Тошкент молия институти

Муаммоли маъруза талабани ўйлашга, таққослашга, ечимини топишга ундайдиган 
маърузадир. У қуруқ ёдлаб олиш эмас, балки ўз фаолиятида зарур бўладиган амалий 
кўникмаларни қўллаб масалани ечишга ўргатишдир. Шунингдек ўқитиш – бундай 
дарсларда аждодлар ижтимоийтарихий тажрибаси ҳам ўргатилади. Муаммоли ўқитиш 
орқали талабани ўз фикрини айтишга, фикрини ҳимоя қилишга ва бахслашишга ўргатиш 
мумкин. Фикрлаш жараёнида қарамақаршилик бўлмаса баҳс ҳам, мунозара ҳам бўлмайди. 
Мунозарасиз эса муаммонинг ечимини топиш жуда қийин.
Дарсда талабалар ўқитувчининг ўргатишга самимий интилаётганини ҳис қилиши, 
талабани ўзи билан тенг кўраётганини билишлари керак. Юқорида зикр этган маърузани 
муаммоли маъруза тарзида баён қилиш, дарсга талабаларни фаол қатнашишга чорлаш 
учун маъруза ўқиётганда муаммоли вазият яратиш зарур. Бунинг учун аввалдан муаммоли 
савол қўйиб, унга талабалар билан биргаликда муҳокама қилиниб жавоб топилади. 
Юқорида келтирилган «
ИҚТИСОДИЙ РЕСУРСЛАР ВА ЖАМИЯТ ЭҲТИЁЖЛАРИ
» мавзуидаги 
анъанавий маъруза матнини муаммоли маъруза тарзида ўқиш учун маърузанинг мақсади 
алоҳида ажратиб кўрсатилади ва қуйидагича ўзгаришлар киритилади: 

---

85
Ўқитувчи муаммоли вазият яратиш билан талабаларни фаоллаштиради, мулоҳазага 
йўллайди. Биринчи узвий саволни муҳокама қилиш жараёнида муаммоли вазиятни 
вужудга келтириш мумкин:
Бунинг учун ўқитувчи талабаларга «нима сабабдан иқтисодиётни назарий жиҳатдан 
ўрганишни айнан шу мавзудан бошлаяпмиз?» деган савол билан аудиторияга мурожаат 
қилади. Бу саволлар муҳокамаси асосида талабалар фанни ўрганишни, иқтисодиётни шу 
мавзудан бошланишига қаноат ҳосил қилишлари керак.
Талабаларга инсоннинг яшаши учун нималар керак? Биров биринчи навбатда 
озиқовқат деса, бошқаси тинчлик бўлиши керак, дейди. Сизнингча ким ҳақ? Бунинг 
сабаби нимада? деган саволлар қисқача муҳокама қилингач, «Инсоннинг эҳтиёжлари 
турлитуманлигини биламиз, уларни ўхшаш томонлари борми?” дея мурожаат қилиб, 
талабалардан жавоб олгач, маъруза давом этади. 
Эҳтиёжларнинг турли гуруҳларга бўлинишини тушунтиргач, «Нима сабабдан турли 
жиҳатдан ёндашиб, гуруҳларга бўлиб чиқдик. Уни нима кераги бор? Гуруҳларга 
бўлмасдан, ўрганиб қўя қолсак бўлмайдими?» деб мурожаат қилиш мумкин.