Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

Tozalangan suvni saqlash va taqsimlash 
Tozalangan suvni saqlash va taqsimlash tizimini loyihalashtirishda asosiy 
vazifa – suvning quvur bo‗yicha doimiy harakatini ta‘minlash, suvning turib 
qolishi va u erda mikroorganizmlarning ko‗payishi, yuzalarda biologik plenkalar 
hosil bo‗lishini oldini olishdir. Zamonaviy saqlash va taqsimlash tizimlari bir 
yo‗nalishli harakat oqimiga ega resirkulyasion tizimni va suvning quvurdan to‗liq 
chiqarib tashlanishi mumkinligini nazarda tutadi. Tozalangan suvni saqlash va 
taqsimlashdagi kritik parametrlar: harorat; suv harakati va uning tezligi; bosim; 
quvurlar materiallari va saqlash uchun sig‗imlar. Tozalangan suvni GMP 
Qoidalariga muvofiq taqsimlash va saqlash mikroorganizmlarning ko‗payishiga 
to‗sqinlik qiladigan haroratda – 80 gradusdan yuqori yoki 15 gradusdan past 
haroratda ta‘minlashi darkor. Sovuq tizimdan foydalanuvchi tizimlar suvda 
mikroorganizmlarning miqdorini kamaytirish uchun UF-qurilmalar bilan 
jihozlangan bo‗lishi kerak.
In‟eksiyalar uchun suvni distillash va tayyorlash usullari 
In‘eksiyalar uchun suvga talablar. 
Evropa Farmokopiyasiga ko‗ra, dissillyasiya - in‘eksiyalar uchun suvni 
tayyorlashning majburiy sharti; AQSH farmakopiyasi va FS (Rossiya) 
dissillyasiyaga ham, teskari osmosga ham yo‗l qo‗yadi. 2011 yilda PIC/S kengashi 
Evropaning pozitsiyasini tasdiqladi: in‘eksiyalar uchun suv dissillyasiya usulida 
tayyorlanishi lozim.
Hozirgi paytda (teskari osmos uchun) dissillyasiya orqali ta‘minlanadigan 
in‘eksiyalar uchun suv tayyorlashning ishonchlilik darajasiga erishilmagan. 
Teskari osmosga yo‗l qo‗yish mumkinligini tan olish uchun ham etarlicha asoslar 
yo‗q.
Nima uchun teskari osmos dissillyasiyaga yon bosadi? Birinchidan, teskari 
osmos, odatda, haroratga ta‘sirchan bo‗lgan sovuq jarayon. Sovuq jarayon 
mikroblar bilan ifloslanish nuqtai nazaridan doim issiq jarayondan afzal 
ko‗rilmaydi. Ikkinchidan, teskari osmos qurilmalari validatsiyasi muayyan 
qiyinchiliklarga 
bog‗liq. Shuni hisobga olish kerakki, teskari osmos 

---

214 
dissilliyasiyaga qaraganda muayyan afzallikka ega. Teskari osmos qurilmalari 
membranalari pirogenlarni ushlab qolar ekan, apirogen suvni tayyorlash imkonini 
beradi. SHuning uchun dissillyatorlar oldida bevosita teskari osmos qurilmalari 
qo‗yiladi. Pirogenlarni issiq usulda yo‗q qilish uchun 170 gradusgacha isitish 
kerak, bunga quruq issiq sterilizatorlarda erishiladi. Distillyasiya pastroq 
haroratlarda olib boriladi. Toksinlar faqat bakteriyalar devorining butunligi 
buzilganda ajraladi. Aksariyat hollarda ular termik barqaror bo‗lib, qonga yoki 
orqa miya suyuqligiga tushganda juda zaharli bo‗ladi va tirik organizmlarda 
haroratning ko‗tarilishiga, og‗ir hollarda – hattoki o‗limga olib kelishi mumkin. 
―Pirogen‖ so‗zi ―rugo‖ – olov, issiqlikni anglatadi.
Distillyasiya 
Distillyasiya 
jarayonlarining 
uch 
turi 
mavjud: 
bir 
hujayrali, 
termokompression, ko‗p koloniyali.
Bir hujayrali dissillyasiyadan anchadan beri va keng foydalaniladi. Uning 
jiddiy kamchiligi ko‗p energiya iste‘mol qilishidir. Suvni 15
0
dan 100
0
gacha 
isitish uchun 85 kkal/kg yoki 356 kDj/kg sarflanadi. 100
0
da suvni bug‗ga 
aylantirish uchun 39kkal/kg yoki 2258 kDj/kg talab etiladi. Shunday qilib, suvni 
bug‗latish uchun uni 100
0
da isitishga qaraganda olti marta ko‗p energiya talab 
etiladi.