Zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Birinchi qarashga ko‘ra ilmiy bilish strukturasi quyidagi-lardan tashkil topadi:
1) bilish ob'ekti; 2) bilish sub'ekti; 3) bilish vositalari; 4) bilish uslublari.
Ikkinchi qarashga ko‘ra fan tarkibiga quyidagilar kiradi:
1) oldingi bosqich fani, ya'ni ayni davrgacha tugal o‘rganilmagan va yechimi topilmagan muammolar;
2) fanning yadrosi, ya'ni o‘z isbotini topgan kashfiyotlar, ixtirolar.
3) fan tarixi, ya'ni fanning dastlabki vujudga kelgan paytidan ayni paytgacha bo‘lgan rivojlanish tarixi.
Uchinchi qarashga ko‘ra quyidagilar fan tarkibini quyidagi-lar tashkil etadi:
empirik tajribadan olingan faktik material;
uni dastlabki umumlashtirish natijalari;
faktlarga asoslangan taxminlar;
taxminlardan o‘sib chiquvchi qonunlar, tamoyillar va nazariyalar;
falsafiy dasturlar;
ijtimoiy-madaniy asoslar;
ilmiy bilishning ideali va normalari, metodlari, etalonlari, tartibga soluvchi majburiyatlar;
tafakkur stili va boshqalar.


Mavzuning asosiy tayanch tushunchalari: fan, fan tarkibi, fanning funksiyalari, fundamental fan, amaliy fan, tabiatshunos-lik fani, jamiyatshunoslik fani, texnika fanlari.


Takrorlash uchun savollar:
1. Fan deb nimaga aytiladi?
2. Fanlarning predmetiga ko‘ra qanday turlari bor?
3. Fanlarning tarkibiga nimalar kiradi?
4. Fanning qanday funksiyalari bor?
5. Fan o‘z rivojlanishida qanday bosqichlarni bosib o‘tgan?


Mundarija

1-mavzu. Falsafa fanining predmeti va asosiy mavzulari……...5

2-mavzu. Qadimgi davr va O‘rta asrlar G‘arb falsafasi.................15
3-mavzu. Markaziy Osiyo hududida falsafiy ta'limotlar taraqqiyotining asosiy bosqichlari..................................................30
4-mavzu. Yangi va eng yangi davr falsafasi.......................................42
5-mavzu. Borliq falsafasi................................................................54
6-mavzu. Ong falsafasi......................................................................67
7-mavzu. Taraqqiyot falsafasi...........................................................74
8-mavzu. Bilish falsafasi.................................................................99
9-mavzu.Jamiyat falsafasi...............................................................104
10-mavzu. Inson falsafasi...............................................................122
11-mavzu. Madaniyat va qadriyatlar falsafasi................................143
12-mavzu. Fan falsafasi...................................................................170

1 Платон. Соч. В 3-х томах. Т.2. М., 1970. С.221

2 Аристотель Соч. в 4-х т. Т.1. М., 1976. С.102

3 М.Хайруллаев. Уйғониш даври ва Шарқ мутафаккири. –Т. 1971, 301-бет.

4 Мўминов И.М. Танланган асарлар. 1-т. –Т., 1960.

5 Мўминов И. Ўзбекистон ижтимоий-фалсафий тафаккури тарихидан. –Т., 1964.

6 Абу Наср Форобий. “Фозил одамлар шаҳри”. –Т.: “Абдулла Қодирий номидаги халқ мероси”, 1993-йил, 186-бет.

7 Жаҳон фалсафаси тарихидан лавҳалар. I-қисм. Т., 2004 йил 121-бет.

8 Ўзбекистонда ижтимоий-фалсафий фикрлар тарихидан. –Т.: “Ўзбекистон” 1995 йил, 49-бет.

9 Ўша асар, 49-бет.

10 Ўша асар, 49-бет.

11 Жаҳон фалсафаси тарихидан лавҳалар. I-қисм. Т., 2004 йил 264-бет.

12 Жаҳон фалсафаси тарихидан лавҳалар. I-китоб. “Файласуфлар миллий жамияти”. –Т.: 2004-йил, 307-бет.

13 Фалсафа. Қомусий луғат.-Т., “Шарқ” , 2004 йил, 331-332-бетлар.

14 Авесто. Избранные гимны. Душанбе, “Адиб”, 1990. С. 12-15

15 Аристотель. Сочинения. В 4 т. М. 1983. Т. 4. С. 67

16 ФАЛСАФА энциклопедик луғат. “Ўзбекистон Миллий энциклопедияси”, 2010 йил, 20-21-бетлар.

17 Фалсафа асослари. Масъул муҳ. Қ.Назаров. –Т.: 278-бет.

18“Мустақиллик” изоҳли илмий-оммабоп луғат. –Т.: “Шарқ” нашриёти. 1998 йил, 279-281-б.

19 “Фалсафа” қисқача изоҳли луғат. -Т.: “Шарқ”. 2004-йил, 193-бет.

20 Л.Ч. Кертман. История культуры стран Европы Америки. –М. 1987 г. 14-стр.

21 Цицерон М.Т. Избранные сочинения. –М.: 1975 г., стр. 252.

22 Қаранг: Словарь - справочник. “Человек и общество”. Ростов-на-Дону, 1996. С.489

23 ФАЛСАФА энциклопедик луғат. –Т.: “Ўзбекистон миллий энциклопедияси”, 2010 йил, 326-б.

24 “Мустақиллик” изоҳли илмий-оммабоп луғат.Тошкент, “Шарқ” нашриёти. 1998 йил. 279-281-б.

25 В.П.Тугаренов. “О ценностях жизни и культуры” Л., 1960.с.3.

26 Қ.Назаров. Фалсафа асослари. –Т.: “Ўзбекистон”, 2005-йил, 323-бет.