Xvi bob. 0 ‘smirlik davri reja

1 Sharafutdinova X.G. Uzluksiz ta’lim tizimida aqliy qobiliyat diagnostikasi va 
psixokorreksiyasi: Psixol. fan. nomz. ... dis. — Т.: T D P U , 2009. - 198 b.
2 Бабаханова М.П. Ф ормирование читательских интересов у подростков,- 
Тибилиси. 1987.-18 с.
3 Dalim ova N .M . Kompyuter o ‘yinlariga 
tobe o ‘smirlaming psixologik 
diagnostikasi va korreksiyasi xususiyatlari. Avtoref.... ps.f.n. —Т., 2010.-24 b.
364

---

0‘smirlar oilada, shaxslararo munosabatlarda, ijtimoiy muhitga 
moslashishda, maktabda birm uncha qiyinchiliklarga duch kela­
di. Shuningdek, m uallif bolalar kompyuterdan oddiy kunlari 2 
soatdan ortiq, dam olish kunlari 3 soatdan ortiq foydalanmasligi 
zarurligini ta ’kidlagan. 0 ‘sm ir o‘ynayotgan o‘yinlarda aqliy rivoj- 
lantiruvchi va mantiqiy o‘yinlarning ko‘proq bo‘lishi maqsadga 
muvofiq.
F.I.Haydarov rahbarligida N.I.Xalilova tom onidan « 0 ‘sm ir­
lik davrida o‘zini o ‘zi nazorat qilish shakllanishining psixologik 
xususiyatlari» mavzuidagi ilmiy tadqiqoti ham e’tiborga m olik1. 
Tadqiotlarda aniqlanishicha, o‘smirlik davrida mustaiql fikr, 
m ustahkam e’tiqod va dunyoqarash shakllanganligi ularda axloq 
sohasida o‘zini o‘zi nazorat qilishning rivojlanishiga olib keladi 
va bu ko‘proq ijtimoiy xulq-atvorlar, m unosabatlarda, o‘zini tuta 
bilish ham da javobgarlikni his qilish, m ustaqillikka intilish, ax­
loqiy qarashlarning kengayishida yaqqol ko‘zga tashlanadi.
Z.N ishanovaning shogirdi Sh.T.Alimbayeva tadqiqotlari- 
da o‘sm irlik davrida xavotirlanishning ijodiy tafakkurga ta ’siri 
o‘rganilgan2. Xavotirlanish namoyon bo‘lishining psixologik xu- 
susiyatlaridan biri ushbu hissiy holatning ijodiy tafakkur nam o­
yon bo‘lishi va uning taqdim otiga ta ’sirida ifodalanadi. A m m o 
xavotirlanishning ijodiy tafakkur namoyon b o lish ig a ta ’siri bil- 
vosita amalga oshsa, ijodiy tafakkur m ahsullarini taqdim etish 
jarayoniga ta ’siri bevositalik xarakterini kasb etadi.
X avotirlanishning ijodiy tafakkurga ta ’sirida o‘quv motivat- 
siyasining bilvositalovchi roli mavjud. Ichki o‘quv motivatsi­
yasi ustun bo‘lganda xavotirlanish ijodiy tafakkurning n am o ­
yon bo‘lishiga ta ’sir ko‘rsatmasligi, tashqi motivatsiya ustun 
o‘quvchilarda esa ushbu ta ’sir m a’lum darajagacha stimul va-