Tvich va diqt ma'ruza lotin

Chiniqtirish tartiblari: sovuqlayin chiniqtirish, gaz berib yuksiz ishlatib 
chiniqtirish, gaz berib yuklab chiniqtirish, sinash va ko’zdan kechirib nazorat qilish. 
Dvigatelni sinashda ta'mirlash sifati mexanizmlarning to’g’ri rostlanganligi va bundan 
tashqari dvigatelning quvvati, yonilgining soatli va solishtirma sarfi aniqlanadi. 
Tiko va Damas avtomobillari uchun sinov uslublari 
«UzDEU avto» avtomobillarining tamirlangan ichki yonuv dvigateli ikki 
bosqichli sinovdan o’tkaziladi. 
Birinchi bosqich - dvigatelni yuklamasiz, 25 minut davomida quyidagi rejimlarda 
(har rejimda 5 minutdan) chiniktiriladi: 
900 … 1100 min 
1900 … 2100 min 
2900 … 3100 min 
3900 … 4100 min 
4000 … 4600 min 
Chiniqtirish dvigatel ishlab chiqargan zaod tomonidan tavsiya qilingan moy bilan 
o’tkaziladi. Chiniqtirish jarayonida oldin ut oldirishni ilgarilatish burchagi tekshiriladi, 
zarur bo’lsa, rostlanadi. Sinov vaqtida karbyuratorning xavo to’siqchasi to’la ochik 
bo’lishi kerak. Chiniqtirishning birinchi bosqichi davomida moylash tizimidagi bosim 
tekshiriladi, moyning sizib chikmasligi nazorat qilinadi va dvigatel salt ishlanganidan 
aylanishlar chastotasi rostlanadi. Chiniqtirish jarayonida aniqlangan nosozliklar bartaraf 
qilinadi va dvigatel karterdagi moy almashtiriladi. 

---

104
Chiniqtirishning birinchi bosqichini stentdda o’tkazish maqsadga muvofiq, ammo 
stend bo’lmasa avtomobilning uzida ham utkazsa bo’ladi. 
Ikkinchi bosqich - avtomobilning 5000 km yurishi davomida, undan foydalanish 
boshida tavsiya etilgan harakat tezliklariga rioya qilgan holda chiniktiriladi. 
Bunda dvigatel ishga tushirilib, kiyidagilar tekshiriladi: 
- 
suv yoki yonilgini quvurlar biriktirilgan joylardan sizib chikmayotganligi; 
moyning bosimi. Temperatura 80 0S va tirsakli valning aylanish chastotasi 4000 min 
bo’lganda bosim 0,3 … 0,5 MPa (3…5 kgkG` sm), 1000 min aylanishlar chostotasida 
esa kamida 0,07 MPa (0,7 kgkG`sm) bo’lishi kerak; 
- 
dvigatelning ishshdagi ortiqcha shovqini yukligi; 
- 
moyni quyidagi birikmalar orqali sizib ketmayotganligi: 
a) silindarlar kallangi va kallak kopkogi orqasidagi kistirma orqali. Moy sizib 
chikkan xollarda kuzatilsa, maxkamlash boltlarining tortilganligi tekshiriladi. Agar 
boltlar tortilgandan keyin ham moy sizib chiqishi tuxtamasa, kallak kopgogi echiladi va
kistirma to’g’ri o’rnatilgani tekshiriladi. Zarurat bo’yicha kistirma almashtiriladi; 
b) dvigatelning moy karteri, silindirlar bloqi va qopqoqlari orasidagi kistirmalar 
orqali. Zarurat bo’yicha boltlar tortiladi. 
Sinov dovomida nosozliklar yuzaga kelsa, dvigatel uchiriladi va ular bartaraf 
qilinganidan keyingia sinov davom etiriladi. Chiniqtirishning dastlabki davrida
dvigatelning aloxida kisimlarining ishqalanish yuzalari orasidagi ishqalanish kuchi katta 
bo’lganligi sababl, yangi dvigatelning detallarini bir-biriga moslanishi ma'lum vaqtni 
talab qilishni xisobga olish zarur. Bu, ayniqsa, to’la ta'mirlangan porshen, shatun va
o’zak podshipniklari almashtirilganda, tirsakli valning bo’yinchalari va silindar kuzgusi 
jilolangan divigatelga taluklidir. 
Ta'mirlangan divigatelni stendda sinalganda, uning ishini maksimal rejimgacha 
yetkazish mumkin emas.