Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
73 
library.ziyonet.uz/ 
 
qogʻozlarini yigʻishtirib, dala sumkasiga sola boshladi. – Lekin sen koʻp kuyinaverma. 
Men, masalan, aminman, juda aminmanki, qanchalik qiyin boʻlmasin, baribir qaddimizni 
rostlab olamiz, orzu qilganimizday yashay boshlaymiz... – dedi u keta turib. Ostonada 
qayrildi-da, dedi: – Menga qara, Tanaboy, bir kuni men koʻchadan oʻtib borayotgandim, 
sening uying juda huvillab qolibdi. Qarovsiz qoldiribsan uni. Sen doim togʻdasan, uying 
boʻlsa xoʻjasiz. Jaydar urush yillari yakka-yolgʻiz boʻlsa ham uni hozirgidan yaxshiroq 
saqlagandi. Bir borib koʻr. Nima kerak boʻlsa aytarsan, bahorda yordamlashib, shikastini 
tuzatib berarmiz. Yozda kanikulga kelgan bizning Shomansur ham gʻayratiga chidamay 
oʻroqni oldi, Tanakaning hovlisidagi yavshonlarni oʻrib tashlay, dedi. Suvoqlari koʻchib, 
oynalari singan, chumchuqlar xonalarda xuddi xirmondagiday uchib-qoʻnib yuribdi, 
deydi. 
 
– Uy toʻgʻrisidagi gaping toʻgʻri. Shomansurga ham rahmat. Uning oʻqishlari qalay? 
 
– Ikkinchi kursda endi. Oʻqishi, menimcha, yaxshi. Mana sen yoshlarni gapirding, men 
esa oʻgʻlimga qarab, hozirgi yoshlar yomon emas, degan fikrga keldim. Uning 
soʻzlaridan bildimki, institutdagilar qobil bolalar ekan. Keyin ma’lum boʻlar, yoshlar 
bilimdon, oʻzlari haqida oʻylab koʻrishar. 
 
Choro otxonaga ketdi, Tanaboy esa oʻz uyini koʻrgani joʻnadi. Hovlining hamma yerini 
aylanib chiqdi. Yozda Choroning student oʻgʻli oʻrib tashlagan quruq, changli burgan 
oyogʻi ostida shitirlardi. Uyi egasiz, qarovsiz qolganligidan uyalib ketdi. Boshqa 
chorvadorlarning uylarida qarindosh-urugʻlari qolar yoki kimdir qarab turar edi. Uning 
boʻlsa ikki qadrdon opa-singlisi boshqa ovullarda yashashar, akasi Quliboy bilan 
munosabatlari yomon edi. Jaydarning esa umuman yaqin qarindoshlari yoʻq. Mana 
shunday qilib, uy qarovsiz qolib ketdi. Tagʻin uzoq yaylovda choʻpon boʻlib ishlashga 
toʻgʻri kelyapti. Tanaboy hali ikkilanayotgan boʻlsa ham, Choro baribir uni koʻndirishini, 
uning soʻzini qaytara olmasligini, har doimgiday rozi boʻlishini bilardi. 
 
Ertalab mashinada ovuldan chiqishdi va tuman markaziga joʻnab ketishdi. Yangi uch 
tonnalik GAZ hammaga yoqdi. «Xuddi podsholarday ketyapmiz-a!» – hazillashishardi 
molboqarlar. Tanaboy ham xursand edi – u koʻpdan buyon, urushdan beri mashinada 
yurmagandi. Oʻshanda Amerikaning «studebekker»larida Slovakiya va Avstriya 
yoʻllarida kezib chiqqandi. Yuk mashinalari kuchli, uch oʻqli edi. «Bizga shundaylari 
kerak edi-da, – oʻylagandi oʻshanda Tanaboy. – Ayniqsa, togʻ etaklaridan gʻallalarni 
tashib olishga juda bop ekan. Bundaylar hech qayerda tiqilib qolmaydi. Urush 
tugagandan keyin bizda ham shunaqa mashinalar boʻlishiga ishongandi. Gʻalabadan 
keyin hammasi boʻladi!.. 
 
Ochiq kuzov ustida shamolda gap-soʻz qovushmasdi. Tanaboy yoshlarga gap 
qotmaguncha hamma jim borardi: 
 
– Qoʻshiq aytinglar, bolalar. Biz keksalarga qarab oʻtirmanglar. Kuylanglar, kuylash 
sizdan, tinglash bizdan. 

---