Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi

1.4. Kasbiy ta’limning uzluksizligi va o‘qituvchi-trenerning kasbiy 
mahoratining o‘sishi 
O‗qituvchi-murabbiy tomonidan olib borilayotgan uslubiy ishlar pedagogik 
madaniyatni yuksaltirish omili hisoblanadi. O‗qituvchining kasbiy tayyorgarligi 
pedagogik ta‘lim muassasasi devorlarida tugamaydi, u kasbiy faoliyatning butun 
davri davomida davom etadi. O‗qituvchining kasbiy ta‘limining uzluksizligi uning 
ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishning zaruriy sharti, uning hayotining integral 
elementi va individual pedagogik tajribani doimiy ravishda rivojlantirish shartidir. 

---

Agar shaxs faol faoliyat sub‘ekti pozitsiyasini egallasa, amaliy shaxsiy tajriba 
o‗zlashtirilsa va ijtimoiy va kasbiy tajriba bilan uyg‘unlashtirilsa, ijodiy kasbiy 
izlanish qo‗llab-quvvatlansa va rag‘batlantirilsa, o‗qituvchining kasbiy mahorati va 
pedagogik madaniyatining o‗sishi yanada jadal bo‗ladi. o‗qituvchilar tarkibi. 
Pedagog kadrlarning malakasini oshirish rejalariga muvofiq har uch yilda bir 
marta qayta tayyorlash markazida (toʻliq ismi-sharifi) yoki pedagogika taʼlim 
muassasalarining maxsus fakultativ kurslarida maxsus tayyorgarlikdan oʻtadilar. 
Amaliyot shuni ko‗rsatadiki, o‗qituvchilarning Markaz va o‗qituvchilar malakasini 
oshirish oliy o‗quv yurtlari negizida maxsus tashkil etilgan o‗quv mashg‘ulotlarida 
olgan bilimlari maktabda amaliy takomillashtirish, mulohaza yuritish va sinovdan 
o‗tkazishni talab qiladi. Bunda maktabda maxsus tashkil etilgan metodik ishlar 
tizimi yordamga keladi. 
Uslubiy ish o‗qituvchilarning ilmiy va uslubiy tayyorgarligini oshirishga 
bo‗lgan ehtiyojlarini, agar u individuallashtirilgan va tabaqalashtirilgan bo‗lsa, 
ko‗p jihatdan qondirishi mumkin. Uslubiy ishlarni tabaqalashtirilgan asosda tashkil 
etish bir qator ob‘ektiv va sub‘ektiv shartlar, birinchi navbatda, ilmiy-uslubiy 
tayyorgarlikni 
takomillashtirishda 
o‗qituvchilarning hayotiy va kasbiy 
munosabatlari, qadriyat yo‗nalishlari, tajribasi va kasbiy mahorat darajasini 
hisobga olish zarurati bilan bog‘liq. Uslubiy xizmat faoliyatida maktabning ijobiy 
tajribasini, uning an‘analarini saqlash va rivojlantirish ham muhim ahamiyatga ega. 
Bularning barchasi direktorning o‗quv-tarbiyaviy ishlar bo‗yicha o‗rinbosari uchun 
rahbarlik va yo‗l-yo‗riq ob‘ektidir. 
Maktabda metodik ishlarni boshqarish, agar uning vazifalari, mazmuni, 
tashkiliy asoslari nafaqat maktab direktori, bosh o‗qituvchi, balki o‗qituvchilar 
tomonidan ham aniq va tushunarli bo‗lsa, samarali davom etishi mumkin. 
Umuman olganda, maktabda uslubiy ishning vazifalarini quyidagicha 
shakllantirish mumkin: 
- maktab pedagogik jamoasi faoliyatida pedagogik tajribani tizimli o‗rganish, 
umumlashtirish va tarqatish, pedagogika fanining yutuqlarini amaliyotga joriy etish 
ishlarida namoyon bo‗ladigan innovatsion yo‗nalishni shakllantirish; 

---

- pedagog kadrlarning nazariy (predmetli) va psixologik-pedagogik 
tayyorgarligi darajasini oshirish; 
- yangi ta‘lim dasturlari, o‗quv rejalari, ta‘lim davlat standartlarini o‗rganish 
bo‗yicha ishlarni tashkil etish; 
- yangi pedagogik texnologiyalar, ta‘lim va tarbiyaning shakl va usullari bilan 
boyitish; 
- yangi me‘yoriy-huquqiy hujjatlar, yo‗riqnoma va uslubiy materiallarni 
o‗rganish bo‗yicha ishlarni tashkil etish; 
- o‗qituvchilarga diagnostik individuallashtirilgan va tabaqalashtirilgan asosda 
ilmiy-uslubiy yordam ko‗rsatish: yosh o‗qituvchilar; fan o‗qituvchilari; sinf 
o‗qituvchilari va o‗qituvchilari; pedagogik ishda muayyan qiyinchiliklarni boshdan 
kechirayotgan o‗qituvchilar; o‗qituvchilik tajribasi kam bo‗lgan o‗qituvchilar; 
pedagogik ma‘lumotga ega bo‗lmagan o‗qituvchilar va boshqalar; 
- pedagogik o‗z-o‗zini tarbiyalashni tashkil etishda o‗qituvchilarga maslahat 
yordamini ko‗rsatish; 
- kasbiy va pedagogik madaniyatning umumiy darajasini oshirish. 
O‗qituvchi faoliyatining eng umumlashtirilgan xarakteristikasi sifatida 
o‗qituvchining uslubiy ishining mazmunini kasbiy-pedagogik madaniyat tarkibiy 
qismlari orqali aniqlash maqsadga muvofiqdir: 
-o‗qituvchining umumiy madaniy tayyorgarligi; 
- uslubiy madaniyat; 
- tadqiqot madaniyati; 
- kasbiy va axloqiy madaniyat; 
- tarbiyaviy madaniyat; 
- diagnostika madaniyati; 
- boshqaruv madaniyati. 
Uslubiy 
ishning 
mazmuni 
kasbiy 
va 
pedagogik 
madaniyatni 
shakllantirishning har bir yo‗nalishi bo‗yicha belgilanadi va uzoq vaqt davomida 
o‗rganish mavzusi bo‗lishi mumkin. 

---

O‗qituvchilarning metodik, innovatsion faoliyatdagi ishtiroki pirovard 
natijada shaxsiy pedagogik tizimni shakllantirishga, pedagogik faoliyatning 
individual uslubini shakllantirishga yordam beradi. 
Uslubiy ishlarni tashkil etish maktab turiga, uning joylashgan joyiga va 
hokazolarga qarab sezilarli darajada farq qilishi mumkin. Bu borada eng katta 
qiyinchiliklar kichik sinflarga ega bo‗lgan qishloq o‗rta maktabida yuzaga keladi. 
Qishloq maktablarining ish tajribasi shuni ko‗rsatadiki, bir nechta shunday 
maktablar o‗qituvchilarini qandaydir yirik qishloq maktabi negizida klaster 
metodik birlashmalariga birlashtirish maqsadga muvofiqdir.