Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Егилувчанлик ва бо`шашишни тарбиялаш

Егилувчанлик – бу гандболчининг о`йинда учраб турадиган ҳаракатларни катта кенгликда бажара олиш қобилияти. Бо`г`гинларнинг ҳаракатчанлиги мушаклар ва пайларнинг егилувчанлигига бог`лиқ. Шунинг учун ҳам даставвал барча бо`г`инларнинг ҳаракатчанлигини оширишга алоҳида еътибор бериш керак. Егилувчанликка оид машқларни дастлаб ҳар кунги ерталабки бадан тарбия ва якка тренировкага киритган ҳолда бажара бошлаш керак. Талабга мойил бо`лган егилувчанликка еришилгандан кейин, катта ҳажмдаги машқларнинг зарурияти ҳам керак бо`лмай қолади, чунки яхши егилувчанликни сақлаб қолиш учун хафтада 2-3 марта кичик меёр билан бажарилган тегишли машқларнинг о`зи кифоя қилади.
Бирин-кетин катталаштириладиган кенгликда бажариладиган чузилувчанликка қаратилган, кичик ог`ирлик билан биргаликда қайта-қайта бажариладиган сакровчанлик ҳаракатлар, шериги ёрдами билан бажариладиган машқлар егилувчанликни ривожлантириш учун асосий воситалар ҳисобланади. Машқлар инерция кучларидан то`лароқ фойдаланилган ҳолда ҳар доим кенглиги, салмоқлиг`и ва тезлиги ошиб борадиган ва 3-5 ҳаракатни о`з ичига киритган қайтарилишлар билан бажариладиган. Бо`г`имларнинг ҳар қайси гуруҳи учун бо`ладиган такрорий машқларнинг умумий сони аста-секин ортиб бориши керак.
Чо`зилувчанликка қаратилган машқлар ва Шунингдек, дастлабки бадан тарбия, массаж, иссиқ сувга чо`милиш, илиқ душ, бо`шашишга имкон яратадиган машқлар мушак ва пайларнинг таранглигини ривожлантиришга ёрдам беради. Такрорий о`сулият егилувчанликка қаратилган машқларни қо`ллашда йетакчи ҳисобланади.
Бо`шашликка қаратилган машкларни бажаришда майдонга нисбатан юқорироқ жойлашганлиги учун тананинг айрим қисмларининг ог`ирлигидан фойдаланиш оддий ва одат бо`либ қолган машқлардир. Бажариш учун ог`ирлик марказини о`згартириш билан бог`лиқ бо`лган машқлар мураккаброқ машқлардан ҳисобланади. Ўйин жараёнига керак бо`лган ҳаракатларни таъсинлаб берувчи мушакларнинг асосий гуруҳини бо`шаштира билиш гандболчида қуйидаги машқлар орқали вужудга келади:
- қо`лларнинг ҳар хил дастлабки ҳолатида панжаларни силкитиш;
- гавда о`нгга ва чапга бурилган ҳолатда қо`лларни еркин айлантириш ёки силкитиш;
- бир жойда туриб сакраш ёки қо`ллар еркин ҳолатда бо`либ, майда қадам қо`йиб югуриш;
- оёқ учини ердан узмаслик, бо`ш бо`лган оёқ тиззасини тез тегиб, гавда ог`ирлигини галма-гал бир оёқдан иккинчи оёққа ко`чириш;
- сонни икки қо`л билан кутариб, қайта тушириш (болдир ва пай бо`шашган ҳолатда);
- жойда туриб бир оёқда сакраш (бошқа оёқ бо`шашган ҳолатда бо`лиши керак);
- енгашган ҳолатда қо`лларни еркин қо`йиб, гавдани айлантириш;
- ётган ҳолатда оёқни ко`тариб ён томонга бурилиш, кейин бо`шашган ҳолатда оёқни жойига қо`йиш.
Ҳозирга вақтда бир қатор спорт турларида мушакларни бо`шаштиришни такомиллаштириш учун аутоген тренировка ва унинг янги тури-психорегулаторли тренировкадан муваффақиятли фойдаланилмоқда.