Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
77 
library.ziyonet.uz/ 
 
uni soʻkkanlaridandir. Epchillik, ustalik qilishga oʻrganib qolganga oʻxshaydi... 
 
«Hap sanimi, toʻxtab tur, doʻstim, bir kunmas bir kun yuzma-yuz kelganda eslatib 
qoʻyaman men senga...» – oʻylardi Tanaboy poʻstiniga yaxshiroq oʻralar ekan. Sovuq 
shamol urib turibdi, uygacha hali uzoq. U yoqda nimalar kutayotganikin uni?.. 
* * * 
Choro yoʻrgʻa otda yolgʻiz joʻnadi. Hamrohlarini kutib oʻtirmadi. Uyga tezroq yetib 
olgisi kelar, yuragi ogʻriy boshlagandi. Otni oʻz holiga qoʻyib berdi, u kun boʻyi dam 
olganidan endi bir tekis yelib borardi. Yurgizilgan mashina singari bir maromda 
tuyoqlarini taqillatib ketayotgandi. Avvalgi hamma narsasidan unda faqat chopish 
ishtiyoqigina qolgandi. Boshqa hamma narsa unda allaqachon oʻlgan edi. U faqat egaru 
yoʻlnigina bilsin uchun qolgan hamma fazilatlarini yoʻqotishgandi. Gulsari chopish bilan 
tirik edi. Goʻyo odamlar tortib olgan narsalarga yetib olmoqchiday, vijdonan, hormay-
tolmay chopardi. Chopardi-yu, lekin yetib ololmasdi. 
 
Shamolda Choro bir oz yengil tortdi. Yuragidagi ogʻriq oʻtib ketdi. U kengashdan 
umuman mamnun edi, ayniqsa, obkom sekretarining chiqishi juda yoqdi, u haqda koʻp 
eshitgan boʻlsa ham birinchi marta koʻrishi edi. Shunday boʻlsa ham partorg oʻzini 
noqulay sezardi. Koʻngli gʻash edi. Axir u Tanaboyga yaxshilik qilmoqchi edi. Axir u 
bunday kengashlar, majlislar va yigʻilishlarda qatnashaverib pixi qayrilgan qayerda nima 
gapirish keragu, nima kerak emasligini bilardi. Tajribasi bor edi. Tanaboy esa garchand 
quloq solgan boʻlsa ham, buni tushunishni xohlamadi. Kengashdan soʻng unga bir ogʻiz 
ham soʻz aytmadi. Mashinaga oʻtirdi-yu, teskari oʻgirilib oldi. Xafa boʻlibdi. Eh, 
Tanaboy, Tanaboy! Soddasan, hayot seni hech narsaga oʻrgatmabdi. Sen hech narsani 
bilmaysan ham, payqamaysan ham. Yoshligingda qanday boʻlsang, shundayligingcha 
qolibsan. Hamma narsani shartta-shartta qilsang. Zamon hozir boshqacha. Endi 
hammasidan muhimi, qanday gapirishni, kimning oldida nima gapirishni bilish, soʻzing 
barcha odamlarniki singari zamon ruhida jaranglashi, ajralib turmasligi, yozilganday 
silliq boʻlishi kerak. Shunda hamma narsa joyida boʻladi. Seni, Tanaboy, koʻnglingning 
koʻchasiga qoʻyib yuborsang bormi, hamma narsani agʻdar-toʻntar qilib tashlaysan, yana 
javob berishga ham toʻgʻri keladi. «Oʻz tashkilotingiz a’zolarini siz qanday 
tarbiyalamoqdasiz? Bu qanaqa tartib-intizom? Bu qanaqa boshboshdoqlik?» Eh, 
Tanaboy, Tanaboy... 
XIV 
Hamon oʻsha tun, ular ikkisi yoʻlda. Qari odam va qari ot. Jarlik yoqasida gulxan 
yonmoqda. Tanaboy oʻrnidan turadi, jon berayotgan Gulsari ustiga yopgan poʻstinini 
nechanchi bor toʻgʻrilab qoʻyadi. Yana uning bosh tomoniga oʻtiradi. U xayolan butun 
umrini birma-bir nazardan oʻtkazadi. Saman otning chopishidek tez oʻtgan yillar, yillar, 
yillar. Oʻshanda u qoʻylarga choʻpon boʻlib borgan oʻsha yili, oʻsha kech kuzda, oʻsha 
erta qishda nima boʻlgandi?.. 

---