Nókis-2022 udk : Isakov J. Ya., Toymuxamedov L. R., Tojiev R. R., Baymuratova Z. A., Isakov I. J., «Pul hám bankler» páni boyınsha oqıwlıq. –Nókis: 2022 jıl, 271 bet. Pul hám bankler

Qadaǵalaw ushın sorawlar

1. Pul reformaların ámelge asırıwdıń zárúrligin, pul reformaların ámelge asırıwdı aytıp beriń?

2. Pul reformaların ámelge asırıw usılların sáwlelendiriń?
3. Denominaciya hám onı ámelge asırıw tártibin, nullifkaciya hám onı ámelge asırıw tártibin túsindirip beriń?
4. Ózbekstan Respublikasında ámelge asırılǵan pul reformaları hám onıń ózine tán ózgesheliklerin aytıp beriń?

X BAP. KREDITTIŃ ZÁRÚRLIGI, FUNKCIYALARÍ, TÚRLERI HÁM FORMALARÍ

Joba:

10.1. Kredit zárúrligi hám mazmunı.

10.2. Ssuda kapitalı deregi hám háreket etiw formaları.
10.3. Kredittiń tiykarǵı principleri.
10.4. Kredittiń túrleri hám formaları.
10.5. Kredittiń tiykarǵı funkciyaları hám shólkemlestiriw tiykarları.
10.6. Kredit teoriyaların talqılaw.


Tayanısh sózler: kredit, ekonomika, múnásibet, principler, xarakterli tárepleri, qun háreketi, Mámleket krediti, kommerciyalıq kreditler, bank krediti, tutınıw krediti, kreditler.

10.1. Kredittiń zárúrligi hám mazmunı

Jámiyetke eń zárúr nárse – bul islep shıǵarıw. Islep shıǵarıw procesinde ekonomikalıq resurslar paydalanıladı, Islep shıǵarıw nátiyjesinde ónim hám xızmetler usınıladı.

Islep shıǵarıw procesiniń úzliksizigin materiallıq hám miynet faktorları támiyinleydi. Islep shıǵarıw bul faktorlar menen bárqulla bir tegis támiyinley almaydı.
Kredit tovar-pul qatnasıqları bar sharayatta qayta islep shıǵarıw kredit qatnasıqları payda bolıwınıń tábiyǵıy tiykarı esaplanadı.
Islep shıǵarıw fondlarınıń aylanısındaǵı hám fondlardıń bir márte aylanısındaǵı qunınıń háreketi qısqa múddetli kredit qatnasıqları payda bolıwınıń ekonomikalıq tiykarı sanaladı.
Pulǵa kóbinese kreditke alınǵan qarjılar, kárxananıń esap betindegi qarjılar hám naq pullar, aylanba qarjılar hám finanslıq qarjılar kiredi.
Bul ekonomikalıq kategoriyalar sırtınan usasa da, olardı ishki ózgeshelikleri basqasha, bir-birinen parıqlanadı.
Kredit-bul waqıtsha bos turǵan pullardı belgili múddetke, haq tólew shárti menen qarızǵa alıw hám qaytarıp beriw boyınsha kelip shıqqan ekonomikalıq qatnasıqlar jıyındısı.
Kredit járdeminde tovar-materiallıq baylıqlar, túrli mashina hám mexanizmler satıp alınadı, tutınıwshılardıń qarjıları jeterli bolmaǵanda tólemdi keshiktirip tovarlar satıp alıwı hám basqa túrli tólemlerdi ámelge asırıw múmkinshiligine iye boladı.
Kredit ekonomikalıq kategoriya bolıp, sociallıq qatnasıqlardıń anıq bir kórinisi boladıp tabıladı.
Kredit hárqanday sociallıq qatnasıq emes, al sociallıq islep shıǵarıw ónimi, bahanıń háreketi, qarız beriwshi hám qarız alıwshı arasındaǵı ekonomikalıq qatnasıqlardı sáwlelendiriwshi kategoriya.
Kredittiń tiykarı onıń ishki belgilerin ashıp beriwge qaratılǵan. Kredittiń mazmunın ashıw – bul onıń sapasın, kredittiń áhmiyetli táreplerin, ekonomikalıq qatnasıqlar sistemasınıń bir elementi sıpatında kórsetiwshi tiykarların biliw degeni.
Ekonomikalıq kategoriya sıpatında kredittiń mánisi kóplegen ekonomist ilimpazlar tárepinen úyrenilgen hám olar kredit boyınsha pikir bildirgen.
Kredittiń mánisin túsiniw ushın eń dáslep, onıń quramı neden ibarat ekenin túsinip alıw lazım. Kredit baylanıs bolıwı ushın onıń zárúr qatnasıqları – kredittiń obyekti hám subyekti bolıwı kerek.