12-mavzu. Majburiyatlar hisobi. Reja: Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda hisob-kitoblarning tasnifi, tafsifi hamda hisobining vazifalari

Debet 6410 «Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz (turlari bo’yicha)»
Kredit 5010,5110,5210,5510,5530,5890 (pul mablaђlari schyotlari)
Agar byudjet oldidagi majburiyatlar bank kreditlari va olingan qarzlar evaziga uzilsa, u holda:
Debet 6410 «Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz (turlari bo’yicha)»
Kredit 6810,6820 (kredit va qarzlar schyotlari)


5.Xo’jalik sub’ektlarida yagona soliq to’lovining hisob-kitobi va hisobi
Mikrofirma va kichik korxonalar maqomidagi xo’jalik sub’ektlari o’z arizalariga asosida yagona soliq to’lovlarini amalga oshirishlari mumkin.
Yagona soliq to’lovini to’lash ob’ekti bo’lib xo’jalik sub’ektlarining barcha faoliyat turlaridan olgan yalpi tushumi hisoblanadi. Yagona soliq to’lovi summasi yalpi tushum summasini ushbu soliqning belgilangan me’yoriga ko’paytirish yo’li bilan topiladi. Yagona soliq to’loviga tortiladigan yalpi tushum tarkibiga quyidagilar kiritiladi:
1.Ko’rsatilgan xizmatlardan olingan tushum hajmi.
2.Asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar, ya’ni: a) undirilgan yoki qarzdor e’tirof etgan jarimalar, penyalar, neustoykalar hamda xo’jalik shartnomalarining shartlarini buzganlik uchun boshqa jazo turlari; b) hisobot yilida aniqlangan o’tgan yillar daromadlari; v) renta daromadi, turistik tashkiloti huzuridagi yordamchi xo’jaliklardan tushumlar, boshqa xizmat ko’rsatuvchi xo’jaliklardan tushumlar; g) asosiy vositalar va boshqa mol-mulkni sotishdan daromadlar; d) kreditorlik va deponentlik qarzini qonun bilan belgilangan tartibda hisobdan chiqarishdan olingan daromadlar; e) tovar-moddiy boyliklarini qo’shimcha baholash; j) tekin moliyaviy yordam, shu jumladan, tekinga olingan mol-mulk; z) qisqa muddatli ijaradan daromadlar; i) ilgari chiqarib tashlangan xarajatlarni qoplash tariqasida olingan daromadlardan tashqari boshqa operatsion daromadlar;
3.Moliyaviy faoliyatdan daromadlar, ya’ni: a) olingan royalti va kapital transferti; b) O’zbekiston Respublikasi hududi va undan tashqarida boshqa xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatida ulushli ishtirok etishdan olingan daromadlar, aksiyalar bo’yicha dividendlar hamda obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog’ozlar bo’yicha daromadlar; v) mol-mulkni uzoq muddatli ijara (lizing)ga berishdan daromad (marja); g) chet el valyutasidagi operatsiyalar bo’yicha kursdagi farqdan daromadlar (musbat va manfiy kurs farqlari o’rtasidagi salьdo), bunda manfiy kurs farqi summasi musbat kurs farqi summasidan oshib ketgan holda oshib ketish summasi yagona soliq to’lovini hisoblab chiqayotganda soliq solinadigan bazani kamaytirmaydi; d) qimmatli qog’ozlar, shu’ba korxonalar va hokazolarga qo’yilgan mablag’larni qayta baholashlarni o’tkazishdan daromadlar; e) moliyaviy faoliyatdan boshqa daromadlar;
4.Favqulodda daromadlar.
Soliq solinadigan yalpi tushum hisoblab chiqilayotganda quyidagilar yalpi tushumdan chiqarib tashlanadi:
a) ixtyoriy ravishda o’z arizasiga ko’ra qo’shilgan qiymat solig’i to’lovchilar uchun qo’shilgan qiymat solig’i summasi;
b) davlat subsidiyalari summasi;
v) davlat obligatsiyalari va boshqa davlat qimmatli qog’ozlari bo’yicha daromadlar;
g) to’lov manbaida soliq to’langanligini tasdiqlaydigan hujjatlar (ma’lumotnoma) mavjudligida dividendlar va foizlar.
Yagona soliq to’lovi bo’yicha hisob-kitoblarning buxgalteriya hisobi 6410 «Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz» schyotida yuritiladi. Belgilangan tartibda hisoblab chiqilgan yagona soliq to’lovi buxgalteriya hisobida quyidagi yozuv bilan aks ettiriladi: