Dilnavoz Yusupova

Asosiy tasvir vositasi – alliteratsiya.
, 
«Kultegin» bitiktoshi 
Bilga xoqonning ukasi va lashkarboshisi sharafiga 732-yili o‗rnatilgan. Marmardan 
ishlangan, balandligi 15 sm. Rus ziyolisi N.M.Yadrensev 1889-yili Mo‗g‗ulistonning 
Kosho Saydam vodiysidan topgan. Yozuvlar o‗ngdan chapga va yuqoridan pastga qarab 

---

154 
o‗qilgan. Bitiktoshning muallifi qadimgi yozuvchilardan biri, xoqonning jiyani Yo‘llug‘ 
tegindir.
«Bilga xoqon» yodgorligi 
Eltarish xoqonning o‗g‗li sharafiga o‗rnatilgan bo‗lib, N.M.Yadrinsev tomonidan 
topilgan. U Kultegin bitiktoshdan 1 km janubi-g‗arbga o‗rnatilgan. Bo‗yi 45 sm, bitiktosh 
ag‗darilib, uchga bo‗lingan, yozuvlari zarar ko‗rgan. 80 satrdan iborat. «Bilga xoqon» 
bitigida «Kultegin» bitiktoshidagi 41 satr takrorlangan.
Bitikdagi voqealar Bilga xoqonning yoshiga bog‗liq holda davriy izchillikda 
ifodalangan. Voqealar xoqonning 17 yoshida Tangut tarafga lashkar tortishi bilan 
boshlanadi, unda shunday deyiladi: «Tangut xalqini yengdim, o‘g‘lini, bor narsasini, 
yilqisini, mol-mulkini oldim». Yodgorlikdagi asosiy tasvir vositalaridan biri – so‗zlar 
takrori. «Men o‘n to‘qqiz yil shad bo‘lib turdim. O‘n to‘qqiz yil xoqon bo‘lib turdim. 
Davlatni tutib turdim».  
Bu bitiktoshning muallifi ham Yo‘llug‘ tegindir.
Yodgorliklar hozirgi o‗zbek tiliga bir necha bor o‗girilgan. A.P.Qayumovning 
«Qadimiyat obidalari», G‗.Abdurahmonov va A.Rustamovlarning «Qadimgi turkiy til» 
kitoblarida yodgorliklardan namunalar keltirilgan.
Qog‗ozda bitilgan yodgorliklar ham mavjud bo‗lib, ulardan «Irq bitigi» 
(«Ta’birnoma») 1907-yili venger olimi A.Steyn tomonidan Sharqiy Turkistondagi 
Dunxua manzilidan topilgan.