Масъул муҳаррир: Файзиев Шохруд Фармонович, ю ф. д., доцент

Geometriya tariyxı. Ápiwayı geometriyalıq maģlıwmatlardı óz ishine alģan birinshi kitaplar 
(miynetler) bizge Áyyemgi Mısrdan jetip kelgen. Olar eramızdan aldınģı 18-ásirge tiyisli.
Geometriyanıń pán sıpatında qáliplesiwi grek alımları Fales (shama menen eramızdan 
aldınģı625-547 j.), Pifagor (shama menen eramızdan aldınģı580-560j.), Evdoks (eramızdan 
aldınģı 406-355 j.), Evklid(eramızdan aldınģı 3-ásir) hám basqalardıń atı menen baylanıslı. 
Evklid tanıqlı “Negizler”atamasındaģı miynetinde usı dáwirge shekem toplanģan geometriyalıq 
bilimlerdi jámledi hám bul pánge jıynaqlanģan aksiomalar sistemasın beriwge háreket etti. 
Kitap sonday jaqsı jazılģan edi, ol 2000 jıl dawamında barlıq jerde geometriya sol kitaptiń 
awdarmasınan yamasa onsha úlken bolmaģan ózgerisler menen qayta islengen basılmalardan 
oqıtıladı.

---

79
17
MATEMATIKA DARSLARIDA AXBOROT KOMMUNIKATSION 
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Muyassarova Gulmira Avazxonovna
Namangan viloyati Pop tumani 
36-umumta’lim maktabi matematika va informatika fani o‘qituvchisi
Abidova Orzigul Safayevna
Namangan viloyati Pop tumani 
36-umumta’lim maktabi matematika va informatika fani o‘qituvchisi
Telefon: [phone]
[e-mail].
Annotatsiya: maqolada matematika darslarida axborot kommunikatsion texnologiyalaridan 
foydalanish orqali o‘quvchilarda fanga bo‘lgan qiziqishini, mavzularni tezda o‘zlashtirib 
olishning usullari, o‘quv jarayonida o‘quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini shakllantirish bo‘yicha 
tavsiyalar va ularni amalga oshirishda axborot kommunikatsion texnologiyalarning o‘rni haqida 
fikr yuritilgan.
Kalit so‘zlar: axborot kommunikatsion texnologiyasi, dastur, multimedia, qobiliyat,ko‘nikma, 
imkoniyat, ishtiyoq.
Barchamizga ma’lumki, hozirgi kunda tasvir, slayd, proektor, magnitafon va kompyuter kabi 
ta’limni amalga oshirishning yangi vositalaridan foydalanishga bo‘lgan qiziqish tobora ortib 
bormoqda.Bugungi kunda ta’limning ushbu vositalari bir necha yo‘nalishlarda qo‘llanilmoqda. 
Jumladan amalda bajarish va ko‘rish qiyin bo‘lgan jarayonlarni kompyuter vositasida namoyish 
etish buning yaqqol isbotidir. 
O’quv jarayonida o‘quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini shakllantirish juda qiyin. Bu vazifani 
amalga oshirishda innovatsion va axborot kommunkatsion texnologiyalaridan foydalanish 
muhim o‘rin tutadi.
Haqiqatdan o‘qituvchi Windows operatsion tizimi bilan ishlatiladigan Word matn muharriri, 
Power Point, Internet, Excel va boshqa maxsus amaliy dasturlar, multimedia vositalari yordamida
yengilgina o‘z darsini kompyuter texnologiyasidan foydalanib tashkil etishi mumkin.
Kompyuterlarni o‘quv jarayonida qo‘llash quyidagilarga imkon beradi:
- O’quvchilarda bilish ehtiyojini shakllantiradi;
- O’quvchilarda fanga bo‘lgan qiziqishni oshiradi;
- Kompyuter bilan ishlashga bo‘lgan ishtiyoqini oshiradi;
- Bilim olish samarasini oshiradi;
- O’quvchi va o‘qituvchi o‘rtasida hamkorlik yuzaga keladi;
- Axborotlar tez - tez yangilab turiladi;
- O’quvchilarda mustaqil fikrlay olish darajasi ortadi;
Hozirgi kunda o‘quvchilarning matematik bilim darajalarini ko‘tarish juda muhim. 
Matematika fanlarini o‘qitishda yangi texnik vositalar, shu jumladan, kompyuter va boshqa 
axborot texnologiyalarining jadal kirib kelayotgan hozirgi davrida fanlararo uzviylikni ta’minlash 
maqsadida informatika fani yutuqlaridan foydalanish dolzarb masalalardan biridir.
Matematika darslarida axborot kommunikatsion texnologiyalaridan foydalanish uchun avvalo 
kompyuter dasturlari va ulardan foydalanish yo‘llarini bilib olish zarur. Bu esa kompyuter 
dasturlari nafaqat o‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini shakllantirish, balki kompyuterni 
qo‘llash orqali ularning ijodiy ko‘nikmlarini rivojlanishiga ham yordam beradi, olingan nazariy 
bilimlarni amalda kuzatish va mavzuni mazmunidagi yangilikni tadqiq qilish imkoniyatiga 
ega bo‘ladilar. Jumladan, matematika darslarida elektron jadvallar yordamida berilgan algoritm 
asosida masalalarni hal etish, berilgan qiymatlar bo‘yicha turli shakllar yasash va bosmaga 
chiqarish ishlarini bajarish mumkin.
Excelda avtomatik to‘ldirish imkoniyatidan foydalanib sonli qiymatlarni va matn elementlarini 
kiritishni osonlashtirish mumkin. Bu imkoniyat ayniqsa funksiya qiymatlarini jadvallashtirishda 
katta yordam beradi. Ma’lumotlarni diagrammalar shaklida namoyish etish, bajarilayotgan ishni 
tez tushunishga va uni tez hal etishga yordam beradi. Jumladan, diagrammalar juda katta hajmdagi 
sonlarni ko‘rgazmali tasvirlash va ular orasidagi aloqadorlikni aniqlashda juda foydalidir.

