Y= C+ I + G + Ne
Ikkinchi bir makroiqtisodiy ayniyat investitsiyalar va jamg‗armalar
o‗rtasidagi tenglik hisoblanadi.
Aytaylik, mamlakat iqtisodiyoti ochiq, ya‘ni eksport-import
aloqalari yo‗lga qo‗yilgan, soliq solish va transfert to‗lovlari
ko‗rinishida davlat aralashuvi mavjud bo‗lsin. Bunday holatda
jamg‗arish tushunchasi murakkablashib, quyidagi ko‗rinishga ega
bo‗ladi:
S = Sp + Sd + Sx
Bu yerda: Sp - xususiy jamg‗armalar;
27
Sd - davlat jamg‗armalari;
Sx - boshqa mamlakatlar jamg‗armalari.
Bunda xususiy jamg‗armalar daromadlar (U), transfert to‗lovlari
(TR), davlat zayomlari bo‗yicha foizlar yig‗indisidan (N) soliqlar (T) va
iste‘mol (S) xarajatlari yig‗indisini ayirish natijasiga teng bo‗ladi.
Sp = (U + TR + N - T) – C
Davlat jag‗marmalari quyidagi miqdorga teng bo‗ladi:
Sg = (T - TR - N) – G
Agar davlat jamg‗armalari nolga teng bo‗lsa, davlat byudjeti
muvozanatlashgan, jamg‗arishning manfiy miqdori byudjet taqchilligini
(BT) bildiradi:
BT = - Sg
Bu yerda: BT – byudjet taqchilligi miqdori.
Boshqa mamlakatlarning jamg‗armalari tashqi dunyoning bizning
importimiz hisobiga olgan daromadlaridan ularning bizning
eksportimizga sarflangan xarajatlarini ayirib topiladi.
Sx=M – X yoki Sx = -Xn
Agar mamlakat eksportiga nisbatan ko‗proq import qilsa, unda
daromadlarning bir qismi xorijda qoladi va keyinchalik undan xorijiy
sheriklar tomonidan mamlakatimizda ko‗chmas mulk va moliyaviy aktiv
sotib olishda foydalaniladi.
Har qanday holatda ham barcha turdagi jamg‗armalarning umumiy
yig‗indisi investitsiyalarga teng bo‗ladi:
Sp = Sd + Sx = (U + TR + N –T) -C + ( T – TR – N )) - G + (-
Xn)
yoki
Sp + Sd + Sx = U - C - G - Xn
S = C + I + G - Xn - C - G - Xn
S = I
Demak, iqtisodiyotdagi investitsiya xarajatlari nafaqat ichki
jamg‗armalar hisobiga, balki tashqi dunyo jamg‗armalari hisobiga ham
amalga oshirilishi mumkin. Mamlakatda investorlarga kafolatlangan
yuqori foyda olishi uchun yaratilgan shart-sharoitlar xorijiy investorlar
oqimining o‗sishiga olib keluvchi muhim shartlardan biridir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
