1 1- mavzu: Oziq- ovqat mahsulotlarining kimyoviy tarkibi va to‘yimliligi. Reja

Kraxmal ishlab chiqarish. Kartoshka kraxmali tayyorlashda kartoshkani yuvib, 
mexanik qirg‘ichdan o‘tkazilib, hosil bo‘lgan massani elakka solib, suvda yuviladi. 
Kraxmal zarralari suv bilan elakdan o‘tib, kraxmal qorishmasi hosil qiladi, elakda 
ichki po‘stloqlari qoladi. Qorishmani tindirib yoki sentrifugada kraxmal ajratib 
olinadi. Natijada 50% atrofida bo‘lgan xom kraxmal olinadi. Bu kraxmalga sulfat 
kislota qo‘shib, oqartirib 35—50°C li haroratda quritib, elab olinadi va joylanadi. 
Qand. Shakar 
Qand — tarkibida juda oz miqdorda suv va boshqa moddalar bo‘lgan, qolgan 
hammasi sof saxarozadan iborat qimmatli mahsulotdir. Qand odamning ovqat 
ratsionida katta o‘rin egallaydigan shirinlik. To‘g‘ridan to‘g‘ri ovqatga ishlatiladi va 
qandolatchilik sanoatida qandolat mahsulotlari, konservalar, non-bulka mahsulotlari 
ishlab chiqarishda asosiy xomashyolardan biri hisoblanadi (22-rasm). Or- ganizmga 
juda ko‘p energiya beradi. 100 g qandning energetik qimmati 374—375 kkal. 
Shakar qandlavlagi tarkibidagi saxarozani diffuziya usulida suvda eritish orqali 
olinib, quyidagi texnologik jarayonlarni o‘z ichiga oladi: lavlagi yuvib tozalanadi, 
maydalanadi, 70— 75°C gacha qizdirib, diffuzion apparat ichiga solinadi, qaynoq 
suv yordamida diffuzion sharbat olinadi. Sharbatni qand bo‘lmagan boshqa 
aralashmalardan tozalanadi. Diffuzion sharbatni apparatlarda kristall modda utfel 
hosil bo‘lguncha quyul- tiriladi. Utfel kristallar orasidagi suyuqlikdan ajratiladi, 
oqar- tiriladi, 70—75°C da quritiladi, saralanadi va joylanadi. 
Shakarning sifat ko‘rsatkichlari. Shakar opganoleptik va tabiiy-kimyoviy 
ko‘rsatkichlari bo‘yicha Davlat standarti talablariga javob berishi kerak. Shakarning 
rangi oq, shakar kristallarining o‘lchamlari bir xil, qirralari aniq ko‘rinib turadigan, 
yuzasi yaltiroq bo‘lishi kerak. Shakar va uning eritmasining mazasi shirin, begona 
ta’m va hidsiz bo‘lishi kerak. Unda yot mexanik aralashmalar, bir-biriga yopishgan 
va oqlanmagan shakar bo‘lakchalarining bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Bundan 
tashqari, shakar quruq, ushlab ko‘rilganda yopishmasligi, sochiluvchan, suvda to‘liq 
erib, rangsiz, tiniq eritma hosil qila oladigan bo‘lishi kerak. 
Shakar tabiiy-kimyoviy ko‘rsatkichlari bo‘yicha esa quyidagi talablarga javob 
berishi kerak. 

---