’yxatdan o’tkazish hollari bundan mustasno, adashtirib yuborish darajasida bir xil yoki ularga o’xshash bo’lgan. FKning 1099-moddasida belgilangan qoidaga asosan yuridik shaxsning firma nomidan u ishlab chiqargan tovarlar, bajargan ish, ko’rsatgan xizmat belgisida foydalanishga yo’l qo’yiladi. Yuridik shaxs tovarlarga, ularning idishi va o’rovida, reklamada, peshlavhalarda, bosma ma’lumotnomalarda, hisob varaqalari, bosma nashrlar, rasmiy blankalarda va shu kabi firma nomidan tovar (xizmat) belgisida foydalanishga haqli. «Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida»gi qonunning 5- moddasiga asosan sotuvchi (tovar ishlab chiqaruvchi) o’z tashkilotining firma nomini bildirishi, xabardor qilishi shart. Yuridik shaxsning firma nomidan tovar (xizmat) belgisi sifatida foydalanishi bu unga tegishli huquq bo’lib, majburiyat emas. Agar yuridik shaxs firma nomini tovar belgisiga kiritsa, u tovar belgisining tarkibiy qismi, elementi sifatida yoki unga qo’shimcha, ilova element sifatida bo’lishi mumkin. Firma nomi tovar belgisining tarkibiy qismi sifatida bo’lganida, u vakolatli davlat idorasi tomonidan tasdiqlangan bo’lishi lozim. Firma nomi yuridik shaxs davlat ro’yxatidan o’tkazilgan vaqtdan e’tiboran, chet el yuridik shaxsining firma nomi esa, chet el yuridik shaxsi O’zbekiston Respublikasi hududida fuqarolik muomalasi ishtirokchisi sifatida faoliyatni amalga oshirishni boshlagan sanadan e’tiboran huquqiy jihatdan muhofaza qilinadi. Yuridik shaxs o’z firma nomidan foydalanishda va boshqa yuridik shaxslarga ushbu firma nomidan foydalanish huquqini berishda mutlaq huquqqa ega. Chet el yuridik shaxsining firma nomiga bo’lgan mutlaq huquqi shu yuridik shaxs ta’sis etilgan mamlakatning qonun hujjatlarida belgilangan hujjat bilan tasdiqlanadi. 581 Quyidagi holatlar firma nomidan foydalanish hisoblanadi: - firma nomini rasmiy blankalarda, muhrlarda, shtamplarda va yuridik shaxsning faoliyati bilan bog’liq bo’lgan boshqa hujjatlarda aks ettirish; - firma nomini tovarlarda, ularning idishi va o’rovida, reklamada, peshlavhalarda, bosma ma’lumotnomalarda, hisobvaraqlarda, bosma nashrlarda, tovarlarni O’zbekiston Respublikasida o’tkaziladigan ko’rgazmalar va yarmarkalarda namoyish etish vaqtida ishlatish. Download 5.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|