Њзбекистон республикаси олий ва њрта махсус таълим вазирлиги

firmalar, jumladan ixtisoslashganlar uchun, sayyohlik, mehmonxona, davolash 
firmalari;
•
korxonalar, jumladan ixtisoslashganlar transport, aviasiya, ta’mirlash, savdo;
•
byuro, kontoralar – yuridik, informasion – reklama, uy-joy foydalanish;
•
muassasalar (huquqni muhofaza qilish, madaniy muassasalar va boshqalar) – 
milisiya bo’linmalari, kinoteatrlar, teatrlar, muzey, kutubxonalar;
59

---

•
tashkilotlar – prokat, bank, omborxona, sug’urta, muhofaza, san’at sohasidagi 
va boshqalar.
Servis faoliyati subyektlarini faoliyati to’liq yoki qisman bozor almashinuvi 
tomoyillariga asoslangan, shuningdek huquqiy va adminstrativ-tashkiliy 
xarakterdagi ko’rsatmalarga buysindirilgan. Xizmatlar sohasidagi biznes ko’pgina 
hollarda kommersiya (tijorat) asosida amalga oshirilib yuqori mehnat unumdorligiga, 
past tannarh va xizmat raqobatbardoshligiga erishish maqsad qilib qo’yiladi. Ayni 
shu vaqtda ko’pgina davlat tashkilotlari aholiga aralash asosda (qisman tijorat 
asosida; qisman jamiyat ne’matlarini bepul taqsimlash mexanizmi asosida) xizmat 
ko’rsatadi. Umuman olganda servis faoliyati keng jamiyat va shaxsiy ehtiyojlarni 
qondirilishini ta’minlaydi va zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy munosabatlarni 
samarali rivojlantiradi.
Xizmat ko’rsatishdagi mehnat qator bozorga xos bo’lmagan elementlarga boy.
Xizmat ko’rsatishdagi mehnat foydali qazilmalar qazib olish yoki sanoat va 
qishloq xo’jalik ishlab chiqarish mehnatidan farq qiladi. Keyingi holatda ishchi 
fizikaviy materiallarni qayta o’zgartiradi yoki bioresurslar bilan ishlaydi. Tabiiy xom-
ashyolarni qazib olishda, qishloq xo’jalik mahsulotlarini yetishtirishda, sanoat 
tovarini yaratishda odam ancha energiya sarflaydi, bu sarfni esa oson hisoblash va 
mehnatga to’lov sifatida qoplash mumkin. Bu jarayonda ishchi boshlang’ich 
materialni o’zgartirib oxirida tovar sifatiga ega bo’lgan yangi xom-ashyo yoki 
mahsulot (yarim tayyor mahsulot, hosil, mashina, maishiy predmetlar yoki kiyim-
bosh) oladi. Olingan mahsulot shakl, og’irlik, hajm va boshqalarga ega bo’lib, uni 
narh sifatlarini aniqlashni osonlashtiradi.
Xizmat sohasidagi mehnat ko’p hollarda boshqacha tavsifga ega. Bu yerda 
ishchi eng avvalo odam, uni ehtiyojlari va hohishlari bilan ish ko’radi. Xizmatlar 
o’rab turgan dunyoda, odamni qiyofasida yoki uni ongida ma’lum o’zgarishlarni 
sodir etsada, ammo bu o’zgarishlar yaqqol seziluvchan predmet – moddiy