Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

Köneçe ýazylan hat arap elipbiýinde ýazylan 
hat. 
KÖNEÇIL [kö:nöçül], syp. Könä uýýan we ony 
goldaýan, könäniň tarapdary, täzäniň täsirine 
düşmeýän. 
KÖNEÇILLIK 
[kö:nöçüllük], 
at. 
Könä 
uýujylyk, könäniň tarapdary bolmaklyk. 
KÖNEDEN [kö:nödön], hal. Öňden, ozaldan, 
gadymdan, geçmişden. Biziň köneden galan gowy 
däp-dessurlarymyz bar. 
KÖNEKI [kö:nökü], syp. Mundan owalky, 
ozalky, öňki wagtdaky. Köneki bolşuňdan oba 
göçüpdir (A. Kekilow). 
KÖNEKILER [kö:nökülör], at. Gadym wagtda 
ýaşanlar, bu döwürden ozal ýaşap geçenler (adam 
hakynda). “Köp ber-de, gözel al

diýip, könekiler 
aýdypdyr-la (R. Gelenow). 
KÖNE-KÜŞÜL [kö:nö-küşül], at. Könelen, 
sandan galan, köne-sana, ýyrtyk-ýirik. Dogrudan 
hem, Ogulgerek bu gün ýadady, ol ertirden bäri 
özüniň köne-küşül zatlaryny ýygnamakdan dynmady 
(N. Saryhanow).
KÖNELDILMEK [könöldülmek], işl. Geýlip, 
ulanylyp köne edilmek. Geýlip köneldilmek. 
KÖNELER [kö:nölör], at, ser. Könekiler. 
KÖNELIK [kö:nölük], syp. Köne ýagdaýda 
bolmaklyk, könelen halda bolmaklyk. 
KÖNELIŞ [kö:nölüş], iş ady. Könelmek ýagdaýy. 
KÖNELIŞMEK [kö:nölüşmök], işl. 1. Köp 
ulanylmagy, köp wagtyň geçmegi sebäpli dargap 
başlamak, ýyrtylyşmak, çagşap başlamak. Daşy 
könelişip giden depderçe. 2. Ýaşy gaýdyşmak, ýaşy 
bir çene barmak (adam hakynda). Kakam könelişen 

---

47 
garry adam, sen bolsaň ondan hem beter gorkak 
bolupsyň (A. Gowşudow). 3. Wagty geçişmek, 
ýatdan çykyşmak, könelmek. Könelişen gürrüň. 

 Könelişen göz gowy görmeýän, kütelişen göz. 
Könelişen gözleriniň nury öçügsidi. Könelişen söz 
ulanyşdan galyp barýan söz. 
KÖNELME [kö:nölmö], iş ady. Könelmek 
ýagdaýy. 
KÖNELMEK [kö:nölmök], işl.1. Wagt geçmegi, 
ulanylmagy sebäpli köne bolmak, täzeligi aýrylmak, 
sary gitmek; dargap, çagşap başlamak. Onuň 
egnindäki penjegi könelipdir. 2. Şöhlesi öçmek, 
kütelmek. Indi gözlerem könelip ýör, daşdaky zatlary 
seljermejek bolýar. 3. Köp wagt geçip, ýatdan 
çykyşmak (biriniň ölümi bilen bagly). 
KÖNELMEKLIK [kö:nölmöklük]; iş ady. 
Könelmek ýagdaýy.
KÖNELMEZLIK [kö:nölmözlük], iş ady.
Geýleni ýa-da ulanylany bilen köne ýagdaýa 
geçmezlik, köne bolup ugramazlyk. Bir ýa iki 
geýeniň bilen köýnegiň könelmez, arkaýyn geýiber. 
KÖNELTDIRMEK [kö:nöltdürmök], işl. Başga 
birine geýdirip ýa-da ulandyryp, köne etdirmek. 
Köwşi ýoldaşyňa geýdirip köneltdiripsiň. 
KÖNELTMEK [kö:nöltmök], işl. Bir zady 
geýip, ulanyp, täzeligini ýitirmek, saryny gidermek, 
köne etmek, könelik derejesine ýetirmek.  Men täze 
köýneklerimiň hemmesini köneldäýipdirin. 
KÖNE-SANA [kö:nö-sa:na], syp. Köne-küşül. 
Bu asyl köne-sanasyndan el çekmän geçjek (A. 
Gowşudow).
KÖNE-SÖNE [kö:nö-sö:nö], syp., ser. Köne-
sana.Ol köne-söne geýimlerini geýindi 
(B. 
Seýtäkow). 
KÖŇÜL, at, ser. Göwün. Allatagala ýerdäki 
raýatlaryny ýalkajak bolsa, olaryň içinden pygamber 
sypatly, parasatly, köňli giň ynsany ýaradarmyşyn 
(

Watan

).