O r t a m a X s u s, k a s b h u n a r t a L i m I m a r k a z I

Har xil  sabzavotli  aralashma  pyure  suyuq  oshi. 
B o s h   p i y o z   s o m o n c h a   s h a k l i d a  
t o ' g ' r a l i b ,   s a r i v o g 'd a   y u z a k i   j a z l a n a d i .   S a b z i,  s h o l g ' o m   t o ' g ' r a l a d i .   S h o l g ' o m d a g i  
t a x i r   m a z a n i   y o ' q o t i s h   u c h u n   u n i  s u v d a   b i r   q a y n a t i b   o l i n a d i .   O q   o 'z a k l i   k a r a m  
t o ' g ' r a l i b ,   q a y n o q   su v g a   b o t i r i b   o l i n a d i .   K a r t o s h k a   b o 'l a k l a r g a   b o ' l i n i b .   y u m s h o q  
h o l g a   k e l g u n c h a   a l o h i d a   q a y n a t i l a d i .   S a b z i,  s h o l g ' o m n i   o z   s u v d a   q a y n a t i b   y a r i m  
t a y y o r   h o l g a   k e ltirilib   s a r i y o g '.   k a r a m ,   j a z l a n g a n   p i y o z   q o ' s h i b ,   y u m s h o q   h o l g a  
k e l g u n c h a   y a n a   q a y n a t i l a d i .   T a y y o r   b o ' l i s h i d a n   a v v a l  k o ' k   n o ' x a t   va  k a r t o s h k a  
q o 's h i l a d i .   P is h irib   t a y y o r l a n g a n   s a b z a v o t l a r   o ' z   s u y u q lig i  b ila n   e z ila d i  va  o q   s a r d a k . 
q a y n a t m a   q o 's h i l g a n   h o l d a   m a z a s i g a   q a r a b  t u z   q o ' s h i b   q a y n a tila d i.  I s t e 'm o l g a   t a y y o r  
t a o m g a   l e z o n ,   s a r i y o g '  q o ' s h i b   a r a l a s h t i r i l a d i .
T a r q a t i s h d a   c h u q u r   l i k o b c h a g a   k o ' k   n o ' x a t   va  m a y d a   k u b ik   s h a k l i d a   kesib  
y u m s h o q   p is h i r i l g a n   s a b z a v o t l a r   ( s a b z i,  s h o l g ' o m )   s o l i n i b ,  s a b z a v o tli  p y u r e   s u y u q  
o s h i  su z ila d i  va  a l o h i d a   l i k o b c h a d a   q o t i r i l g a n   n o n  t o r t i l a d i .
K a r a m   100  g,  k a r to s h k a   120  g.  s h o l g 'o m   20  g.  sabzi  75  g.  b o s h p iy o z   48  g. 
kokservalangan  k o 'k   no'xat  31  g.  b u g 'd o v   uni  20  g,  sariyog'  20  g.  sut  150  g.  tu x u m   1/4 
do n a,  q a y n a tm a   yoki  suv  750  g.
Yormali  va  aukkak  mahsulotli  pyuresimon  suyuq  taomlari
Bu  s u y u q   o s h l a r   g u r u c h ,   a r p a ,   su li,  « p o l t a v a » c h a   b u g ' d o v   y o r m a l a r i d a n ,  
n o ' x a t ,   lo v iy a ,  y a s m i q   k ab i  d u k k a k l i   m a h s u l o t l a r d a n   t a y y o r l a n a d i .   Y o r m a   y o k i 
d u k k a k l i l a r   e z ila rli  d a r a j a d a   p i s h ir ilis h i  va  o ' z   p i s h i r i l g a n   suvi  b i l a n   b i r g a   ezilish i 
k e ra k.  E z i l g a n   m a h s u l o t n i n g   b i r   xil  c h o ' z i l u v c h a n   h o l a t i   k o ' p   m i q d o r d a g i   k r a x m a l  
h i s o b i g a   a m a l g a   o s h a d i .   B u   h o l a t   o ' z   q u y u q - s u y u q l i g i n i   m u s t a h k a m   s a q l a s h
107

xususiyatiga  ega  bo'lganligi  sababli,  oq  sardakni  q o'shish  zaruriyatini  tug'dirmasligi 
h a m   m u m k in .  Yorm alarni  ezilarii  darajagacha  pishirish  k o 'p   vaqtni  talab  qilishi 
bilan  birga,  ularni  ezishda  h am m asi  bir xil  ezilmay,  m a ’lum  d arajada  ezilmaganlari 
ham   qolishi  m u m k in .  Pishirish  jara y o n in i  kuchaytirish  u c h u n   yorm alarni  biroz 
quritib,  yanchilib,  un   holiga  keltirib,  o 'z   vazniga  nisbatan  ikki  b a ro b a r  k o 'p   suv 
yoki  q a y n a tm a d a   bir  xil  aralashtirib.  qaynab  turgan  suv  yoki  q a y n a tm ag a   quyilib, 
to'xtovsiz  aralashtirilgan  holda  qaynash  darajasiga  yetkaziladi  va  20—25  m inut 
qaynatib,  tuz  lezon  q o 'shib   tayyor  holga  keltiriladi.  D u k k a k   m ahsu lotli  pyure 
suyuq  oshlariga  lezon  q o 's h ilm ay   tayyorlanadi.