---

80
17
Matematika darslarida elektron darsliklardan foydalanish ham samarali natijalarga erishishda 
yordam beradi. Elektron darsliklar ilmiy ma’lumotlarning jamlanganligi, ko‘rgazmalarga boyligi,
ya’ni turli xil animatsiyalardan foydalanilganligi, ta’lim olivchilarning yoshi va fiziologik 
xususiyatlarini hisobga olganligi jihatidan an’anaviy o‘quv adabiyotlaridan farq qiladi. Elektron 
darslik o‘quv jarayoni sifatini oshirish, o‘qituvchi mehnatini yengillashtirish, o‘quvchilarning 
bilim darajasini oshirish, o‘quv jarayonida kompyuter texnikasidan foydalanish uchun keng
yo‘l ochib beradi. 
Xulosa qilib aytish mumkinki, darslarni axborot kommunikatsion texnalogiyalaridan 
foydalanilgan holda tashkil etish o‘quvchilarda darsga bo‘lgan qiziqishni oshiradi, axborot 
madaniyatini shakllantiradi, o‘quvchilar bilim saviyasini oshiradi, bularning natijasida
o‘quvchilar kelgusi kasbiy faoliyatida aniq maqsadlarini belgilay olishadi va yetuk mutaxassis 
bo‘lib yetishishlari uchun zamin yaratilgan bo‘ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. N.Boltayev, Sh.Narimov, S.Abdalova. Pedagogik texnologiyalarni amalga oshirish 
usullari. – T. “Ta’lim texnologiyalari” jurnali, 2006-yil, 3-son.
2. O.Qodirov-Farg‘ona MOI “Aniq va tabiiy fanlar ta’limi” kafedrasi katta o‘qituvchisi.
Matematika darslarida AKT dan foydalanish. “Metodik qo‘llanma” 2015-yil.
3. Xalq ta’limi jurnali N:3 2014 yil. Toshkent.
4. Xalq ta’limi vazirligi rasmiy kanali.

---

81