1-mavzu. O‘zbekistonda farmatsevtika rivojlanishining qisqacha tarixi

Shifoxonalararo dorixonalar faoliyati
Davolash-profilaktika va boshqa tibbiyot muassasalarini dori- darmonlar bilan ta’minlashni yanada yaxshilash maqsadida shifoxonalararo dorixonalar tashkil etiladi. Bunday dorixonalarga davolash-profilaktika muassasalari, sog‘liqni saqlash tarmoqlari, maorif va ijtimoiy ta’minot, sanitariya-profilaktika va boshqa muassasalar biriktiriladi.

Bu dorixonalar aholiga dori-darmonlar bilan xizmat qilmaydi. Ular o‘z faoliyatida yuqori tashkilotning farmoyishi, ko‘rsatmalari va nizomlariga amal qiladi. Bu dorixonalar «Dori-darmon»

aksiyadorlik kompaniyasi tomonidan tashkil etiladi va o‘z ishini sog‘liqni saqlash idoralari bilan keng aloqada olib boradi. Shifoxonalararo dorixonalar biriktirilayotgan DPMlardagi o‘rinlar soni kamida 500, kichik aholi punktlarida esa 100—500 gacha o‘rinlar soni bo‘lganda tashkil etiladi.
Shifoxonalararo dorixonalarning asosiy vazifasi quyidagilardan iborat:

• o‘ziga biriktirilgan shifoxonalarni dori vositalari va dorixona assortimentidagi tibbiyot mollari bilan ta’minlash;

  
  

• shifoxonalar faoliyatiga ixtisosiga ko‘ra, ularning dori- darmonlarga va boshqa tibbiyot mollariga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash;

  
  

• biriktirilgan shifoxonalarni shifokorlari bilan uzviy aloqada bo‘lib, ularga dorixonada mavjud dori vositalari va tibbiyot mollari haqida ma’lumot berish;

  
  

• o‘z vaqtida topshiriqlarni bajarish, davlat intizomiga qat’iy rioya qilish.

  
  

O‘ziga yuklatilgan vazifalarni bajarish uchun dorixona quyi- dagi funksiyalarini amalga oshiradi:

• shifoxonalami o‘z vaqtida dori-darmonlar, tibbiyot buyumlari bilan ta’minlash;

  
  

• biriktirilgan shifoxonalar talabnomalari asosida dori tayyorlab, sifatini nazorat qilish;

  
  

• shifoxona bo‘limlarida dori vositalari va tibbiyot mollarining to‘g‘ri saqlanishini va sarflanishini nazorat qilish;

  
  

• shifoxonadagi shifokorlarga dorixonada mavjud dori vosita- lari, ularning farmakologik ta’sir dozasi haqida ma’lumot berish;

  
  

• farmatsevtik va sanitariya talablariga rioya qilish;

  
  

• belgilangan tartibda va muddatlarda hisobotlar tuzib, yuqori tashkilotlarga topshirish;

  
  

• mehnatni ilmiy asosda tashkil etish.

  
  

Shifoxonalararo dorixonalar shifoxona rahbariyatiga bo‘lim-

larda dori vositalarini taqsimlashi, ishlatilishi, saqlashni, hisobini olib borishini yaxshilash yuzasidan takliflar bildirish huquqiga ega. Ishlab chiqarish faoliyatiga ko‘ra, bu dorixonalarning DPM
dorixonalari bilan farqi juda katta. Ularda tayyorlangan dorilar- ning salmog‘i yuqori. Bunday dorixonalarda yakka tartibda tayyor- lanadigan dorilarning asosiy qismi suyuq dorilar, ya’ni inyeksion
eritmalarni tashkil etadi. Shifoxonalararo dorixonalardagi retsep- tura, asosan, biriktirilgan DPMning xiliga bog‘liq bo‘ladi, ayrim hollarda bu dorixona retsepturasining 80—90 % ini suyuq dorilar va inyeksiya uchun ishlatiladigan eritmalar tashkil qiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirining 2001-yil