Tarqatishda  ozgina  ezilmagan  yorm a qo'shilsa  ham   bo'ladi.
Guruch  yoki  arpali  pyure  suyuq  oshi.  Sabzi,  piyoz  va  petrushka  ildizi  to 'g 'ra lib  
sariyog'da  yuzaki  jazlanadi.  T a yyorlangan  y orm a  qaynab  turg an   q a y n a tm a   yoki 
suvga  (1  kg  yorm aga  5  1  suyuqlik  solinadi)  solinib,  sariyog'  qo'shilib,  q op qog'i 
yopilgan  holda,  past  olovda  yarim  tayyor  h olgacha  pishirilgandan  so'ng. jazlangan 
sabzavot  qo'shiladi,  yum shoq  ezilarli  darajaga  kelguncha qaynatiladi  va  o 'z  suyuqligi 
bilan  elak  yoki  ezuvchi  m a s h in a d a   eziladi.  Ezilgan  m ah su lo t.  oq  sardak  o 'z  
qa y n a tm asid a   aralashtirib  qaynash  darajasiga  yetkaziladi,  lezon,  sariyog'  q o'sh ib 
tayyor  holga  keltiriladi.  Suyuq  oshga  oq  sardak  q o 's h m a y   tayyorlash  h a m   m um kin. 
Alohida  q a y n a tm a d a   y u m sh o q   pishirilgan  guruch  yoki  arpa  yormasi  tayyorlanadi. 
T arqatishda  c h u q u r   likobchaga  pishirilgan  vorm a,  vormali  pyure  suyuq  oshi  suzilib. 
alohida  likobchada  qotirilgan  n o n  tortiladi.
D u k kak   mahsulotli  pyure  suyuq  oshi.  Saralab  tozalangan   n o 'x a t  yoki  loviva 
yuvilib.  2—3  soat  ivitiladi,  s o 'n g   n o 'x a t  yoki  loviva  yuzasini  1—2  sm  k o 'm ib  
turadig an   qilib  q a y n a tm a   yoki  suv  quyiladi  va  ular  y u m sh a g u n c h a   tuz  solmay 
pishiriladi.  Q aynash  natijasida  suvi  kamavib  qolsa,  zarur  m iq d o rd a   q a y no q  suv 
solib  tu rila d i.  S o 'n g   j a z l a n g a n   sabzi,  p e tr u s h k a ,  piyo z  s o lin ib   t a o m   ta y y o r 
b o 'lg u n g a c h a   pishiriladi.  Pishgan  m ah su lo t  eziladi,  oq  sardak  tuz  solib  qaynatiladi. 
I s t e 'm o l g a   t a y y o r   b o 'l g a n   t a o m   s a riy o g ',  q a y n o q   sut  yoki  q a y m o q   q o 's h ib  
aralashtiriladi.
