3. 2. Таржимада изоҳларнинг ўзига хос аҳамияти
Ҳар қандай ўгирмада ўзга тил ва маданият вакилига ёт сўз ва тушунчалар мавжуд. Эргаш Очилов ўзининг “Таржимашунослик терминларининг изоҳли луғати” китобида таржимон маҳорати ҳақида шундай ёзади: “Таржимон маҳорати – таржимоннинг таржима қилишдаги усталиги, моҳирлиги, санъаткорлиги. Бунга ҳар икки тилни бирдай билиш, ижодкорлик истеъдоди, тажриба ва малака орқали эришилади”135. Таржимоннниг усталиги, моҳирлиги унинг изоҳлар устида ишлашида ҳам кўринади.
Мутаржим эскартишлари таржима жараёнининг ажралмас қисми саналиб, батафсил ва холис таҳлилга тортилиш ҳолати жуда кам саналади. Матн остида таржимон изоҳларининг берилиши одатда мутаржимнинг ўз кучсизлигини тан олиши, деб ҳам қаралади. Аслида бу шундайми? Назаримизда, саволга жавоб топиш учун таржимада мутаржим изоҳи муаммосини назарий ва амалий жиҳатдан кўриб чиқиш зарур. Асар ўгирилаётган пайтда нега изоҳларга эҳтиёж туғилади? Бу жараёнида икки тилдаги матнгина эмас, балки маданиятлар, қадриятлар, урф-одатлар ҳам ўзаро мулоқотга киришади. Таржима эса ана шу тўқнашувлар кесимида, чорраҳасида пайдо бўлади. “Таржима жараёнида тушунтиришлар” китоби муаллифлари M. Ледерер ва Д. Селесковичнинг таъкидлашича: “Асарда билдирилаётган фикр ва ғояларнинг моддий шакли тавсифга қараганда кўпроқ кўрсатма ва ишоралар сифатида хизмат қилади. Таржимон ёзувчи етказмоқчи, аммо ўзи таржима қилаётган тил вакиллари учун номаълум бўлган маълумотларни ўзи билган маълумотлар ила тўлдиради”136.
Эслатмалар таржимани бойитади, китобхон учун тушуниксиз жиҳатларни ойдинлаштиради. Мутаржим изоҳларида таржимашуносликнинг қатор назарий масалалари – аслиятга содиқлик, муаллиф услубининг ва аслият руҳининг сақланиши ҳам кўринади. Тамоман бир-бирига номутаносиб лингвомаданият ўгирмани йўқотишларсиз амалга ошириш имкониятини йўққа чиқаради. Ва шу ерда изоҳлар таржимонга ёрдамга келади.
Муаллиф изоҳлари уч йўл билан таржима матнига киритилади:
Матности изоҳлар – сўзма-сўз ва аниқ бажарилган асосий матн изоҳи;
Do'stlaringiz bilan baham: |
