Iv qism. Qishloq xo‘jalik korxonalarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari

Мева ва узумлар. 1ц мева ва узум таннархи харажатларининг умумий суммасини маҳсулот массасига (турлар, навлар бўйича) тақсимлаб аниқланади.
Чой. Сараланган чой барги таннархини аниқлашда харажатларнинг умумий суммасидан дағал чой барги, кофеин учун таркибий материал ва уруғнинг харид нархларидаги баҳоси чегирилади. 1ц сараланган чойнинг таннархи шу маҳсулотга ўтказилган харажатларни сараланган чой барги массасига бўлиб аниқланади.

4. 
   Chorvachilik xarajatlari va mahsulot kirimining dastlabki hisobi
   

Чорвачилик деҳқончилик сингари қишлоқ хўжалигининг муҳим тармоғи ҳисобланади. Бу тармоқ олдида турган бош вазифа бўлиб аҳолини гўшт, сут, тухум, балиқ ва бошқа маҳсулотлар билан таъминлаш, шунингдек ишлаб чиқариш корхоналарини чорвачиликдан олинадиган хом ашё ва материаллар билан таъминлаш ҳисобланади.

Чорвачилик тармоғи ўз ичига қорамолчилик, қўйчилик, чўчқачилик, паррандачилик, йилқичилик, пиллачилик, асаларичилик, балиқчилик, пиллачилик ва бошқаларни олади. Чорвачиликнинг ҳар бир тармоғи, ўз навбатида, турли гуруҳларга бўлинади. Чунончи, республикамизда кенг тарқалган чорвачиликнинг алоҳида тармоқлари қуйидаги гуруҳларга ажратилади (15.5-жадвал).
15.5-жадвал
Чорвачилик тармоқлари ва уларда харажат объектлари

Тармоқлар	Харажат объектлари
1. Қорамолчилик	1.Сут йуналишида: асосий пода ёш ва боқувдаги моллар 2. Гўшт йуналишида асосий пода ва саккиз ойгача бўлган моллар саккиз ойдан катта буқалар ва боқувдаги моллар
2.Қўйчилик	Гўшт йуналишида асосий пода ва саккиз ойгача бўлган қўйлар саккиз ойдан катта қўчқорлар ва боқувдаги қўйлар
3.Чўчқачилик	1. Асосий пода 2.Икки ойдан тўрт ойликкача бўлган чўчқалар 3.Тўрт ойликдан ката чўчқалар
4.Паррандачилик	1. Тухум йўналишида 2. Гўшт йўналишида

Чорвачилик ишлаб чиқариш харажатларини худди деҳқончилик ишлаб чиқаришдагидек турли белгилари бўйича таснифлаш мумкин. Чунончи, иқтисодий мазмунига кўра чорвачилик харажатлари қуйидаги гуруҳларга ажратилади:
*моддий харажатлар – чорвачилик ишлаб чиқаришга сарфланган барча материал харажатлари ем-хашак, дори-армонлар, тўшаш материаллари, ёқилғи ва бошқа материаллар);
*меҳнат харажатлари - чорвачилик ишлаб чиқариш билан банд бўлган ходимларга ҳисобланган асосий ва қўшимча иш ҳақлари;
*ижтимоий суғуртага ажратмалар – чорвачилик ишлаб чиқариш билан банд бўлган ходимларга ҳисобланган иш ҳақи фондидан Пенсия жамғармасига мажбурий ажратма;
*амортизация – чорвачилик ишлаб чиқаришга алоқадор асосий воситалар ва номоддий активларга ҳисобланган эскириш суммаси;
*бошқа харажатлар - чорвачилик ишлаб чиқаришга тегишли барча ёрдамчи ва умумишлаб чиқариш харажатлари.
Калькуляция моддалари бўйича чорвачилик ишлаб чиқариш харажатлари қуйидаги моддаларга ажратилган ҳолда акс эттирилади:
1Меҳнатга ҳақ тўлаш ва ижтимоий суғуртага ажратмалар;
2Ем-хашак;
3Дори-дармонлар;
4Тўшаш материаллари;
5Иш ва хизматлар;
6Асосий воситаларни сақлаш харажатлари;
7.Ишлаб чиқариш ва бошқарувни ташкил этиш харажатлари;
8Суғурта тўловлари;
9Бошқа харажатлар.