Tarqatishda  c h u q u r likobchaga  suyuq osh  suzilib,  alohida  likobchada  qotirilgan 
no n   beriladi.  Bu  suyuq  osh  d u d lan g a n   c h o 'c h q a   to 'shi  yoki  biqin  g o 's h tid a n  
tayyorlanishi  m um kin.  Dudlangan  c h o 'c h q a  go'shti  mayda  kubik  shaklida  to'g'ralib. 
oz  suvda  qaynatilib,  suyuqligi  suzilib,  n o 'x a t  y u m s h o q   holga  kelgand an  so 'n g  
suyuqligi  qo'sh ilad i,  go'shti  esa  tarqatishda  likobchaga  solib  beriladi.
G o‘sht  mahsulotli  pyuresimon  suyuq  taomlar
G o 's h t   m ahsulotli  pyure  suyuq  oshlari  p a rra n d a ,  q uy on ,  mol  yoki  buzoq 
jigarlaridan  tayyorlanadi.  Parrand a  avval  pishiriladi,  jigar  esa  qovuriladi.

P a r r a n d a   p y u re  su y u q   ta o m i. 
B o g i a n g a n   p a rr a n d a   g o 's h ti  p i s h g u n ic h a  
qaynatiladi.  Pishirish  jarayon id a  petrushka  ildizi,  sabzi.  piyoz  solinadi.  Pishgach 
suyuqligidan  suzilib,  sovutiladi,  go'shti  suyagidan  ajratiladi.  Suyakdan  ajratilgan 
lahm   g o 'sh t  bo'laklarga  bo'lin ib  go 'sh t  qiym alovchi  yoki  ezuvchi  m a s h in a d an  
o'tkazilib,  q a y n a tm a   bilan  aralashtiriladi.  Tayyorlangan  p a rra n d a   go'shti  yo g'och 
o'qlov  yo rdam ida  o z -o z d a n   sovuq  q a y n a tm a   qo 'shib  eziladi  va  aralashtiriladi,  so'ng 
elakdan  suzib  o'tkaziladi.  Ezilgan  m ahsulotga  oq  sardak,  tuz  solib  qaynatiladi. 
Iste'm olga  tayyor  b o i g a n   suyuq  oshga  lezon  q o 'shib   aralashtiriladi.
Tarq atish da  likobchaga  s o m o n c h a   shaklida  kesilgan  p a rra n d a n in g   pishirilgan 
tile  go'shti  solinib.  ustidan  p a rra n d a   pyure  suyuq  oshi  suzilib,  alohida  likobchada 
qotirilgan  non  tortiladi.
Jigarli  pyure  suyuq  oshi.  Ishlovdan  o 'tg a n  jigar  b o'lakka  b o'lin adi,  sariyog'da 
yuzaki  jazlanib,  jazlangan  sabzi,  petrushka  ildizi,  piyoz  qo'shilib,  biroz  qay n a tm a  
yordam id a  y u m sh o q   holga  kelguncha  d im lanadi  va  m ashina  yoki  elak  y ord am id a 
eziladi.  Ezilgan  m ahsulotga  oq  sardak,  q a y n a tm a,  tuz  qo'shib.  qaynatiladi.  biroz 
sovutilib  lezon  va  sariyog'  solinadi.
T arqatishda  suyuq  osh  likobchaga  suziladi,  alohida  likobchada  qotirilgan  non 
tortiladi.
Mol  jigari  120  g  yoki  q o 'y .  c h o 'c h q a ,  b uzoq,  jigari  114  g  yoki  tovuq.  kurka.  o 'rd a k . 
g 'o z  jigari  100  g  (chiqitqisiz),  sabzi  50  g.  petrushka  (ildizi)  27  g.  bosh  piyoz  48  g,  b u g 'd o y  
uni  40  g,  sariyog'  40  g.  sut  150  g.  tu x u m   1/4  d o n a ,  q a y n a tm a   yoki  suv  800  g.
6.5.  T IN IQ   SU Y U Q   TAOM LAR
Tiniq  suyuq  oshlar ekstraktiv  m o ddalarga  boy  bo'lib,  ishtaha  ochish  xususiyati 
kuchli,  kaloriyasi  kam,  alohida-alohida  tayyorlangan  tiniq qaynatm a va garnirlardan 
i bo rat  b o i a d i .
