Фтизиатрияда инфекцион назорат

Инфекцион назорат иеррархияси.

1. 
   Умумий маълумотлар
   

ТБ касаллигининг тадбирлари ичига кўпдан-кўп ташкил этадиган таркибий қисмларни, турли хилдаги қарорларни ўз ичига оляпти шу жумладан: ТБ беморларни эрта аниқлаш ва тенг даволаниш, мулоқотда бўлган шахсларни текшириш, врач ихтиёридаги беморларни амбулатор даволаш муассасаларда саралаш, ҳаво томчи инфекциали беморларни ажратиш ва стационарга жойлаштириш, эпидемиологик хавф-хатарни пасайтириш бўйича тадбирларри (дориларга турғунлиги борлиги, ОИВ-ҳолати ва ҳоказо.), тўғри бажариш, респиратор ҳимоянинг талабларини бажариш. Туберкулёз аниқланган манбада комплекс чора тадбирларни ўтказиш ва аҳолига ТБ касаллиги ҳақида малумот бериш касаллик тарқалишининг олдини олишда муҳим аҳамиятга эга.

Инфекцион назорат тадбирлари қуйидагилардан иборат:

• 
  Бошқарув тизимидаги назорат
  
• 
  Маъмурият тизимидаги назорат
  
• 
  Атроф-мухит назорати
  
• 
  

2.2. Набор мер для национального и субнационального инфекционного контроля ТБ.

2.2.1. Бошқарув тизимидаги назорат
Туберкулез профилактикаси кўплаб таркибий қисмларни ўз ичига олади, юқори тарқатиш хавфи ТБ ташкилотларида ҳисобланадилар: ТБ беморлар учун палата ва бошқа тиббиётга оид хоналар, қўшиб ҳисоблаганда хоналар учун кечиктириб бўлмайдиган тиббий ёрдам кўрсатиш хонасида амбулатор қисмлар, ТБ борлигига гумон билан йўллайдиган контагиоз беморлар ва шахслар, муолажалар ташкил этилган жойларда инфекциани хаво томчи йўли орқали тарқалиши; масалан, балғам намуналар йиғиш жойлари бронхоскопия хоналар, ходимлар тиббиёт муассасаларда туберкулезга қарши чораларга айниқса талабчан муносабатда бўлиши ҳаммасидан кўра ВИЧ-инфитсирланган шахсларни ва беморларни алоҳидалаши керак.
1 а-ОИВ билан инфитсирланган беморларга ёрдам кўрсатишда соғлиқни сақлаш тизимида касалликнинг тарқалишини баҳолаш тадбирларини ишлаб чиқиш муҳим ахамиятга эга.
Тадбирлар
1б– миллий дастур ишлаб чиқиш.
ССВ миллий дастур яратиб, унда қонун - қоидалар жорий этиши ҳамда ТБ устидан инфекцион назорат ўтказиш режаларини ишлаб чиқиши шарт. Дастур асосида ТБ ва ОИВ бўйича мехнат мухофазаси ва ахлоқ тузатиш муассасаларида профилактика ишлари ва инфекцион назорат ўрнатилади. Ушбу дастурда ТБ ва ОИВга қарши курашишнинг асосий тамойиллари келтирилади.
1в – буджет ҳисобидан иш режаларини амалга ошириш.

Режа (дастур, буйруқ) интеграцион ҳолатда бўлиши мумкин. Масалан – санитар эпидемиологик режимда. Қон орқали юқувчи умумкасалликларга ҳос равишда (ОИВ, гепатит Б, C ва б). Режада биринчи навбатда шошилинч ҳолатларда қўлланиладиган чора – тадбирлар келтирилади. Бу эса ТБнинг тарқалиш хавфини камайтиради. Инфекцион назорат ўрнатиш учун давлат буджети ҳисобидан маблағ ажратилади. Бу маблағ махсус дастур асосида соғлиқни сақлаш тизимини ривожлантириш, ТБга қарши курашиш, аҳолининг ижтимоий онгини ривожлантириш ва бошқа мақсадлар учун сарфланади.

