Yodgorliklarini

2 .5 . L ab orato riya ta d q iq o tla ri
L aboratoriya ishlari xona sh aro itid a bajariladi. L aboratoriya 
ishlarinin g m azm uni m a lu m m e 'm o riy y ech im n i qabul qilish 
u c h u n yodgorlikni h a r to m o n la m a tahlil q ilish d an iborat. U ning 
natijasida m ikrofloraning q o ld ig ‘iga q arab q o p la m a yoki b o ‘yoq 
q u rilish vaqtida ish latilg anm i yoki b ir q a n c h a vaqt o ‘tg a n d a n
s o ‘ng ishlatilganm i kabi savollarga javob o lin ish i m um kin.
K o ‘pincha qurilish ashyolarini, c h u n o n c h i, g 'ish tn in g vu- 
ju d g a kelgan vaqtini aniqlash (identifikatsiyalash) z a ru r b o ‘ladi. 
B u n d a g‘isht qorishm alari tekshiriladi.
L ab orato riy ad a ta d q iq qilish b ir n ech a xil b o ‘lishi m um kin:
— 
kimyoviy tahlil
(ashyo k o m p o n e n tla rin in g m iq d o r foizi 
an iq lan ad i);
— 
granulometrik tahlil
(q o rish m an in g to id iru v c h is i fraksiya- 
larg a ajratiladi. y a 'n i tu rli k o ‘zli elak lard an o 4 k a z ila d i);
— 
petrografik tahlil
(m ikroskop yordam ida qo rish m a shlifi yoki 
ash yo nin g boshqa sifatlari o*rganiladi).
X ulosa um um iashm a tarzida chiqariladi. A shyolam ing m utlaq, 
v a 'n i dastlab tay yo rlang an vaqtini aniqlash n ih o y a td a m u h im . 
A n iq lash faqat su n 'iy qurilish ashyolarigagina (q o rish m a h am d a 
k eram ik , m etall. yog‘o c h buyum iarga) taalluq lid ir.

---

A niq lash ning
paleomagnit uslubi
yordam ida ash y on in g yara- 
tilgan vaqti yern ing m agnit m ay d o n in ing o ‘zgarish q o n u n iy a t- 
larint o 'lgan ish orqali topiladi. Bu k o ‘proq keramik ashyolar uchun 
q o ‘llaniladi. T a d q iq etishda n afaq at m agnit kuchi, b alki u ning 
yo‘nalishi h am oMchanadi.
A niqlashning 
dendroxronologik uslubi
yordam ida daraxt kesim i- 
dagi k atta-k ic h ik haJqalarining ketm a-ketligi o ‘rganiladi. B unday 
uslubda aniqlik juda yuqori bo‘ladi. Xato biryilgacha aniqlanishi m um ­
kin. Tadqiq jarayo nida dendroxronologik shkaladan foydalaniladi.
1. L ab o ra to riy a sh a ro itid a olib b oriladigan q an d ay tahlil tu rla rin i bilasiz?
2. Qurilish ashyolarining m uttaq vaqti qanday uslublarda qo'llanilishi m um kin?
K on stru ktiv o ‘zgarishlam i aniqlash m uhandislik ta d q iq in in g
o ‘ziga xos shaklidir. Obidadagi buzilish va o ‘zgarish (deform atsiya) 
sabablarini kom pleks, o ‘zaro bogMiq h o ld a aniqlash k erak . H a r
b ir kon stru ksiy an in g dastlabki, keyingi va hozirgi h o la td a ishlash 
tizim in i to p ish zarur. Bu ayniqsa turtish kuchi mavjud k o n s tru k - 
siyalarda, y a ’ni rav o q -to q lard a qiyin kechadi.
SavoHar
2 .5 .1 - ra s m . Dendroxronologik shkala.