S u y u q   osh  asosi  tin iq   q a y n a t m a   b o 'l ib .   u lar  suyak,  to v u q   yoki  b aliq, 
shuningdek,  ilvasindan  tayyorlanadi.  Tiniq  suyuq  osh  oddiy  q a y n a tm ala r tindirilib, 
tarkibi  ekstraktiv  m od d alar bilan boyitilib  tayyorlanadi.  Bunda q a y n a tm a  tarkibidagi 
oqsil,  yog'  m iqdori  qism an  yo'q olib,  rangi  tiniq  ko'rinishga  ega  b o i a d i .   Q a y n a tm a  
yuzida  suzib  yuruvchi  yog'  bo'lmasligi  kerak.  Agar  q a y n a tm a   garnirsiz  alohida 
tortiladigan  bo'lsa,  uning  yuzidagi  yog'ni  to 'liq   suzib  olish  lozim.  Tiniq  suyuq 
oshlar m arm itlard a  2—3  soat  davom ida  saqlanishi  m u m k in.  U zoq  m u d d at  saqlansa 
uning  tiniqligi  yo'qolib.  xushxo'rligi.  mazasi  yom onlashadi.
G o‘shtli  tiniq  qaynatma.  Avval  qovurg'a  suyaklari  qo 'sh ilm ag a n   holda  suyak 
q a y n a t m a s i   t a y y o r l a n a d i .   B u n i n g   u c h u n   m o l  g o 's h t i   s u y a k la r i  ( u m u r t q a
109

suyaklaridan tashqari)  ishlatiladi.  U m u rtq a  suyaklaridagi orqa miya nervlari qaynatm a 
rangini  xiralashtirib  qo'y adi.  Q a y n a tm a n in g   kaloriyaliligini  oshirish  u c h u n   suyak 
qaynatm asida q o 's h im c h a   ravishda g o'sht  qaynatib pishiriladi.  Bu g o'sht  issiq  quyuq 
ta o m   u c h u n   ishlatiladi.  Iste’molga  tayyor  q a y n a tm a n i  elakda  suzib  olib  tindiriladi.
Qaynatm a  tiniq  boklishi  uchun  mahsulot  tayyorlash.  Buning  u c h u n   yog'siz 
mol  g o 's h tin in g   boldir,  b o 'y in   qismi  m ayda  bo'laklarga  b o'lin ib,  m ay d a   ko'zli 
g o 's h t  q iy m a la g ic h d a n   o 'tk a z ila d i,  sovuq  suv  quyilib  (1  kg  g o 's h tg a   1,5—2  1 
suv),  tuz  q o 'shib ,  1—2  soat  d a v o m id a   sovutkichga  qo'yiladi.  Suvning  bir  qismi 
o'rn id a  ozuqalik qiymatga ega  bo'lgan  m uz bo'laklari ishlatilishi ham   m um kin.  Bunda 
eruvchi  oqsillar  suvga  o 'tadi.  Hosil  qilingan  m ah sulo t  ko'pirtirilgan  tu x u m   oqi 
bilan  aralashtiriladi.  Bu  m ah sulotn i  m u z d a n  tushirilgan jigar yoki g o'sht  seli  qo'shib 
tayyorlash  h a m   m um kin.
Q a y n a tm a n i  tiniqlashtirish.  Elakda  suzib  olingan  q a y n a tm a   50—60°C  gacha 
isitilib,  yuqorida tayyorlangan g o 'sht  m ah su loti  qo'shiladi.  Yog'siz jaz lan ga n  ko'kat 
ildizi,  piyoz  solinib,  yaxshilab  aralashtiriladi  va  se k in -a sta   q a y n a sh   darajasiga 
yetkaziladi.  Yuziga  suzib  c h iq q a n   ko 'p ik ,  yog'i  suzilib,  past  olovda  1 — 1,5  soat 
d a vo m ida   qaynatiladi.  B unda  erigan  oqsillar  zichlashib,  m ayda  g o 'sh t  bo'laklariga 
b irla s h ib ,  q a y n a t m a   ta rk ib id a g i  e m u l g a ts i y a l a n g a n   y o g ',  k o 'p i k l a r n i   o 'z ig a  
birlashtirib,  q a y n a tm a   rangi  tiniqlashadi  va  ekstraktiv  m oddalarga  boy  bo'ladi. 
