Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Оддий фоизларнинг ортиб бориши 
Бошланғич (жорий) қийматни РV = 1 деб олайлик. Устига қўшиб ҳисоблаш 
даврининг i вақти ўтганидан кейин 1 ва i фоизларнинг бошланғич суммаси мавжуд 
бўлади; иккинчи қадамда 1 жорий қиймати, i биринчи қадамидан фоизлар ва i иккинчи 
қадамидан фоизлар қолади; жами
 
1+i+i. N-қадам учун келгуси қиймат (FV) қуйидагича 
ѐзилади: 
FV = РV*(1+ni), (1) 
бунда (1+ni) - ортиш кўпайтувчиси деб аталади. 

---

85 
Мураккаб фоизларнинг ортиб бориши 
Бошланғич (жорий) қиймат РV = 1 га эгамиз. Устига қўшиб ҳисоблаш даври 
ўтганидан кейин 1 ва i фоизларнинг бошланғич суммаси мавжуд бўлади. Иккинчи қадам 
учун РV = (1+i), 1 ва i
2
учун i иккинчи қадамининг фоизлари эса - фоизлар учун фоизлар; 
жами иккинчи қадам учун FV - (1+i+i+i
2
) = (1+i) (1+i). N- қадам учун формула қуйидаги 
кўринишга эга: 
FV = РV*(1+i)
n
, (2) 
бунда 
 i - фоизнинг даврий қўйилмаси; 
(1+i) - мураккаб декурсив коэффициент; Даромадларни жорий қийматдан ҳисоблаб чиқиш 
декурсив ҳисоб-китоб дейилади. 
n - даврлар сони; 
(1+i)
n
- ортишнинг кўпайтувчиси. 
Мураккаб фоизнинг англатишича, депозитга қўйилган, олинган фоиз бошланғич 
инвестициялар билан бирга асосий сумма қисмига айланади. Кейинги даврда у асосий пул 
қўйиш каби янги фоизни келтиради. Оддий фоиз фоизлар учун фоиз олинишини кўзда 
тутмайди. 
Ортиш кўпайтувчиси, яъни мураккаб фоизни коэффициент қийматлари ҳисобланиб 
жадвал шаклида келтирилган. Жадвал даврлар сони n=1-40, фоизнинг даврий қўйилмаси 
i=1-30 гача бўлган қийматлар учун ортиш кўпайтувчисининг сонли қийматлари 
келтирилган. Жадвалдан фойдаланиш учун фоизнинг даврий қўйилмаси келтирилган 
устун ва даврлар келтирилган сатрни кесишган жойида ҳисобланиши керак бўлган 
коэффициент қиймати берилган.