Trust and support

Рус тилидан Ирода ХОЛБЕКОВА таржимаси.

---

Атиргул ўғриси
73
СУРГУН
Али Ўқтой Ўзбайроқ,
Туркия
С
урат ўз ҳошиясидан чиқиш-
га қарор қилади.
Қадрдон дўстларингни, хотираларингни, сен со-
ясида шеърлар ўқиган чинор дарахтини, ҳеч кимга 
айтилмай соб бўлган сирларни, талабалик даврин-
гнинг энг дилбар дамлари бўлмиш нонушта соат-
ларини, Аминанинг илк маошини, йиллар бўйи ел-
кама-елка ижод қилиб келган энг яқин дўстингнинг 
илк китоби чиққандаги ҳаяжонларни, университет 
дипломи топширилгани замон бармоқларга тақи-
ладиган никоҳ узукларини, оқшомлари зерикка-
нингда ёзилгувчи сархуш дастурхонларни, ҳамма 
шаробу пишлоқ билан овора бўлаётганда сенинг 
ачимсиқ шолғом еб ўтиришингни, сен айтиб-айтиб 
адо қилолмаган ўша Ҳаммомўну кўчасидаги тунги 
саргузаштларни, Мардиндаги дўст даврасида сурган 
паришон хаёлларингни бирдан, ҳеч кутилмаганда 
ортинга ташлаб, борса келмас йўлга ҳозирланяпсан.
Зеро, ҳалиги кун факультетга кетаётганингда сен-

---

Ҳикоялар тўплами
74
га салом берганни, ўзинг ўқиган ҳар китоб ичра қай-
та ўқилишини кутаётган, тагига чизилган хатбоши-
ларни, радиодан эшитилган сўнги янгиликларни, 
энг яқин дўстингнинг мансаб пиллапоясидан қандай 
кўтарилганини, талабалар кенгашида бу йил қандай 
ўзгаришлар амалга оширилишини, мувафаққияти-
га қаттиқ ишонган оғайнинг илк қийинчиликка дош 
беролмай қай йўсин синиб бораётганини, ҳар саҳар 
ўрмонда сайр қила туриб қаршинга чиққан қиз би-
лан танишиш учун қай мақомларга йўрғалаганинг-
ни, илк учрашувда айтиб берган ҳикояларингни, 
овози дунёларга алишилмас ўша соҳибжамол елка-
сига юзингни босиб, неча йиллардир ўксиб йиғла-
ганингни, нафақат унга, балки атрофингдаги бутун 
таниш-нотанишга оғаларча қандоқ ёрдам берганин-
гни,чегараларни, чегараланганларни, зиғирча фойда 
ололмасанг ҳам узлуксиз янги ишга жойлашишла-
рингни ва бу ишга кириш олди руҳингда қўпган ҳая-
жон довулларини дўстларингга энтикиб сўзлаб бе-
рардинг. Кейин эса мен барибир бу ҳаётдан ҳаловат 
тополмайман дея тўхтаб қолардинг, кўп гапирар-
динг…
Ҳамон кўп гапирасан. Сергапсан. Аммо, бу са-
фар кетишингдан ҳеч кимнинг хабари йўқ. Бутун 
ҳикоянгни юк машинасининг диққинафас кабина-
сида қисилганча, сен билан кетаётган Суҳанга айтиб 
беряпсан. Чегарадан ўта туриб юк машинасининг 
ҳайдовчиси, маҳалладош жўранг ҳар нуқтада чега-
рачиларнинг оғзини мойлайди. Пора. Ватанингда-
ги ҳолат бу ерда ҳам такрорланаётганини эслайсан 
ва Европадаги бундай олди-бердилар сенга ғалати 
кўринмайди негадир.
Умуман, ҳеч нима ғалати туюлмасди сенга. На 
атрофингдагилар сени лаҳзада юксакларга олиб 
чиққан кўйи номингга доҳий дея қўшимча қилиши, 

---

Атиргул ўғриси
75
на ўша юксакликдан қулаганингда ҳамма бир-бир 
сендан узоқлашиши… Ҳамманинг кўнглини олиб, 
кулдириб юрадиган одам ҳар кеча ҳўнграб йиғлаши, 
кечаги ўктам биродаринг бугун юришга-да мажо-
ли қолмаганидан сиқилиши, кимнингдир ўтмишга 
боқиб энди бари тугади дея ҳеч кутилмаганда ўйин-
га тушиб кетиши… Ғалати кўринмасди. Сен барини 
табиий ҳолдек қабул қилардинг.
Ҳаётингдаги аёллар бахтсизликка дучор бўлганда 
нафасни сендан олиб, бошқа эркак учун нафаслари-
нинг сиқилишини ҳам жимгина кузатдинг. Шу боис 
ҳам буқаламунсан. Энг яқин дўстларинг шундай де-
йди. Кўникасан, ҳаммасига тезда кўникасан. Бироз-
дан сўнг ўн саккизинчи соати бошланадиган бу гум-
бур-қарс шовқинларга ҳам тезда кўникдинг. Бироқ, 
бир қулоғингда ҳамон ўша аёл шивирлаб айт ган қў-
шиқлар мавжланиб турибди. Ўша аёл деган гап жи-
нингни қўзғатади. Лекин, ҳозир унинг исмини овоз 
чиқариб айтадиган одам борми ёнингда? Ўзинг эса 
унинг номини хаёлда такрорлашга-да журъат қи-
лолмайсан.
Худди ҳеч нима бўлмагандек, худди ҳозиргидек 
бутун ҳаётингни остин-устун қилиб юборадиган, 
оғриқ тўла хотира пиёлаларидан май сипқорган 
кунларингни қайтадан бошлаб бергувчи ҳодиса рўй 
бермагандек жимсан. Ҳамма жим. Сен бунга ҳам кў-
насан, кўникасан. Ўзгаришлар лаҳзасини-да оддий 
қабул қилишга уринасан гўё.
Аёлларни тушунмайсан, уларни ҳамма нарсадан 
кўпроқ севсанг ҳам тушунолмайсан. Нега эркин-
лик исташларига қарамай ўзларини қафасга банди 
этажак эркакларга кўнгил қўйишларини, оталари 
билан ўрталаридаги зиддият деворлари, уларнинг 
жисми жонига соя ташлаб турганини кўра била ту-
риб, саъжияси оталариники билан бир хил кишига 

---