Q a y n a tm a d a g i  g o 'sh t  «otyajkasi»  q o z o n  tubiga  tu sh g a n d a   tao m   iste'm olga  tayyor 
hisoblanadi.  U  biroz  tindiriladi,  yuziga  c h iqqan   yog'i  suzib  olinadi.
T a o m n i  tindirish  u c h u n   sabzi  va  tu x u m   oqi  a ralashm asidan  fovdalaniladi. 
Buning  u c h u n   sabzi  tozalanib,  q irg 'ic h d a   qirilib,  ko'pirtirilgan  tu x u m   oqi  bilan 
aralashtiriladi.  Tayyor q a y n a tm a   70cC  ga  sovutilib,  tayyorlangan  a ra lash m a   solinib 
aralashtiriladi,  yog'siz  ja z la n g a n   k o 'k a t  ildizi,  sabzi,  piyoz  solinib,  se k in -a sta  
q a y n a sh   darajasiga  yetkaziladi,  yuzidagi  ko'pig i,  yog'i  suzib  olinib,  30  m in u t 
d a vo m ida   past  olovda  qaynatiladi.  S o 'n g   30  m in u t  d a v om ida   tindirilib,  yuzidan 
yog'i  suzib  o linadi  va  elakdan  o 'tk az ib   yana  bir  bo r  qaynatiladi.
Suyak  (molniki.  umurtqa  suyaksiz)  375  g.  mol  go'shti  (kotletniki)  149  g,  tuxum  oqi 
1/3  dona,  sabzi  13  g.  petrushka  (ildizi)  yoki  selderey  (ildizi)  12  g.  boshpiyoz  12  g.  suv 
1400  g.
Tovuq yoki  kurka go
 
‘shtidan  tayyorlanadigan  tiniq  qaynatma.
  P a rra n d a   suyagi 
m aydalanib,  qozo n g a   solinadi,  u n ing  ustiga  ikkinchi  ta o m   u c h u n   m o 'lja llang a n  
b o g 'la n g a n   p a rr a n d a   g o 'sh ti  solinib,  suv  quyiladi,  qaynash  darajasiga  yetkazib 
ko'piklari  o linadi  va  past  olovda  qaynatiladi.  Vaqti-vaqti  bilan  yuzidagi  yog'i  suzib 
olinadi.  Pishgan  p a rra n d a   go'shti  q o z o n d a n   olinib,  pa rra n d a   suyagi  1,5—2  soat 
davomida qaynatiladi.  Qaynatm a tayyor bo'lishiga  30 m inut qolganda yog'siz jazlangan 
ko'kat  ildizi  va  piyoz  solinadi.  Tayyor  q a y n a tm a   elakdan   o'tk az ib   suziladi.  Agar

q a y n a tm a   xiraroq  ko 'rin ishd a  bo'lsa  «otyajka»  y o rd am id a   tiniq  holga  keltiriladi. 
P a rra n d a   «otyajkasini»  tayyorlash  u c h u n   m ayda  chopilgan  p a rra n d a   suyagi  va 
m aydalangan  p arrand a  chiqit  go'shtlari  ustidan  sovuq  suv,  tuz  solib,  aralashtirilib 
1—2  soat  sovuqda  ushlanib,  ko'pirtirilgan  tu x u m   oqi  q o'shib  aralashtiriladi.
Baliqdan  tayyorlanadigan  tiniq  qaynatma  (uxa).  Baliq  qaynatm asi  50  С  gacha 
sovutilgach,  unga  tiniqlashtiradigan  m ahsu lo tlar,  xom   p etrushk a  yoki  selderev 
ildizi  q o 'sh ib   aralashtiriladi,  olovni  qaynash  darajasigacha  ko'tarib,  ko'piklari  suzib 
olinadi,  so 'n g  olov  pasaytirilib  20—30  m in u t  qaynatiladi.  T ayyor  qaynatm adagi 
m a h s u lo tla r   c h o 'k k u n c h a   tin d irilib,  y u z id a n   suzib  e la k d a n   o 'tk az ila d i.  Baliq 
q a y n a tm as in i  tiniqlashtirish  u c h u n   x om   tu x u m   oqi  sovuq  q a y n a tm a   yoki  suv 
bilan  aralashtiriladi,  tuz  va  m ayda  to 'g 'ra lg an   piyoz  qo'shiladi.