Дастур қоидалари ва амалга ошириладиган ишлар бутун мамлакат бўйлаб тадбиқ этилади
1г- кадрлар тизимини ривожлантириш
Қуйидагилар амалга оширилиши керак:
 Барча соғлиқни сақлаш тизими ҳодимларини инфекцион назорат билан таништириш
 Соғлиқни сақлаш тизими ходимларини малакасини ошириш.
Тиббиёт ходимларини ўз ишларини сифатли бажариши учун керакли материаллар билан таъминлаш. Улар ўз тиббий билимлари ва инфекцион назорат қоидаларига асосан иш кўришади.
2а – Соғлиқни сақлаш муассасаларини лойиҳалар билан таъминлаш: қурулиш, модернизация ва эксплуатация.
Тор ва яхши винтиляцияланмайдиган хоналарда ТБнинг сақланиб қолиш эҳтимоллиги юқори бўлади. Бинолар модернизацияси инфекцион назорат мақсадларидан бири ҳисобланади. Бундан ташқари алоҳида винтиляция тизимига эга хоналарни жорий этиш мулоқотни минимум даражагача пасайтиради.
3а - Тиббиёт ходимлари ва одамлар кўп тўпланадиган жойлар мунтазам кузатувлар олиб бориш ва баҳолаш.
Соғлиқни сақлаш тизими ҳодимлари ҳам миллий дастур асосида ТБга текширувдан ўтишлари лозим. Чунки тиббиёт ходимлари муассасалардаги иш жараёнида беҳосдан ТБни юқтириб олишлари мумкин. Шу сабабли туберкулёз, ОИВ инфекциясини касб касалликлари қаторига киритиш мумкин.
4а- Ахоли ўртасида касаллик ҳақида маълумот бериш ва олдини олиш чоралари бўйича тарғибот ишларини олиб бориш.
Ҳар бир тиббиёт муассасаларида санитар-оқартув ишларини олиб бориш керак. Касалликнинг дастлабки белгилари қандай бўлиши, бу белгилар юзага чиққанида қандай йўл тутиш кераклиги айтиб ўтилади. ТБ инфекцион назорат амалга ошириш учун режалар (шу жумладан: қарорлар, беморлар, соғлиқни сақлаш ходимлари, беморга оила аъзолик қилишга ваколатли шахслар) турли мақсадли гуруҳлар учун хулқ ўзгартириш компанияларини ўз ичига олиши керак. Инфекция назорат чора-тадбирлар амалга оширилишида маҳаллий жамоаларга ёндашувлар берилиши керак, беморнинг манфаатлари ҳақида ўйлаш керак ва бу ёндашув инсон ҳуқуқлари ва соғлиқни сақлаш профессионал қадр-қимматини ичига олиши, шунингдек, индивидуал ва соғлиқни сақлаш манфаатларини бирлаштириши керак. Фуқаролик жамияти ТБ инфекция назорат чора-тадбирлар амалга оширилишини қўллаб-қувватлаш учун зарур бўлган ресурсларни сафарбар қилиш керак.
5а- ТБ назорат чора-тадбирлар мониторинг ва баҳолаш.
Инфекцион назорат мониторинги ва назорат фаолияти, шу жумладан, мураккаб инфекцион назорат чораларни баҳолаш тизимини яратиш турли дастурлар билан (масалан, ТБ дастурлари, ОИВ, соғлиқни сақлаш, сифат назорати ва кафолати, олдини олиш ва юқумли касалликлар назорат қилиш) орқали амалга оширилади. Ҳар бир мамлакатда стандартлаштириш мониторинги инфекцион назоратни баҳолаш учун асос сифатида олиниши лозим.
6а- Соҳа бўйича илмий текширувлар тайёрлаш ва амалиётга тадбиқ этиш (тезкор текширувлар).
Тадқиқот ўтказиш камчиликларни тез бартараф этиш ва уни баҳолашга ёрдам бериш учун хизмат қилади. Шунинг учун тадқиқотлар инфекцион назорат таркибида тавсия этилади ва бу фаолиятни кенгайтиришга хизмат қилмоқда.