Muxammadjonova g. M., Hamdamova n. A. Enzimologiya

 
Fermentlarning shifri 
Fermentlarni sinflari shaklanrilishi bilan birga ularning nomenklaturalari 
shakllantirildi. Har bir fermentning o`zining 4 na raqamdan iborat raqami mavjud 
va bu orqali ferment haqida to`liq ma`lumot olish mumkin. 
Masalan:
1.1.1.27 - LDG (Laktatdegidrogenaza) 
• 
1 – fermentning sinfi 
• 
2 – kichik sinfi (qaysi gurux donor ekanligini ko’rsatadi) 
• 
3 – kichik kenja sinf (qaysi gurux aksteptor ekanligini ko’rsatadi) 
• 
4 – fermentning tartib raqami 
1. 
Oksidoreduktazalar. Bu fermentlarning katalizlash reakstiyasini 
quyidagicha ifodalash mumkin: 
Substrat + Aksteptor 

 Substrat (oksidlangan) +Aksteptor 
(qaytarilgan) 
Xalqaro klassifikastiya nomenklaturasiga ko’ra bu sinfning 22 ta kichik sinfi 
mavjud: 
• EC 1.1, C - O guruxi bilan ta’sirlashuvchi fermentlarni o’z ichiga oladi; 
• EC 1.2 aldegid yoki oksikarbon donorlari bilan ta’sirlashuvchi 
fermentlar; 
• EC 1.3 C - C guruxlari bilan ta’sirlashuvchi fermentlarni o’z ichiga 
oladi; 

---

13 
• EC 1.4, C - N2 guruxlari bilan ta’sirlashuvchi fermentlarni o’z ichiga 
oladi; 
• EC 1.5, C - N guruxlari bilan ta’sirlashuvchi fermentlarni o’z ichiga 
oladi; 
• EC 1,6 NAD · yoki NADF · guruxlari bilan ta’sirlashuvchi fermentlarni 
o’z ichiga oladi; 
• EC-1.7 donorlar sifatida azotli birikmalar bilan ta’sirlashuvchi 
fermentlar; 
• EC 1,8 tarkibida oltingugurt tutuvchi donor guruxlar bilan 
ta’sirlashuvchi fermentlar; 
• EC 1.9 donor sifatida gem guruxi bilan ta’sirlashuvchi fermentlar; 
• EC 1.10 difenollar va ular bilan bog`liq donorlar bilan ta’sirlashuvchi 
fermentlar; 
• EC 1.11 peroksid sifatida ta’sir qiluvchi fermentlar; 
• EC 1.12 donor sifatida vodorod bilan ta’sirlashuvchi fermentlar; 
• EC 1.13 molekulyar kislorod bilan ta’sirlashuvchi fermentlar; 
• EC 1.14 molekulyar kislorod bilan bog`langan donorlar bilan 
ta’sirlashuvchi fermentlar; 
• EC 1.15 superoksid radikallarini qabul qiluvchi fermentlar; 
• EC 1.16 metall ionlarini oksidlovchi fermentlar; 
• EC 1.17 C yoki C
2
guruxlari bilan ta’sirlashuvchi fermentlar; 
• EC 1.18 donor sifatida temir-oltingugurt protonlari bilan ta’sirlashuvchi 
fermentlar; 
Keng tarqalgan oksidoreduktazalarning kichik sinflaridan oksidaza va 
degidrogenazalar uchraydi. Oksidazalar bular oksidoreduktazalar bo’lib, yuqorida 
ta’kidlanganidek, vodorod atomi yoki elektronlarning bevosita kislorod atomiga 
uzatishda yoki substrat molekulasiga kislorodni biriktiradi: 

---

14 
Degidrogenazalar vodorod atomini ajratuvchi oksidoreduktazalardir. 
Degidrogenazalar 
xoloferment 
bo’lib, 
ularning 
kofermentlari 
sifatida 
nikotinamidadenin-dinukleotid (NAD), flavinadenindinukleotid (FAD) va xinonlar 
uchraydi. 
Vodorod atomining ko’chishida NAD ning faol guruhi hisoblangan nikotin 
kislotaning amidi muhim ahamiyatga ega. Substratdan ajralgan ikkita vodorod 
atomining bittasi, nikotinamidning 4-holatidagi uglerod atomiga (S
4
), ikkinchi 
vodorodning elektroni esa piridin halqadagi azotga ko’chadi va bir vaqtning o’zida 
hosil bo’lgan erkin proton reakstion muhitga o’tadi: 
N
+
R
C
O
NH
2
N
C
R
C
O
NH
2
H
H
+ H
+
+2H
-2H

---

15 
NAD ga bog`liq degidrogenazalar vodorod atomini (spirt, aldegid, aminlar 
va boshqalar) substratdan gidrid-ion (N
-
), protonlar (N
+
) shaklida ajratadilar. 
Sut kislotasining (laktat) pirouzum kislotaga oksidlanishi NAD ga bog`liq 
degidrogenaza ishtirokida bo’ladi: 
Sistematik nomi 
Alkogol:NAD-oksidoreduktaza 
Ishchi nomi 
Alkogoldegidrogenaza 
Sinf 
1. Oksidoreduktaza 
Kichik sinf 
1.1. SN-ON-gruppa donoriga ta’sir qiluvchi 
Kichik kenja sinf 
1.1.1. NAD
+
yoki NADF
+
aksteptori 
Tartib raqami 
KF 1.1.1.1. 
Kofaktorlari 
Nikotinamidadenindinukleotid. Temir yoki Rux. 
FAD tariqasidagi koferment tarkibida fosforlangan vitamin V
2
(riboflavinfosfat) tutib, ular substratdan 2 ta vodorod atomini ajratadilar: 

---

16 
FAD ga bog`liq degidrogenazaga misol quyidagicha: 
2.