B un day  aralashm ani  ya na   c h o 'r t a n   baliq  yoki  sudak  u v u ld u ru g'id an  h a m  
tayyorlash  m um kin .  Buning  u c h u n   baliq  uvuldurug'i  ezilib,  bir  xil  quyuqlikka 
kelguncha  suv  bilan,  so'ng  m ayda  to 'g 'ra lg an   piyoz,  tuz  q o'shib   aralashtiriladi  va 
h o s il  b o ' l g a n   m a h s u l o t   4 — 5  b a r o b a r   k o ' p   m i q d o r d a g i   s o v u q   suv  b i la n  
aralashtiriladi.
Tiniq  suyuq  oshlarni  tarqatish  va  ular  uchun  garnir  tayyorlash.  Tiniq  suyuq 
oshlar  kosa,  c h u q u r   likopcha,  suyuq  ta o m   u c h u n   m o'ljallangan  idishlarga  suzib 
tarqatiladi.  Alohida  kichik likopchaga esa garniri  solib beriladi.  Tarqatishda likopchaga 
avval  garnir  solinib,  so'ng  q a y n a tm a   suziladi.  Q a y n a tm a   porsiyasining  sof og'irligi 
300  yoki  400  g  hisobida  bo'ladi.  G a r n ir   sabzavotlardan,  vorm alard an ,  m ak a ro n , 
tu x u m ,  g o 'sht,  baliq  va  boshqa  m ah su lo tlardan  tayyorlanadi.
Tuxumli  tiniq  qaynatma  sh o‘rva.  T u x u m   chala  pishirilib,  ehtivotlik  bilan  po'sti 
tozalanib,  tarq atilguncha  harorati  50—60°C  li  tiniq  q a y n a ta m a d a   biroz  saqlanadi. 
Tarqatishda  likobcha yoki  kosaga tuxum  solinib,  ustidan tiniq qaynatm a suzib beriladi.
Qotirilgan  pishloq  va  nonli  tiniq  qaynatma  sh o‘rva.  B ug'doy  un idan   yopilgan 
baton  qobig'i  tozalanib,  qalinligi  0 ,5 —0,6  sm  da  tilim -tilim   shaklda  kesilib,tovaga 
teriladi,  ustidan  qirg'ichda  qirilgan  pishloq  sepilib,  uning  ustidan  m argarin  yoki 
sariyog'  sachratilib  qovurish  shkafida  sarg'ish  qobiq  hosil  b o 'lg u n c h a   ushlanadi.
Tarqatishda tiniq qaynatm a sho'rva  kosaga suzilib,  alohida  likobchaga  3—4 d ona 
qotirilgan  pishloqli  n o n   beriladi.
Qaynatma  sh o‘rva  gumma  bilan.  X am irtu rush   solib  oshirilgan  yoki  qatlam a 
xam ird an   g o'sht  yoki  karam  qiymali  g u m m a   tayyorlanadi.  T arqatishd a  q a yn atm a 
sho'rva  kosaga suziladi,  alohida  kichik  likobchada g u m m a  beriladi.
Chuchvarali  tiniq  qaynatma  sh o‘rva.  Mol  va  q o 'y   go'shti  bo'laklarga  bo'linib, 
g o 'sh t  qiym alag ich d an  2—3  m arta  o'tkaziladi,  m ayda  to 'g 'ra lg an   piyoz,  suv.  tuz, 
m u rch  va  biroz  shakar  q o'shib   aralashtiriladi.  Elangan  un,  xom   tu x u m ,  tuzli  suv 
y ordam id a   oddiy  xamir  qorilib,  tindiriladi,  qalinligi  1,5—2,0  m m   qilib  voyiladi.

