Abdunabiyeva Noilaning " Psixofiziologiya"

Siydik chiqishining buzilishi: Agar siydik pufagini bosh miya po`stlog`i bilan bog`laydigan markaziy yo`llar ikki tomonlama zararlansa, siydik pufagi to`lib, sfinkter qisman ochiladi va siydik tomchilab chiqa boshlaydi. Bu ischuria paradoxa deb ataladi.
Siydikni chiqara olmaslik markaziy neyron zararlanganda (masalan, orqa miya o`smasi, miyelit) kuzatiladi. To`g`ri ichakni ikkita sfinkteri bo`lib, birinchisi ichki m. sphinter ani internus – silliq mushaklardan iborat. Ikkinchisi
tashqi m. sphinter ani externus – ko`ndalang targ`il mushaklardan iborat. To`g`ri ichak simpatik asab tizimi tomonidan ta`minlanib, ichki sfinkterni qisadi. Parasimpatik nerv tolalari esa sfinkterni bo`shashtiradi. Agar ichakda axlat to`plansa, sezgi tolalari dastlab orqa miyaga, keyin bosh miya po`stlog`iga ta`sirni olib boradi va ma`lum vaqtgacha axlatni ushlab tura oladi. Axlat chiqarish markazi orqa miyaning S2~S4 segmentlarida va bosh miya po`stlog`ining
oldingi markaziy egatida joylashgan. Bosh miya – po`stloqi – orqa miya yo`llari bir butunligining buzilishi dastlab yozilishning to`xtashiga, keyinchalik esa siydikni ushlab tura olmaslikka olib keladi. Axlat chiqara olmaslik orqa miya o`smalari, miyelit kasalliklarida, axlatni ushlay olmaslik orqa miyaning dumg`aza segmentlari zararlanganda kuzatiladi.

Xulosa

Neyron tarmoqlari — bu insonning asab tizimini ko’paytirishga urinishlarga asoslangan sun’iy intellekt sohasidagi tadqiqotlar yo’nalishlaridan biri. Aynan: asab tizimining xatolarni o’rganish va tuzatish qobiliyati, bu bizga odam miyasining ishlashini taqlid qilishga imkon beradi.

Inson nerv sistemasi yoki asab tizimi — bu tananing barcha tizimlarining o’zaro bog’liq xatti-harakatlarini ta’minlaydigan murakkab tuzilmalar tarmog’i.
Biologik neyron — bu yadrodan, hujayrali tanadan va jarayonlardan iborat bo’lgan maxsus hujayradir. Neyronning asosiy vazifalaridan biri boshqa neyronlar bilan ulanish orqali neyron tarmog’iga elektrokimyoviy impulsni yuborishdir. Bundan tashqari, har bir aloqa sinaptik aloqaning kuchi deb nomlanadigan ma’lum bir miqdor bilan tavsiflanadi. Ushbu qiymat boshqa neyronga o’tkazilganda elektrokimyoviy impuls bilan nima sodir bo’lishini aniqlaydi: u kuchayadi yoki zaiflashadi yoki o’zgarishsiz qoladi.
Biologik neyron tarmoq yuqori darajadagi ulanishga ega: boshqa neyronlar bilan bir necha mingta aloqa bitta neyronga tushishi mumkin. Ammo, bu taxminiy qiymat va har bir holatda u boshqacha. Bir neyrondan ikkinchisiga impulslarning uzatilishi butun neyron tarmog’ining ma’lum bir qo’zg’alishini keltirib chiqaradi. Ushbu qo’zg’alishning kattaligi neyron tarmoqning ba’zi kirish signallariga javobini aniqlaydi. Masalan, odamning eski tanishi bilan uchrashuvi, agar ba’zi tanish va yoqimli hayot xotiralari ushbu tanishish bilan bog’liq bo’lsa, neyron tarmog’ining kuchli qo’zg’alishiga olib kelishi mumkin. O’z navbatida, neyron tarmog’ining kuchli qo’zg’alishi yurak urish tezligining oshishiga, ko’zlarning tez-tez yonib turishiga va boshqa reaktsiyalarga olib kelishi mumkin. Neyron tarmoq uchun notanish odam bilan uchrashuv deyarli imkonsiz bo’ladi.
TEST SAVOLLARI

1. 
   Nerv tizimining funksional birligi bu ?
   

a)miglobin
b)alveola
c)neyron
2.Neyronlar nimalardan iborat:
a)akson
b)dentrit
c) a+b
3. “Neyron” atamasini ilk marotaba kim ishlatgan
a) G.V.Valdeyer
b) Leven Guk
c)tog’ri javob yoq
4. Multipolyar neyronlar nima ?
a) bu neyronlar bitta akson hamda 2 va undan ortiq dendritdan tashkil topgan.
b) bitta akson va bitta dendrit tutgan neyronlar
c) ularning neyronidan 1 ta o’simta chiqib darhol ikkiga ajraladi. Ularning bittasi uzunroq bo’lib, tananing periferik qismlarida retseptor nerv oxiri hosil qilsa, ikkinchisi markaziy neyrv sistemasidagi (MNS) neyronlarga impulsni yetkazadi.
5. Neyron tana diametri necha deiametr
a) 3-130 mkm
b)5-190 mkm
c)10-150
6.bitta uzun o’simtaga ega bo’lgan tuzilma
a)akson
b)dentrit
c)tori javob yoq
7.Purkinyi hujayrali qayerda bo’ladi ?
a)akson
b)dentrit
c)a+b
8. Odamning bosh miyasida nechtaga neyron bo’lishi mumkin
a) 90-95 mlrd
b) 100-150 mlrd
c)200-250 mlrd
9. Anakson neyronlar nima ?
a) ko’pgina dendritlar tutsa-da, aksoni bo’lmaydi. Ular neyronlardagi ion muvozanatini boshqarishda ishtirok etadi.
b) bu neyronlar bitta akson hamda 2 va undan ortiq dendritdan tashkil topgan.
c)tori javob yoq
10. Bipolyar neyronla nima ?