Vazirligi farg‘ona davlat universiteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim VAZIRLIGI
FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI


FILOLOGIYA FAKULTETI
Farg‘ona Davlat universiteti

- o‘zbek tili

Ilmiy rahbar:

filologiya fanlari
Abdulla Oripov asarlarida anemonimlarnig ifodalanishi

Mundarija:

Kirish
Birinchi bob.O’zbek tiilidagi anemonimlar va ularning mazmuniy tasnifi

1.1.Leksik sathda anemonimlarning o’rni
1.2.Anemonimlarning mazmuniy tasnifi
Bob bo’yicha xulosa
Ikkinchi bob.A.Oripov she’riyatida anemonimlarning qo’llanilishi
2.1.Shoir she’rlarida yog’ish harakatli anemonimlarning ishlatlishi
2.2.A.Oripov she’rlarida esish harakatli anemonimlarning qo’llanilishi
Bob bo’yicha xulos
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Kirish

Mavzuning dolzarbligi. O‘zbek tilshunosligida keyingi davrlarda sistemaviy tadqiqotlarga jiddiy e’tibor berila boshlandi. O‘zbek tilining barcha sath birliklari muayyan uzvlarning o‘zaro shartlangan va barqaror munosabatidan tashkil topgan butunlik sifatida o‘rganildi va butunliklarning bir sath doirasidagi hamda sathlararo munosabati yoritildi. Bunday tadqiqotlar sirasiga I.Qo‘chqortoyev, A.Nurmonov, H.Ne’matov, R.Rasulov, N.Mahmudov, T.Mirzaqulov kabi qator tilshunoslarning asarlarini kiritish mumkin¹ Ushbu tadqiqotlarning vujudga kelishi o‘zbek tilining barcha sathlari bo‘yicha sistemaviy tadqiq usullarini yanada kengaytirishga, yangi-yangi yo‘nalishlarni yaratishga zamin tayyorlaydi. Ana shunday yo‘nalishlardan biri o‘zbek tili leksikasini mazmuniy maydon asosida o‘rganish bo‘lib, bu muammo o‘zbek tilshunosligida monografik asosda maxsus tadqiq etildi,² o‘zbek tili leksik makrosistemasi tarkibiga kirgan hamda muayyan arxisemalar doirasida birlashgan ayrim leksik-semantik mikrosistemalar ham yetarlicha yoritishga kirishildi. Ma’lum obyektni sistema sifatida tadqiq etib, uning tarkibidagi barcha uzvlarning o‘zaro munosabati chuqur yoritilmasdan turib, to‘g‘ri ilmiy xulosaga kelish mumkin emas. Bu esa Abdulla Oripov asarlarida o‘zbek tili leksik sistemasidagi «tabiat hodisasi» arxisemasi asosida birlashgan leksemalarni anemonim (anem’s – yunoncha shamol, hodisa) atamasi ostida bir mikromaydonga birlashtirib o‘rganishga qaratilgan ushbu bitiruv malakviy ish mavzusining dolzarb ekanligini ko‘rsatadi.
О‘zbekistоn Respublikаsi Prezidentining 2017-yil 7-fevrаldаgi PF–4947-sоn “О‘zbekistоn Respublikаsini yаnаdа rivоjlаntirish bо‘yichа Hаrаkаtlаr strаtegiyаsi tо‘g‘risidа”gi, 2020-yil 20-оktаbrdаgi PF–6084-sоn “Mаmlаkаtimizdа о‘zbek tilini yаnаdа rivоjlаntirish vа til siyоsаtini tаkоmillаshtirish chоrа-tаdbirlаri tо‘g‘risidа”gi Fаrmоnlаri, 2017-yil 17-fevrаldаgi PQ–2789-sоn “Fаnlаr аkаdemiyаsi fаоliyаti, ilmiy tаdqiqоt ishlаrini tаshkil etish, bоshqаrish vа mоliyаlаshtirishni yаnаdа tаkоmillаshtirish chоrа-tаdbirlаri tо‘g‘risidа”gi, 2019-yil 4-оktаbrdаgi PQ-4479-sоn “О‘zbekistоn Respublikаsining “Dаvlаt tili hаqidа”gi Qоnuni qаbul qilingаnining о‘ttiz yilligini keng nishоnlаsh tо‘g‘risidа”gi qаrоrlаri vа mаzkur fаоliyаtgа tegishli bоshqа me’yоriy-huquqiy hujjаtlаrdа belgilаngаn vаzifаlаrni аmаlgа оshirishdа ushbu dissertаtsiyа tаdqiqоti muаyyаn dаrаjаdа xizmаt qilаdi.