12-mavzu. Don mahsulotlari turlari. Yormalar turlari va olinishi, tarkibi, oziqlik qiymati. Un va un mahsulotlari turlari olinishi, saqlash sharoiti

Yorma sig’imi 70-75 kg lik yangi yoki avval ishlatidgan toza va pishikq qoplarga solinadi. Guruch, suk va manniy yormasi hech bo’lmaganda II kategoriyali, ya’ni yamog’i uchtadan oshmagan qoplarga, boshqa yormalarni III kategoriyali, ya’ni yamog’i byeshtadan oshmagan qoplarga solish mumkin. Suli parchasi 250 g dan 1 kg gacha bo’lgan karton yoki krroz kutichalarga, talkoni esa SIRIMI 250, 300 va 350 g lik karton kutichalarga solinadi.Yorma quruq, yog’ur, toza, yaxshi shamollatiladigan omborlar-da 0° dan 8°S gacha haroratda 60-70% nisbiy namlikdagi havo-da saqlanadi, Yormani minus temperaturada ham saqlash mumkin. Ammb temperaturaning keskin uzgarib turishiga sira yul ko’pil may di. Bug’doy , qora bug’doy va arpa Yormalari uzoq vakt saqlana oladi. Tariq, suli va makkajo’xori Yormalari esa uzoq saqlana olmaydi, chunki ularda tez achiydigan yog’ bor. Yil fasli va kaerda joylashishiga qarab Yorma va dukkak¬li ekinlarga tabiiy kamayish normasi (0,25-0,30%) belgi-laigan.

2. UN

Un tortish sanoati korxonalarining geografik notekis joylashishyning yo’qotilishi, ularning yangi, ilg’or texnika bilan jihozlanishi, texnologik protsesslarning avtomatlashtirilishi, unning qat’iy assortimenti belgilanganligi, unga standart tasdiqlanganligi, un tortish texnologik sxemalarining har xilligi cheklanganligi hozirgi zamon un tortish sanoatining katta yutuqlaridir.

Un, asosan, bug’doy va javdardan, ba’zan arpa, makkajo’xori, suli, no’xat, soya va ba’zi boshqa ekinlardan tortiladi.

Oldin turli aralashmalardan tozalangan don tortiladi. Un asosan, ikki usul bilan: dag’al yoki oddiy va mayin yoki sortlab tortish usuli bilan olinadi. Dag’al tortilganda don val`ts yoki tegirmdn toshida bir yula un qilinadi. Bunday usul bilan, asosan, javdar uni olinadi. Bug’doy uni (kepakli undan tashqari), odatda, mayin tortish usuli bilan olinadi. Mayin tortish usulining mohiyati shundan iboratki, unda bug’doy doni begona aralashmalardan tozalangandan keyin yorma qilib yanchiladi, yorma yirikmaydaligiga qarab sortlarga ajratilgach, yana alohida-alohida tortiladi. Un necha sort qilib tortilishiga qarab, mayin tortish bir xil sortli, ikki xil sortli va uch xil sortli bo’lishi mumkin.