Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi

1.1. Pedagogik faoliyatning innovatsion yo‘nalishi. 
Innovatsiyalar yoki innovatsiyalar har qanday kasbiy inson faoliyatiga xosdir 
va shuning uchun tabiiy ravishda o‗rganish, tahlil qilish va amalga oshirish 
ob‘ektiga aylanadi. Innovatsiyalar o‗z-o‗zidan paydo bo‗lmaydi, ular alohida 
o‗qituvchilar va butun jamoalarning ilmiy izlanishlari, ilg‘or pedagogik tajribasi 
natijasidir. Bu jarayon o‗z-o‗zidan bo‗lishi mumkin emas, uni boshqarish kerak. 
Yaxlit 
pedagogik 
jarayonning 
innovatsion 
strategiyasi 
kontekstida 
innovatsion jarayonlarning bevosita tashuvchisi sifatida maktab direktori, 
o‗qituvchilar va o‗qituvchilarning roli sezilarli darajada oshadi. O‗qitishning 
barcha xilma-xil texnologiyalari: didaktik, kompyuter, muammoli, modulli va 
boshqalar bilan etakchi pedagogik funktsiyalarni amalga oshirish o‗qituvchining 
zimmasida qoladi. Ta‘lim jarayoniga zamonaviy texnologiyalarning joriy etilishi 
bilan o‗qituvchi va tarbiyachi maslahatchi, maslahatchi, tarbiyachi vazifalarini 
tobora o‗zlashtirmoqda. Bu ularning maxsus psixologik-pedagogik tayyorgarligini 
talab qiladi, chunki o‗qituvchining kasbiy faoliyatida nafaqat maxsus, fan bilimlari, 
balki pedagogika va psixologiya, o‗qitish va ta‘lim texnologiyalari sohasidagi 
zamonaviy bilimlar ham amalga oshiriladi. Shu asosda pedagogik yangiliklarni 
idrok etish, baholash va amalga oshirishga tayyorlik shakllanadi. 
Ta‘limdagi 
innovatsion 
jarayonlarning 
mohiyatini 
tushunishda 
pedagogikaning ikkita asosiy muammosi - ilg‘or pedagogik tajribani o‗rganish, 
umumlashtirish va tarqatish muammosi va psixologiya-pedagogika fanining 
yutuqlarini amaliyotga joriy etish muammosi mavjud. Binobarin, innovatsiya 
predmeti, innovatsion jarayonlarning mazmuni va mexanizmlari shu paytgacha 

---

alohida ko‗rib chiqilgan o‗zaro bog‘langan ikkita jarayonni birlashtirish tekisligida 
yotishi kerak, ya‘ni. Innovatsion jarayonlarning natijasi nazariy va amaliy 
innovatsiyalardan, shuningdek, nazariya va amaliyot kesishmasida shakllanadigan 
innovatsiyalardan foydalanish bo‗lishi kerak. Bularning barchasi pedagogik 
innovatsiyalarni yaratish, rivojlantirish va ulardan foydalanishda boshqaruv 
faoliyatining ahamiyatini ta‘kidlaydi. Demak, gap shundan iboratki, o‗qituvchi 
yangi pedagogik texnologiyalar, nazariyalar, tushunchalarning muallifi, ishlab 
chiquvchisi, tadqiqotchisi, foydalanuvchisi va targ‘ibotchisi bo‗la oladi. Bu 
jarayonni boshqarish hamkasblar tajribasi yoki fan tomonidan taklif qilingan yangi 
g‘oyalar va usullarni maqsadli tanlash, baholash va o‗z faoliyatida qo‗llashni 
ta‘minlaydi. Jamiyat, madaniyat va ta‘lim rivojlanishining zamonaviy sharoitida 
pedagogik faoliyatning innovatsion yo‗nalishi zarurati bir qator holatlar bilan 
belgilanadi. 
Birinchidan, amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy o‗zgarishlar ta‘lim 
tizimini, turli tipdagi ta‘lim muassasalarida o‗quv jarayonini tashkil etish 
metodikasi va texnologiyasini tubdan yangilashni taqozo etdi. Pedagogik 
innovatsiyalarni yaratish, rivojlantirish va ulardan foydalanishni o‗z ichiga olgan 
o‗qituvchi va pedagoglar faoliyatining innovatsion yo‗nalishi ta‘lim siyosatini 
yangilash vositasi bo‗lib xizmat qiladi. 
Ikkinchidan, ta‘lim mazmunini insonparvarlashtirishni kuchaytirish, o‗quv 
fanlari hajmi va tarkibini doimiy ravishda o‗zgartirish, yangi o‗quv fanlarini joriy 
etish yangi tashkiliy shakllar va o‗qitish texnologiyalarini doimiy ravishda izlashni 
taqozo etadi. Bunday vaziyatda pedagogik bilimlarning o‗quv muhitidagi roli va 
nufuzi sezilarli darajada oshadi. 
Uchinchidan, o‗qituvchilarning pedagogik innovatsiyalarni o‗zlashtirish va 
qo‗llash haqiqatiga munosabati tabiatining o‗zgarishi. O‗quv jarayoni mazmunini 
qat‘iy tartibga solish sharoitida o‗qituvchi nafaqat yangi dastur, darsliklarni 
mustaqil tanlash, balki pedagogik faoliyatning yangi uslub va usullarini qo‗llashda 
ham chegaralangan edi. Agar ilgari innovatsion faoliyat asosan yuqoridan tavsiya 
etilgan innovatsiyalardan foydalanishga qisqartirilgan bo‗lsa, endi u tobora ko‗proq 

---

tanlangan, izlanish xarakteriga ega bo‗lmoqda. Shuning uchun ham maktab 
rahbarlari va ta‘lim organlari faoliyatidagi muhim yo‗nalish o‗qituvchilar 
tomonidan joriy etilgan pedagogik yangiliklarni tahlil qilish va baholash, ularni 
muvaffaqiyatli ishlab chiqish va qo‗llash uchun sharoit yaratish hisoblanadi. 
To‗rtinchidan, umumta‘lim muassasalarining bozor munosabatlariga kirishi, 
yangi turdagi, jumladan, nodavlat ta‘lim muassasalarining tashkil etilishi ularning 
raqobatbardoshligining real holatini yaratadi.