X a m ir  c h e tid a n   3—4  sm   qoldirib,  og'irligi  7—8  g ram m   hisobida,  oralig'i  3—4  sm 
qilib  qiym a  qo'yib  chiqiladi.  Q iym a  atrofiga  lezon  yoki  tu x u m   surtiladi.  Yoyilgan 
x a m ir  chetlari  ko'tarilib  qiym alar  usti  berkitiladi.  Q iym a  atrofi  bosilib,  xamiri 
yopishtiriladi  va  maxsus  c h u c h v ara   kesuvchi  uskuna  y o rd am id a   yarim   oy  shaklida 
kesib  olinadi.  U larning  vazn  oralig'i  12— 13  g ra m m   hisobida  bo 'ladi.  U n   sepilgan 
lotoklarga  terilib,  saqlash  yoki  m uzlatish  u c h u n   sovutkichga  qo'yiladi.
Q aynab  turgan  tuzli  suvga  c h u c h v ara   solinib,  bir  aralashtiriladi  va  qaynatib 
pishiriladi.  Suv  yuziga  suzib  c h iq q a n   c h u c h v ara   pishgan  hisoblanib,  ular  chovlida 
suzib  olinadi.  T a rq a tis h d a   c h u q u r   likopchaga  yoki  kosaga  c h u c h v a ra ,  ustidan 
qay m o q ,  tiniq  q a y n a tm a   sho'rvasi  suzib  beriladi.
Yumaloq  qiymali  tiniq  qaynatma  sh o krva.  Qiym a  va  u n d a n   pishirishga  tayyor 
m a h s u l o t   t a y y o r l a s h   m a t n i d a   b a y o n   e ti l g a n   u s u l d a   q i y m a   t a y y o r l a n a d i .  
Y u m a lo q la n g an   (frikadelka)  c h u q u r   tovaga  bir  q a to r  terilib,  ustidan  q a y n a tm a  
quyilib,  pishiriladi.  Pishgan qiyma yuzida  hosil bo'lgan oqsil  donachalari  qaynatm ada 
yoki suvda chayilib, tiniq qaynatmaga solingan holda tarqaguncha  m armitda saqlanadi. 
T a rq atish d a   likobcha  yoki  kosaga  qiym a  solinib,  ustidan  tiniq  q a y n a tm a   sho'rvasi 
suzib  beriladi.
Rastegey  yoki  kulebyak  bilan  tiniq  baliq  qaynatma  sh o ‘rvasi.  Rastegey  yoki 
kulebyak  baliqli  yoki  baliq  va  g u ru ch   aralashtirilgan  qiym a  bilan  tayyorlanadi.
T a rq atish d a   kosaga  tiniq  baliq q a y n a tm a   sho'rvasi  (uxa)  suzilib,  alohida  kichik 
likobchaga  rastegey  yoki  kesilgan  kulebyak,  boshqa  likobchada  k o'k at  va  lim on 
parragi  beriladi.
6.6 .  S H IR IN   SU Y U Q   TAOM LAR
Shirin  suyuq  oshlarni  tayyorlashda  yangi,  konservalangan,  quritilgan  mevalar, 
o z iq -o v q a t  s a n o a tid a   ishlab  c h iq a rilg a n   m eva  sharbatlari,  pvurelari,  siroplari, 
ekstraktlari  ishlatiladi.  Suyuq  o shlarning  suyuqlik  qism ini  m eva  qa ynatilgan  suv 
tashkil  qiladi.  M a y da   m evalar  b u tu n ,  o 'r ta c h a   va  yirik  mevalar  kesilgan,  (kubik, 
tilim -tilim )  yirikligicha  quritilgan  m evalar  bir  ne c h a   b o 'lak k a   b o 'lin g a n   holda 
ishlatishga  tayyorlanadi.  Zaxalan g an   yoki  ezilgan  m evalar  q irg 'ic h d an   o'tkazilib, 
pyure  k o 'rin ish id a   ishlatiladi.  Apelsin  va  m a n d a rin la r  suyuq  oshlarga  xom ligicha 
solinishi  lozim.
M a 'l u m   d arajadag i  q u y u q - s u y u q lik n i  hosil  qilish  u c h u n   su y u q   o shlarg a 
suyuqlikda  aralashtirilgan  kraxmal  q o 'shiladi,  m azasi  va  xushxo'rligini  oshirish 
u c h u n   l im o n   kislotasi  yoki  lim o n ,  a p elsin  s h a rb a tla ri,  q a l a m p i r m u n c h o q l a r  
qo'shilishi  m u m k in .  Shirin  ta o m la r   sovuq  holda,  ba'z id a   issiq  holda  tarqatiladi.
