Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
bank ishi (2) (1) (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- «kredit liniyasini ochmasdan»
- «kredit liniyasini ochish»
|
ochish» kreditning miqdori, undan foydalanish muddati va uni to‗lash
davriyligi qarz oluvchining tovar yetkazib beruvchilar va xaridorlar bilan tuzgan shartnoma-bitimni tahlil qilish asosida belgilanadi, bu kredit shartnomasida aks ettirilishi lozim. «Kredit liniyasini ochish»ga xizmat ko‗rsatganlik uchun qarz oluvchi bankka foizlarni to‗laydi. Foizlar kreditdan foydalanish darajasidan qat‘i nazar kreditlash limitining barcha summasiga hisoblanadi. Bunda limitlashtirilgan summaning barchasini yoki bir qismini ishlatsa ham umumiy summaga nisbatan foiz to‗laydi. Kreditning qaytarilishi bank tomonidan belgilab beriladigan maxsus grafik bo‗yicha mijozning hisob varag‗idagi mablag‗lardan amalga oshiriladi. Hisoblangan foizlar har oyda yoki belgilangan muddatlarda o‗tkazib boriladi va shartnoma muddati tugaganda asosiy qarz summasi bankka qaytariladi. Agar kreditni muddatdan oldin qaytarish istagi bo‗lsa, to‗lov topshiriqnomasi orqali amalga oshiriladi. Agar ssuda o‗z muddatida qaytarilmasa, unda hisob raqamga tushayotgan barcha mablag‗lar ssudani qoplash uchun foydalaniladi. Ochiq kredit liniyalari bank va mijoz o‗rtasida o‗tkazilgan kredit shartnomasida ko‗rsatilgan barcha hisoblangan pul hujjatlarini kredit hisobidan to‗lash imkoniyatini beradi. Kredit liniyasi, asosan, bir yilga ochiladi, ba‘zi hollarda undan qisqa muddatga ham ochilishi mumkin. Kredit liniyasi muddati davomida 430 amal qilish muddati 30 kun bo‗lgan akkreditivlarni ochish uchun pul hisob-kitob hujjatlarini to‗lashda kredit berishlari mumkin. Xo‗jalik yurituvchi subyektlarga «kredit liniyasini ochmasdan» degan alohida ssuda hisob varag‗idan kredit berish bir martalik ssuda berish yo‗li bilan amalga oshiriladi. Bir marta ssuda berish to‗g‗risidagi qaror mavjud qoidalarda ko‗zda tutilgan hujjatlar paketi asosida bank tomonidan har bir ssuda bo‗yicha alohida qabul qilinadi. Kredit liniyasi ochilmasdan turib kreditlanayotgan bo‗lsa, ularning obyekti tovar moddiy qimmatliklar uchun to‗lovlar, akkreditiv ochish va boshqa hisob-kitoblarni amalga oshirish hisoblanadi. Bunda har bir to‗lov maqsadli bajarish nuqtayi nazaridan tekshiriladi va kredit shartnomasi tuziladi. Kreditga bo‗lgan talab bank tomonidan xo‗jalik yurituvchi subyekt bilan birgalikda kredit shartnomasi va paketdagi boshqa hujjatlardan kelib chiqqan holda belgilanadi. Kredit liniyasi ochilmaydigan qarz hisob varag‗i bo‗yicha kreditlanganda, qarzning butun summasi ma‘lum kunda o‗tkaziladi va shu paytdan boshlab qarzning to‗la hajmi asosida foizlar hisoblana boshlaydi. Kredit: • majburiyatlarni qaytarish muddati kelishiga qarab qarz oluv- chining hisob-kitob varag‗idan ssudalar bo‗yicha qarzlarni undirib olish yo‗li bilan; • qarz oluvchining hisob-kitob varag‗idagi pul mablag‗larining bo‗sh qoldiqlarini to‗lov topshiriqnomasi asosida ssuda hisob varag‗iga o‗tkazish yo‗li bilan muddatidan ilgari; • bank tomonidan kafolat, kafilliklar bo‗yicha olingan majbu- riyatlardan, shuningdek, garov huquqini amalga oshirishdan tushgan mablag‗lardan foydalanish yo‗li bilan to‗lanadi. Xo‗jalik yurituvchi subyektlarga «kredit liniyasini ochish» yo‗li bilan kredit berish, kreditlashning oldindan belgilangan miqdori doirasida alohida ssuda hisob varag‗idan amalga oshiriladi. Mazkur hisob varag‗iga qarz olishning tovar moddiy boyliklar, asosiy faoliyatiga tegishli ishlarni bajarish va xizmatlar ko‗rsatish uchun pul hisob-kitob hujjatlari bo‗yicha haq to‗lanadi. Kredit liniyasi ochilganda esa kredit summasi to‗lov turi, vaqtiga qarab, to‗lov hujjatlariga ko‗ra ma‘lum muddat oralig‗ida bo‗lib-bo‗lib o‗tkazib boriladi. Bunda qarz foizi faqatgina qarzdor hisobiga to‗langan summa bo‗yicha hisoblab boriladi, ssudani rasmiylashtirish shartnomalarini har gal bank bilan muvofiqlashtirishga ehtiyoj qolmaydi. 419 4. Asosiy summani qaytarish yoki uning foizini to‗lash muddati 90 kun va undan ortiq muddatga kechiktirilgan holda (qaytarish muddati bir yildan ko‗p bo‗lgan foizli aktivlar bo‗yicha). Aktivlarga foiz ―o‗stirmaslik‖ maqomini bergan paytdan boshlab, banklar quyidagilarni amalga oshirishlari lozim: 1. Foizli daromadlarni balans hisob varaqlarida hisoblash to‗xtatiladi. 2. Barcha hisoblangan, lekin olinmagan foizli daromadlar balans hisob varaqlaridan ko‗zda tutilmagan holatlar hisob varaqlariga o‗tkazilishi lozim va aktivga «o‗stirmaslik» maqomi berilgandan so‗ng keyingi foizlar hisoblanishi ko‗zda tutilmagan holatlar hisob varaqlarida amalga oshiriladi. 3. Ushbu aktivlar bo‗yicha barcha keyingi to‗lovlar, birinchi navbatda, hisoblangan, lekin olinmagan foizli daromadlarni, keyin esa kreditning asosiy summasini qoplashga yo‗naltiriladi. Muddati o‗tgan foizlarni kapitalizatsiyalash orqali asosiy qarz summasiga qo‗shib hisoblashga yo‗l qo‗yilmaydi. Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|