«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

152 
Ko‗p turli tashqi savdo faoliyati tayyor mahsulotlar savdosiga tovar bo‗yicha 

ixtisoslashuviga, mashinalar va uskunalar, xizmatlar va xomashyo savdosiga

bo‗linadi. 


Xalqaro savdo
deb, dunyo mamlakatlari o‗rtasidagi tovar aylanmasi 
to‗lovlarining yig‗indisiga aytiladi. Biroq ―xalqaro savdo‖ tushunchasi tor ma‘noda
ham ishlatiladi. Masalan, rivojlangan mamlakatlar sanoat tovar aylanmasi, yoki bu 
qit‘a, mintaqa tovar aylanmasi bo‗lishi mumkin. Misol uchun, Sharqiy Yevropa va
shu kabilar. 
Eksport va import mutanosibligi savdo balansini hosil qiladi. BMT statistika
nashri butun jahon mamlakatlari birgalikdagi eksport qiymatini xalqaro savdo 
hajmi dinamikasi bo‗yicha ma‘lumotlar sifatida e‘lon qiladi.
Tabiiy hol, jahon savdosi taraqqiyotida unga ishtirok etuvchi mamlakat 
manfatiga tayanadi. Xalqaro savdo nazariyasi tashqi savdodan yoki tashqi savdo
oqimi yo‗nalishidan manfaatdor savdo mamlakatga o‗z ixtisoslashuvini 
rivojlantirib, mavjud resurslar ishlab chiqarishini oshirish, shu orqali aholi
faravonligini yaxshilashda muhim vosita bo‗lib xizmat qiladi. 


Xalqaro turizm.
Turizm – xalqaro xizmatlar savdosida muhim sohalardan 
biri bo‗lib, ayni paytda, jahon iqtisodiyotining jadal sur‘atlarda o‗sayotgan
sohalridan biridir. Bu soha biznesning ko‗proq daromad keltiradigan turlaridan. U 
yirik investitsiyalarni jalb etadi. O‗sib borayot-gan bandlikni ta‘minlaydi. Daromad
tushumini ko‗paytiradi va shu jumladan, mamlakatda davlat budjeti tushumini 
ta‘minlaydi.
Turizm o‗zida jahon iqtisodiyotining murakkab va har tomonlama sohalarini 
mujassam etgan holda, butun jahon xo‗jaligiga sezilarli ta‘sir o‗tkazadi. Turizm
alohida mamlakatlar xo‗jaligiga ham, hududlarga ham birday tegishli. Ayrim 
mamlakatlarda turizm sohasi valyuta tushumlarining yagona manbai hisoblanadi.
Uning sharofati bilan iqtisodiy taraqqiyotning yuqori darajasi va xalq turmush 

---

---