Turar joy binolari

Elektrotexnika qurilmalari
9.47. Turar joy binolarida elektr yoritish va kuch elektr uskunalari o‘rnatilishi lozim.
Turar-joy binolari elektr o‘tkazgichlari ishonchlilik darajasiga ko‘ra quyidagi kategoriyalarga
kiritilishi lozim:
elektr plitalar hamda issiq suv bilan ta’minlash maqsadida foydalaniladigan elektr suv
isitgichlar o‘rnatilgan, balandligi 16-qavatgacha bo‘lgan uy-joy binolari (bir-sakkiz kvartirali uylar bu
hisobga kirmaydi), gaz plitalar va o‘tin-ko‘mir yoqiladigan plitalar o‘rnatilgan, balandligi 5 dan 10-
qavatgacha bo‘lgan uy-joylar, 50 kishiga mo‘ljallangan umumiy yotoqxonalar II-kategoriyaga
mansub;
gaz plitalar va o‘tin-ko‘mir yoqiladigan plitalar o‘rnatilgan, balandligi 5-qavatdan oshmaydigan
uy-joy binolari, elektr plitalar hamda issiq suv bilan ta’minlash maqsadida ishlatiladigan elektr suv
isitgichlar o‘rnatilgan bir — sakkiz kvartirali uylar, 50 kishiga mo‘ljallangan umumiy yotoqxonalar
binolari — III-kategoriyaga mansub.
9.48. Elektr uskunalari konstruksiyasi, tayyorlanishi, o‘rnatilish usuli, izolatsiyasining klassi va
himoyalanganlik darajasi elektr tarmog‘idagi kuchlanishga hamda atrof muhit-sharoitiga mos
kelishi zarur.
9.49. Kvartiradagi va turar-joy yacheykalaridagi guruhlangan elektr tarmoqlari yashirin qilib
o‘tkazilishi, buning uchun ular devor ichiga yotqizilgan naylardan viklyuchatellar va rozetkalar
devorga o‘yib, botirilgan qilib o‘rnatilishi kerak.
Turli kvartiralar orasidagi devorga, yuqori qulaylikka ega obyektlarda esa, bir kvartira doirasida
ham bir o‘q bo‘ylab 2 ta viklyuchatel yoki rozetkani yonma-yon o‘rnatishga yo‘l qo‘yilmaydi.
9.50. Kvartiralarning hamda umumiy yotoqxonalarning yashash xonalariga xonaning har bir
to‘liq va to‘liqmas 6 m maydoniga 6A tokka bittadan rozetkalarni o‘rnatish kerak. I va II zonalardagi
kvartiralar umumiy xonasida maishiy konditsionerga mo‘ljallangan 10 (16) A tokka erlangan
kontaktli rozetka o‘rnatiladi.
Kvartira yo‘laklarida yulaklarning har bir to‘liq va to‘liqmas 10 m maydoniga 6A tokka kamida
bittadan rozetkalar joylashtirilishi zarur.
Oshxonalarga 6A tokka mo‘ljallangan uchta rozetka, oshxona maydoni 8 m dan katta
bo‘lganida esa to‘rtga rozetka va bundan tashqari, erlangan kontaktli, 10 (16)A tokka mo‘ljallangan
bitta rozetka o‘rnatilishi lozim. Elektr plitalardan foydalanilganda, 23A tokka mo‘ljallangan va
erlangan kontaktli rozetka o‘rnatilishi zarur.
Yaxshilangan va yuqori qulaylikka ega binolarda konditsioneri bor xonalarning hammasiga 10
(16)A tokka mo‘ljallangan erlangan kontaktli rozetkalar o‘rnatiladi.
9.51. Yashash xonalaridagi shtepsel rozetkalari vilka chiqarib olingandan keyin ular teshiklarini
berkitib qo‘yish imkonini beruvchi himoya moslamalari yoki plastmassa qopqoqlar bilan
ta’minlangan bo‘lishi lozim.
Sanuzellarga, vannaxona va dushxonalarga, yuvinish xonalariga, dusholdi xonalarga,
omborxonalarga rozetkalar o‘rnatish mumkin emas, yuvinish xonalari hamda vannaxonalardagi
taqsimlovchi transformator orqali ulanadigan rozetkalar bundan mustasno.
9.52. Kvartira dahliziga elektr qo‘ng‘iroq kvartiraga kiriladigan eshik yoniga esa qo‘ng‘iroq
tugmachasi o‘rnatilishi lozim.
9.53. Yashash xonalarda, oshxonalarda, dahliz va verandalarda, shuningdek, maydoni 5 m dan
katta lodjiyalarda zarur bo‘lganida shipga, lodjiyalarda esa, devorga, osib qo‘yiladigan yoki
mahkamlanadigan umumiy yoritish yoritgichlarini o‘rnatishga mo‘ljallangan klemmali kolodkalar
yoki mahkamlovchi moslamalar o‘rnatilishi kerak. Maydoni 10 m va undan katta bo‘lgan yashash
xonalariga, lampalarni ikki qismlab yoqsa bo‘ladigan ko‘p lampali yoritgichlar o‘rnatish imkoniyatini
2
2
2
2
2

---

ko‘zda tutish zarur. Kvartiralardagi hojatxonalarda eshik tepasida devorga patron, vannaxonalarda
esa, umivalnik tepasiga yoritgich o‘rnatilishi kerak.
9.54. Evakuatsiya vaziyatidagi yoritish 6 qavatli va undan balandroq turar joy binolarida,
shuningdek, 50 nafar va bundan ko‘proq kishi istiqomat qiladigan umumiy yotoqxonalarda ko‘zda
tutilishi lozim.
9.55. Yuqori qulaylikka ega binolarda evakuatsiya vaziyatidagi yoritish, zinapoyalarni,
vestibyullarni, lift xollarini, tabiiy yoritishga ega lift oldi maydonchalarini, uylar podyezdlari va
kirishlarini yoritish qorong‘i tushgach avtomat tarzda yoki masofadan dispetcherlik punktidan
yoqiladigan va tong otishi bilan o‘chadigan bo‘lishi lozim.