Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty

DAMASK SELJUK DÖWLETI BILEN 
GATNAŞYKLARY 
Soňky bölümlerde üstünde giňişleýin durlup 
geçiljek Reý söweşinde kakasy Tutuşyň ýanynda ýer 

---

118 
alan Dukak kakasynyň emirleri bilen bile Halaba 
gelmegi başardy. Ol agasy Ryzwanyň ýanynda bir 
salym bolansoň, Tutuşyň naýyby hökmünde Damaskda 
bolan emir Sawteginiň çagyrmagy bilen assyrynlykda 
Damaska gitdi. Şunlukda, Dukak bu ýerde Siriýa we 
Palestina 
seljuklarynyň 
Damask 
şahasyny 
esaslandyrdy.
DAMASKA ÝÖRIŞ 
 
Kakasynyň 
Siriýadaky 
we 
Palestinadaky 
hökümetine ýeke özi eýe çykmak isleýän Mälik 
Ryzwan doganynyň Damaskda aýry döwlet gurmagyna 
döwtalap däldi. Şol sebäpli ol Surranyň häkimi 
Artykogly Sökmen wezir Jenaheddöwle we emir Abak 
bilen bile Dukak şäherde ýok wagty Damaska ýöriş 
etdi (1096-njy ýyl). Köp wagt geçmänkä, wezir 
Muhammet, harby waly Bagtyýaryň we ýerli 
goragçylaryň serdary Abu Muhammediň ýolbaşçylygy 
tarapyndan goralan Damasky gaban Halap seljukly 
goşuny üstünlik gazanyp bilmedi. Üstesine-de 
Ryzwanyň bir hajybynyň manjanyk daşy degip ölmegi 
esgerlere ruhy taýdan erbet täsir etdi. Mundan başga-da 
Dukagyň ýörişden gaýdyp gelýändigini eşiden Ryzwan 
gabawy aýryp, Halaba çekilmäge mejbur boldy. 
Sökmen dogany Ilgazynyň Dukak tarapyndan tussag 
edilendigi sebäpli Iýerusalime gitmek üçin Ryzwandan 
aýryldy.

---

119 
IÝERUSALIMIŇ ELDEN GIDERILMEGI 
 
Siriýa we Palestina seljukly hökümdary Tutuş 
tarapyndan waly wezipesine bellenilen Artyk beg 
aradan çykandan soň, Iýerusalimi onuň ogullary 
Sökmen we Ilgazy bilelikde dolandyrýardylar. Müsür 
fatymylary Siriýa we Palestina seljukly döwletiniň ikä 
bölünmegi we olaryň hökümdarlary Ryzwan bilen 
Dukagyň biri-birine bolan duşmançylygyndan peýda-
lanyp, goşunbaşy Efdalyň ýolbaşçylygynda goşun 
iberip, Siriýa we Palestina seljukly döwletiniň 
çäklerine girýän Iýerusalim şäherini gabadylar. Şäheri 
Ilgazy we Sökmen az sanly goşun bilen gaýduwsyz 
goraýardy. Ýöne olara ne Ryzwandan, ne-de Dukakdan 
goldaw geldi. Fatymy goşuny 40 sany manjanyk 
işledip şäheriň diwarlaryny ýykmagy netijesinde şäheri 
goramak has-da agyrlaşýar we şol sebäpli Ilgazy bilen 
Sökmen şäheri fatymylara bermäge mejbur boldular 
(1038-nji ýylyň Alp Arslan aýy). Aradan köp wagt 
geçmänkä, Sökmen Halaba – Mälik Ryzwanyň, Ilgazy 
bolsa, agasynyň ogly Söýünç, Ýakuty we Artykly 
maşgalasy bilen Damaska – Dukagyň ýanyna geldiler. 
Şeýlelikde, 1071-nji ýyldan bäri Siriýa we Palestina 
seljukly döwletine degişli Palestinanyň örän ähmiýetli 
şäheri Iýerusalim ýene-de fatymylaryň eline geçdi.