Tvich va diqt ma'ruza lotin

Dvigatelni avtomoblda tekshirish 
Dvigatel avtomoblga o’rnatilgandan so’ng, ta'mirlash sifatini yaxshilab tekshirish 
zarur. 
Tekshiishni diagnostia stendda o’tkazish mumkin. Dvigatel ishga tushib, bir oz 
ishlagandan keyin quyidagilr tekshiriladi: 

---

105
- 
sovutish suyuqligi va yonilgi kuvurcha va shlanglari briktirilgan joylardan 
suyuqlik sizmayotganligi. Zarurat bo’lsa ular maxkamlanadi; 
- 
moy sizmayotganligi; 
- 
karbyuratorning tortki tizimi dossel va xavo to’siqchalarining ochilib-
yopilishini ta'minlashni, zarur bo’lsa, ular rostlanadi; 
- 
karbyuratorning ishga tushiish moslamasi to’la ulanishi va uzilishi; 
- 
tishli tasmani tortilish darajasini tekshirish, zarur bo’lsa, rostlash; 
- 
elektor jihoz simlari kontaktlarining sozligi; 
- 
asboblar panelidagi signal chiroqlarining to’g’ri ishlashi; 
Karbyuratorning salt ishlash tizimini rostlash. 
Dvigatelni chiniqtirish 
Avtomobil chiniqtirish davomida (birinchi 1000 km da) quyidagilarga rioya qilish 
kerak: 
- 
divigatelni ishga tushirishgandan keyin, tusatdan uni aylanishlar 
chastotasining oshib ketishiga yo’l quymaslik; 
- 
avtomobilning katta tezlanishi bilan harakatlanishga yo’l quymaslik; 
- 
avtomobilni katta yuklama va divigatelning kichik aylanishlari chastotasida 
yurishga yo’l quymaslik; 
- 
2-jadvalda keltirilgan tezlakdan oshirmaslik. 
Chiniktrish vaqtida rioya qilish zarur bo’lgan tezlik 
2-jadval 
Ulangan uzatma 
Harakatlanish mumkin bo’lgan tezlik, 
km/soat 
1 
25 
2 
45 
3 
70 
4 
80 
5 
100 

---

106
Dvigatelning texnik xoltini aniqlash 
Uzoq ishlatsh davomida divigatel va umuman avtomobilning texnik xolati sekin -
asta o’zgarib boradi. Chiniqtirish jarayonida ishqalanuvchi yuzalarning o’zaro 
silliklanishi natijasida ishqalanish kuchi kamayda; divigatelning effektiv quvvati ortadi, 
binzin sarfi va moyning qo’yishi kamayadi. Shundan so’ng, ma'lum vaqt dovomida 
divigatelning texnik xolati deyarli o’zgarmaydi.
Keyinchalik eyilish darajasi oshgan sari, porshen xalkalari orqali gazning utib 
ketishi ortadi, silindirlardagi kompressiya pasayadi, birikmalarning tirkishidan moyning 
utib ketishi ortadi va moylash tizimida bosim kaytib ketadi. Bu divigatel effektiv 
quvvatining asta - sekin kamayishiga, yonilgi va moy sarfining orishga olib keladi. 
Uzoq muddat davomida ishlatilgandan so’ng, divigatelning texnik xolati uni 
ishlatib bulmaydigan darajga keladi. Agar ishlash sharoitlari og’ir bo’lsa va 
avtomobilga yaxshi karalmasa, yuqorida aytilgan xolat oldinroq paydo bo’lishi ham 
mumkin. 
Divigatelning texnik xolatiga ko’ra uni ta'mirlash vaqtini aniq belgilash goyat 
muximdir. Bu divigatelning umumiy ish muddatini uzaytiradi va divigatelning avariya 
xolatida ishdan chiqishning oldini oladi. Divigatelning texnik xolati avtomobilni tortish 
xususiyati, yonilgi va moy sarfi, silindirlardagi kompressiya kattaligini va ishlashdagi 
shovqin darajasi bilan aniqlanadi.
Divigatelning texnik xolatini eng ob'ektiv baholash usuli-uni yuklama beruvchi 
moslamalar bilan jihozlangan maxsus qurilmada tekshirishdar.
Ammo buning uchun divigatelni avtomobildan echish kerak, bu esa vaqt va 
ma'lum mablag’ sarflashni talab qiladi.
Quyida divigatelning texnik xolatini uni avtomobildan yechmasdan tekshirish 
usullari tavsiya qilingan.
Sinov shartlari: 
- 
yonilg’i-benzin Ai-93; 
- 
avtomobil yuklanishi - nominal (xaydovchi bilan birga bitta yo’lovchi); 
- 
yo’l quruq, to’g’ri va ravon, qattiq qoplamali (kiyaliklari qisqa, 0,5 % dan 
oshmaydigan) bo’lishi kerak; 

---

107
- tezlana olish va belgilangan tezlikka erishish uchun o’lchami yo’l nazarida 
tutilishi kerak.