Birinchi yordam bu shikastlanlarning hayoti va sog’lig’ini tiklash hamda
Download 1.84 Mb. Pdf ko'rish
|
1-yordam
|
47-rasm. Shikastlanganni o’pkasi va oshqozonidan suvni tashqariga chiqarish. Cho’kishni oqarish turi sodir bo’lganda shikastlanganni suvdan olib chiqilishi bilan tiriltirish tadbirlarini boshlash kerak (sun’iy nafas oldirish va yurakni tashqaridan uqalash). Yordamchilar bo’lsa, ular shu vaqtda shikastlanganni badanini ishqalab isitishlari kerak. Shikastlangan nafas ola boshlanganda, unga novshadil spirtini hidlatish kerak. Agar shikastlangan hushiga kelgan bo’lsa, unga 20 tomchi valeriana dorisini ichiriladi. Ustiga quruq kiyim kiygazib, issiq qilib o’raladi. Achchiq choy ichirib, tibbiyot xodimlari kelguncha tinch holatni to’la ta’minlash lozim bo’ladi. 15. SHIKASTLANGANNI KO’CHIRISH VA TASHISH QOIDALARI Baxtsiz hodisa sodir bo’lganda shikastlanganga birinchi yordam ko’rsatishdan tashqari uni tez va ozorlantirmasdan eng yaqin tibbiyot muassasalariga yetkazish kerak. Ko’chirish va tashish qoidalariga reoya qilmasa shikastlanganga tuzatib bo’lmas zarar yetkazish mumkin. Shikastlanganni ko’tariyotganda, ko’chirayotganda va transport vositalarida olib borilayotganda uni qulay holatda bo’lishiga, silkitmaslikka harakat qilish kerak. Agar zambil bo’lmasa, yordam ko’rsatayotganlar shikastlanganni qo’lda ko’chirayotgan bo’lsa, oyoqlarini bir oz egib, mayday va bir tekis qadam tashlab yurishlari kerak. 39 Shikastlanganni zambilga ko’tarib qo’yishni kelishib olib, bir harakatda bajarish kerak. Shikastlanganni sog’ tomonidan ko’tarish lozim, buning uchun yordam ko’rsatuvchilar bir tizzasida turib shikastlanganning boshi, orqasi, oyoqlari va soni tagidan qo’llarini shunday o’tkazishlari kerakki, barmoqlari badanning narigi tomonidan ko’rinib tursin. Tizzada turgan holatda uni bir oz ko’tarib, zambilni ikkinchi odam uning tagiga qo’yishi kerak. Bunday holat ayniqsa suyaklar singanda muhim, chunki ikkinchi odam albatta singan joyni ushlab turishi shart. Boshidan yaralanganda, bosh suyaklari va miyasi, umurtqa va orqa miyasi jarohatlanganda, tos suyaklar va oyoqlari singanda, shuningdek qorni jarohatlanganda shikastlanganlarni transport vositalarida chalqancha yotqazgan holda tashish kerak. Nafas olish yo’llariga qusiq va qon tushib qolmasligi uchun shikastlanganni boshini yoniga qaratib qo’yish kerak. Umurtqa jarohatlanganda shikastlanganni ko’chirish uchun zambilning matosi ustiga keng taxta va taxtaning ustiga esa kiyimlar qo’yib shikastlanganni chalqanchasiga yotqazish kerak. Agar zambilga qo’yish uchun taxta bo’lmasa shikastlanganni qorni bilan yotqazish kerak. Pastki jag’ suyaklari singan bo’lib, shikastlanganni nafasi siqilsa qorni bilan yotqazish lozim. Qorni jarohatlanganda yoki tos suyaklari singanda shikastlanganni chalqanchasiga “qurbaqa” holatida yotqazib qo’yish kerak. Ko’krak qafasi jarohatlanganda shikastlanganni yarim o’tirgan holatda, orqasiga kiyimlar qo’yib tashish kerak. Tekis joyda shikastlanganni oyog’ini oldinga qilib olib borish kerak. Agar balandlikka yoki zinadan chiqish kerak bo’lsa, shuningdek shikastlangan hushidan ketgan bo’lsa, unda boshini oldinga qilib ko’chirish lozim. Zambil bir tekisda turishi uchun pastda turgan yordam beruvchilar uni bir tomonini ko’tarib turishlari kerak. Zambilni tekis yurishi va silkitmaslik uchun yordam beruvchilar bir tekis qadam bosmasdan mayda qadam tashlab yurishlari kerak. Zambilda ko’chirilayotganda shikastlanganni holatiga qarab, bog’lab qo’yilgan bog’lov va taxtakachlarni nazorat qilib turish kerak. Uzoq joyga ko’chirilayotganda shikastlanganni yotish holatini o’zgartirib turish, boshi tagiga qo’yilgan narsalarni to’g’rilab turish, chanqovini bostirib turish (faqat qorni jarohatlanmaganda), sovuqdan va qor-yomg’irdan himoya qilib borish lozim. Shikastlanganni zambildan olayotganda harakatlar xuddi uni qo’yayotgandagi harakatlarga o’xshsh. Shikastlangan yotgan zambilni uzoq masofaga olib borish kerak bo’lsa, unda yordam beruvchilar zambilga boylangan tasmalarni bo’yinlaridan o’tkazib qo’yishlari lozim. Og’ir jarohatlanganni arava yoki mashinaga zambildan olmasdan uning tagida poxol, pichan solib o’zi bilan qo’yish yaxshiroq bo’ladi. Transport vositalari ehtiyotlik bilan silkinmasdan harakat qilishlari kerak. |
