Geoekologiya asoslari va tabiatdan foydalanish

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. Nima uchun biz «Geoekologiya asoslari va tabiatdan foydala-
nish» o‘quv kursini o‘zlashtirib olishimiz lozim?
2. Geoekologiya geografik ekologiyami yo...?
3. Geoekologiya fanining tadqiqot obyektini aniqlab bering.
4. Geoekologiya fani o‘z tadqiqot obyektining qanday tomonlarini 
yoritib beradi?
5. Ekotizim, biotizim va geotizim o‘rtasidagi umumiylik va 
xususiylik jihatlarini jadval ko‘rinishida ifoda eting.
6. Geoekologiyani qaysi bir fanlar tizimiga kiradi, deb o‘ylaysiz?
7. Barqaror rivojlanishning geoekologik jihatlarini sanab o‘ting.
8. Geoekologik prinsip nima va unga amal qilishning ahamiyati 
nimada?
9. Geoekologik prinsiplarni sanab o‘ting va uni tahlil qilib bering.
10. O‘z yashash yoki o‘qish hududingizda qanday geoekologik 
vazifalarning yechimini topish zarur deb hisoblaysiz?
8 
Karimov I.A. O‘zbekistonimg 16 yillik mustaqil taraqqiyot yo‘li. – T.: «O‘zbe-
kiston», 2007. 6-b.

---

24
2-bob. GEOEKOLOGIK BAHOLASH, KADASTRLASH, 
NAZORATLASH, MONITORINGLASH VA EKSPERTIZALASH
Yuqorida aytib o‘tildiki, «Geoekologiya»ning maqsadi, 
vazifalari va o‘ziga xos xususiyatlaridan biri geotizimlar 
doirasida tabiat va jamiyat munosabatlari nuqtayi nazaridan 
ekologik baholash, ularning holatini nazorat qilish, davriy 
o‘zgarishini monitoring qilib borish va kelajak istiqbollarini 
prognozlash (ilmiy bashoratlash)dir.
Geoekologik boshqaruv samaradorligini ta’minlashda muta-
xassislar to‘rt muammoning yechimini topishni tavsiya eta-
dilar: geoekologik kadastr 
→ nazorat → monitorinng → 
ekspertiza tizimini yo‘lga qo‘yish; ekologiyalashtirilgan 
tex 
no 
logiyalarni amaliy geoekologiyaga keng joriy etish; 
fuqarolarning geoekologik madaniyatini ko‘tarish. Keyingi 
ikki muammoning yechimi davlatning izchil geoekologik 
boshqaruv tizimini yo‘lga qo‘yish bilan uzviy bog‘langan. 
Masalan, geotizimlarni tasniflash va ularda ekologik va-
ziyat holatini son va sifat jihatdan baholash
→ baholangan 
geotizimlarni tez o‘zgaruvchan va moslashuvchan zamonaviy 
elektron kartografik asosini yaratish
→ geoekologik obyekt-
larning davriy o‘zgarishlarini nazorat qilish va monitoringini 
olib borish
→ geoekologik ekspertizani yo‘lga qo‘yish → aybli 
harakat yoki harakatsizliklari uchun shaxslarni javobgarlikka 
tortish
→ ijobiy harakatlarni rag‘batlantirish.