& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Ayrιmlang`an pιsιqlawιsh
Hal feyil, kelbetlik feyil, ha`reket atι feyillerdin` basqarιwιndag`ι so`zler ma`ni ha`m intonatsiyalιq jaqtan ayrιmlanιp kelip, ayrιmlang`an pιsιqlawιsh xιzmetin atqaradι.
Ayrιmlang`an pιsιqlawιshlar ga`ptegi is-ha`reketke qatnaslι sιn, waqιt, mug`dar-da`reje, sebep, maqset, sha`rt ha`m qarsιlas pιsιqlawιsh ma`nilerinde qollanιladι.
1. Qalιn` qopanι jarιp jiberip, sιmbatlι iri adam shιg`a keldi. –ayrιmlang`an sιn pιsιqlawιsh
2. U`yge kirip kelgende, burιn eljiregen ju`regim tas-temir muzday boldι. ayrιmlang`an waqιt pιsιqlawιsh
3. To`mengi qaraqalpaq biyleri Or da`r`yasιn jag`alap, shaqιrtιlg`an qorg`a jetkenshe, usι ma`wsim almasιwιn baqlap bardι. - ayrιmlang`an mug`dar pιsιqlawιsh
4. bul otιrιsta ashιlιsιp so`ylese almaytug`ιnιn bilgen son`, Serkebay hayalιn suwg`a jumsap jiberdi. - ayrιmlang`an sebep pιsιqlawιsh
5. Endigi jιlι usι sorttan egiw ushιn, jιynap alιng`an paxtanιn` shigitleri tuqιmg`a tag`ι bo`lek qoyιlatug`ιn boldι. ayrιmlang`an maqset pιsιqlawιsh
6. Eger senin` o`rkeshlengen tolqιnιn` menen ayday jarqιrag`an aydιnιn`a qarasam, qos bawιrιn besik etip terbegen miyirmanιmdι ko`remen. ayrιmlang`an sha`rt pιsιqlawιsh
7. Jιynalιstan og`ada shad qaytsada, jiyemurat o`z batroshkomι tuwralι ko`p oyladι ayrιmlang`an qarsιlas pιsιqlawιsh
Ayιrιmlang`an ag`zalardιn` irkilis belgileri
Ayιrιmlang`an ag`zalar ma`ni ha`m intonatsiyalιq o`zgesheligine qaray ga`ptin` basqa ag`zalarιnan u`tir, sιzιqsha ha`m jekke-siyrek qos noqat arqalι ayιrιmlanιp jazιladι.
1. Ayιrιmlang`an ag`zalardιn`, ko`binese bir yamasa eki jag`ιnan pawza islenedi. Pawza islengen orιng`a u`tir qoyιladι. U`tir arqalι bo`linip jazιlg`an ayιrιmlang`an ag`zanιn` intonatsiyasι qιsqa, pa`sen` aytιladι. Mιsalι: Ku`yme Jan`akent qalasιna, G`ayιp xannιn` awιlιna kelip toqtadι. Kelte g`ana qarabaraqlardι omιrιp, atlar kelepler adιm atιp kiyatιr. Bul konferentsiyanιn` sheshimlerin biz, respublikamιzdιn` jazιwshιlarι, elimizdin` barlιq xalιqlarιnday-aq asιg`ιslιq penen ku`tken edik.
2. Ayιrιmlang`an ag`za ayqιnlanιwshι ag`zanιn` ma`nisin anιqlap, daralap tu`sindirip kelgende, ayqιnlanιwshι ha`m ayqιnlawιshtιn` arasιndag`ι intonatsiya biraz sozιn`qι aytιladι. Bunday jag`dayda ayιrιmlang`an ag`za sιzιqsha arqalι bo`linip jazιladι. Mιsalι: A`skerlikke alιwdι o`tinip arza bergen jaslar-watandι qorg`awshιlar A`skeriy Komissariatlarg`a ko`plep keldi. Bιyιl bir qansha iri obiektler-jan`a elektrostantsiyalar, gigant domnalar, ximiya zovodlarι, jen`il ha`m azιq-awqat ka`rxanalar iske qosιladι
3. Ulιwmalιq ma`nide kelgen ayqιnlawιshtι ag`za qaralap tu`sindirilip kelgende, ayιrιmlang`an ag`zadan aldιn eki noqat qoyιladι. Mιsalι: Jer beti ha`r qιylι taw jιnιslarιnan: qum, saz ιlay, ha`k, granit, qumlι topιraq ha`m basqa da jιnιslardan quralg`an.
4. Bir ga`ptin` ishinde ulιwmalιq ma`nidegi ha`m ayqιnlanιwshι ag`za, ha`m ulιwmalastιrιwshι so`z kelgende, ayqιnlanιwshι ag`zadan keyin eki noqat, ulιwmalastιrιwshι so`zden aldιn sιzιqsha qoyιladι. Mιsalι: Joldιn` jag`asιndag`ι onιn` otιrg`an jerinen ha`mme na`rse: meyli atlι, meyli piyada, meyli mashina bolsιn-ba`ri de alaqanda turg`anday bolιp ko`rinedi.