4. oktabrdagi 444-buyrug‘iga asosan tasdiqlangan «Sog‘liqni saqlash vazirligi tasarrufidagi DPM dorixonalarida steril dorilar tayyorlashni tartibga solish to‘g‘risida»gi ko‘rsatmalar berildi. Statsionar davolash- profilaktika muassasalarida budjet hisobiga sotib olingan dori vositalari va tibbiyot buyumlarini taqsimlash hisobini olib borish, ishlatish O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1999-yil 18-fevralda 639-raqam bilan ro‘yxatga olingan.

   
   

Shifoxonalararo dorixonalarda dori vositalari va tibbiyot buyumlarini berish, hisobga olish, nazorat qilish Sog‘liqni saq- lash vazirligi ko‘rsatmalariga binoan olib boriladi. Dorixona shifoxonalariga dori vositalarini va tibbiyot buyumlarini talab- nomalar asosida beradi. Bu talabnoma davolash muassasasi rahbari imzosi bilan tasdiqlangan bo‘lib, har bir bo‘lim uchun alohida ishonchnoma rasmiylashtiriladi.

Shifoxonalararo dorixonalarning tashkiliy tuzilishi ochiq tur- dagi dorixonalardan farq qilib, o‘ziga biriktirilgan shifoxonalardagi o‘rinlar soniga bog‘liq. Agar biriktirilgan shifoxonalardagi o‘rinlar
soni 1000 tagacha bo‘lsa, bitta mustaqil retseptura ishlab chiqish bo‘limi bo‘ladi.
Bu dorixonalar tibbiyot tovarlarining to‘liq saqlanishini ta’minlash uchun yorug‘ va quruq binolarda joylashishi lozim. Ular o‘z tarkiblarida ishlab chiqaruvchi va yordamchi xonalariga ega bo‘lishi lozim. Bunda ishlab chiqaruvchi xonalar sifatida assistentlar xonasi, aseptik blok, farmatsevtik tahlil xonasi, tibbiyot tovarlarini saqlash xonasi, davolash muassasalarining buyurtmalarini komplektlash (jamlash), tayyorlangan buyurtmalarni berish xonalari, idishlarni yuvish va dezinfeksiyalash xonasi hamda boshqalar tashkil qiladi.
Dorixonalar o‘zlariga yuklatilgan asosiy vazifalarni o‘z vaqtida sifatli bajarish uchun ularjihozlar, apparat-qurilmalar, asbob- uskunalar, reaktivlar, dori-darmonlar va yangi texnika vositalari
bilan ta’minlanishi zarur. Bu dorixonalar shtatidagi xizmatchilar soni turli reglamentlar bo‘yicha tavsiya xarakteriga ega bo‘lib, u biriktirilgan davolash-profilaktika muassasasining ixtisosiga va undagi o‘rinlar soniga bog‘liq bo‘ladi.
Shifoxonalararo dorixonalar iste’molchilarni dori-darmonlar bilan o‘z vaqtida to‘liq ta’minlashni tashkil qilish maqsadida ulardan talabnomalar qabul qilib olish va buyurtmalar asosida
tarqatish vaqtida belgilab oladilar. Davolash muassasalari dorixonada olgan dori-darmon va tibbiyot buyumlari uchun bankdan naqd pulsiz hisob-kitob qiladi. Tarkibida giyohvand moddalar saqlagan dori vositalari uchun yozilgan talabnomalar shifoxonalararo dorixonada 5 yil, nomi bo‘yicha miqdoriy hisobda turuvchi dori vositalari uchun yozilgan talabnomalar 1 yil davo-
mida saqlanadi. Shifoxonalararo dorixonani oliy ma’lumotli farmatsevt boshqaradi. U shu dorixonada biriktirilgan davolash muassasalarini o‘z vaqtida sifatli dori-darmon va tibbiyot buyumlari bilan ta’minlash vazifasini bajaradi.