Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

 
1.
 
Kasbiy psixologiya fani
ning 
tarix
iy rivojlanish 
bosqichlari
.
 

---

5
Psixologiya - o‘zi nima?
degan savolga bir nechta psixologik ta’riflarni ko‘rish 
mumkin. Avvaliga psixik jarayonlarni o‘rgangan V.Vuntning fikricha, psixologiyaning 
asosiy vazifasi introspeksiya bo‘lib, u shaxsiy psixolog ya’ni emotsional holat va hissiy 
jarayonlarni o‘zi tahlil qilishidir.
1920 yillardan 1960 yilga qadar amerikalik psixolog J.B.Uotson 
introspeksiyani rad etib, psixologiyani xatti-harakati kuzatuvchi fan deb atadi.
Psixologlar 1960 yillarda bu fanni xulq va ruhiy jarayonlar haqidagi fan deb 
atashgan. Ruhiy jarayonlar ichki subektiv jarayon bo‘lib, buni hulqiga qarab aniqlaymiz – 
his qilish, anglash, tush ko‘rish. O‘y-xayol hislardir. Psixologiya fan sifatida kuzatuv 
asosida fikrlarni tahlil qilish va g‘oyalarga baho berishga intiladi - degan ilmiy fikrlar ham 
bo‘lgan.
Turli mazmundagi taassurotlar tufayli paydo bo’ladigan hissiy holatlar 
hayotimizning turli-tuman ko’rinishlaridirki, bularning hammasini psixologiya fani 
o’rganadi.
Psixologiyaning o‘z chegaralari bor. U sizga aniq va yakuniy javob bermaydi.
Masalan, Lev Tolstoyning quyidagi “Nima uchun yashayapman? Nimadir qilishim
shartmi? Hayotda kutib turgan o‘limga bo‘ysunmaslikdan maqsad bormi”,-degan 
savollarga har bir shaxs o‘zicha javb beradi. Biroq psixologiya sizga odamning
hissiyoti, o‘yi, xatti-harakatini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
4
  
Psixologiya tarixida psixikaning paydo bo’lishi haqida yana bir qancha turlituman 
fikrlar bor. Uzoq asrlar davomida psixika va uning paydo bo’lishi, taraqqiyoti 
masalalariga har xil nuqtai nazardan yondashib kelindi.