YOYIQ GAP Bosh va ikkinchi darajali boʻlaklardan tashkil topgan gap: Qizlar zvenosi Dilshodning uyida oʻyin-kulgi bilan koʻngil ochishdi (Oybek). Nizomjon opasining gaplarini chin yurakdan eshitib oʻtirardi (Said Ahmad). Qiyos. Yigʻiq gap.
YON UNDOSH Til uchining yuqori milkka jipslashuvi nati jasida havo oqimi pastga tushgan til orqa qismining ikki yonidan oʻtishi bilai hosil boʻladigan l sonor tovushi.
YONDOSH ASSIMILATSIYA Yonma-yon undoshlar assimilatsiyasi. Masalan, kg > kk: tok + ga – tokka, td > tt: ket + di – ketti kabi.
YONDOSH DISSIMILATSIYA Yonma-yon undoshlar dissimilatsiyasi. Masalan, tranvay (ad.-orf. tramvay).
YONDOSH HOLAT Til birliklarining bevosita yonma-yon (orada boshqa birliklar boʻlmay) joylashuvi. Masalan, ega va kesimning yondosh holati: Mehmonlar keldi. Qiyos. Distant holat.
YOPILGAN BO‘GʻIN Undosh bilan boshlanadpgan boʻgʻin: bo-la, ti-lak kabi.
YOPIQ BO‘GʻIN Undosh bilan bitgan boʻgʻin: qat-tiq, oʻr-toq, mak-tab kabi.
YORDAMCHI FE’LLAR Yordamchi vazifasida qoʻllanib, qoʻshma fe’l hosil qilish, fe’lning analitik shaklini yasash uchun xizmat qiluvchi, shuningdek, bogʻlama vazifasini bajaruvchi fe’llar. Ular oʻz vazifasiga koʻra uch turga boʻlinadi: 1) qoʻshma fe’l hosil qiluvchi yordamchi fe’llar: qil, ayla, et, boʻl: qabul qilmoq, ruxsat etmoq kabi; 2) fe’lning analitik shaklini hosil kiluvchi yordamchi fe’llar (bular odatda koʻmakchi fe’llar deb yuritiladi): boshla, chiq, yubor va b.: kela boshladi, oʻqib chiqdim, soʻrab koʻr, yiqitib yubordi kabi; 3) bogʻlama vazifasini bajaruvchi koʻmakchi fe’llar. Masalan, boʻl: injener boʻlmoq.
Do'stlaringiz bilan baham: |