I 12

Shirin  ta o m la r  k o m p o tlard a n   t a ’m ining  nordonligini  va  o 'z in in g   quyuqligi  bilan 
farq  qiladi.  Shirin  suyuq  oshlar  garnir  h a m d a   qa y m o q   q o 'shib  tarqatiladi.  G a r n ir  
sifatida  pishirilgan  g uruch,  sago,  m ayda  h ar  xil  shakldagi  m a k a ro n   m ahsuloti, 
m eva  q iy o m i,  g u r u c h   yoki  m a n n a   p u d in g i,  z a p e k a n k a la r ,  j o 'x o r i ,   b u g 'd o y  
bodroqlari  yoki  tayoqchalari  beriladi.  Q ay m o q   suyuq  osh  ustiga  solinib  yoki  alohida 
sardak  solinadigan  kichik  likopchaga  quruq  biskvit,  keks,  p e c h en e   m ahsulotlari 
solinib  beriladi.  Shirin  suyuq  oshlar  n o n u s h ta   yoki  kechki  ovqatlanishda  suyuq 
tao m  sifatida tortiladi.
Yangi  uzilgan  mevali  shirin  suyuq  osh.  O lm a  va  nok  saralanib  yuviladi,  terisi 
tozalanib,  2—4  ga  bo'linib,  urug'i  olinib  tashlanadi,  tilim -tilim ,  p a lla d ia   yoki 
kubik shaklida  kesiladi.  Chiqitlari  suvda qaynatib,  suyuqligi suzib olinadi  va sovutiladi. 
Bir  qismi  qoldirilib,  qolganiga  tayyorlangan  m eva,  q a la m p ir m u n c h o q ,  shakar 
solinib,  3—5  m in u t  qaynatiladi.  So'ngra  sovuq suvda aralashtirilgan  kraxmal  solinib, 
aralashtirilgan  holda  qaynatiladi.  T a ’m ini  ko'rib,  zarur bo'lsa  lim o n  ishqori  solinib 
tayyor  holga  keltiriladi.  T arqatish d a  c h u q u r   likopchaga  garnir,  ustidan  suyuq  osh 
suzilib,  q ay m o q  qo'shib  beriladi.  Q a y m o q n i  alohida  bersa  h a m   bo'ladi.
Bu  suyuq  oshlarni  tayyorlashda  m ahsulot  yarmi  yoki  ham m asi  ezilgan  holda 
tayyorlanadi.  Pyure  suyuq  oshi  u c h u n   h a m m a   m ahsulo t  ezib  tayyorlanadi.  Bulling 
u c h u n   m ah sulot  pishiriladi,  suyuqligi  suzib  olinib,  bir  qismi  qoldiriladi.  U nga 
ezilgan  meva,  shakar  qo'sh ib  qaynatiladi.  Suyuqlikning  bir  qismi  sovutilib  kraxmal 
bilan  aralashtiriladi  va  qaynab turgan  mevali  suyuqlikka  solinib,  aralashtirgan  holda 
q u y u q lash g u n c h a   qaynatiladi.  Bu  suyuq  osh  faqat  bir  turdagi  m evad an   emas, 
balki  meva  aralashm alaridan  (olm a,  nok,  olxo'ri)  h a m   tayyorlanishi  m um kin .
Quritilgan  meva  aralashmasidan  tayyorlangan  shirin  suyuq  osh.  Quritilgan 
mevalar saralanib,  meva  turlariga qarab  ajratiladi,  yuviladi,  yirik  m evalar bo'laklarga 
bo'linadi.  Q aynab  turgan  suvga  avval  olm a,  nok,  15—20  m in u td a n   so 'ng   o'rik, 
olcha,  olxo'ri  va  pisliib  tayyor  b o 'lish id an   5—7  m in u t  avval  kishm ish  solinib, 
shakar qo'shilgan  holda yu m sh o q   holga  kelguncha pishiriladi.  Suvda  aralashtirilgan 
kraxmal  qo'shilib  qaynatiladi.  Agar  n o rd o n lik   darajasi  sezilarli  darajada  bo 'lm a sa , 
biroz  limon  ishqori  solinadi.
Tarqatish da c h u q u r likobchaga garnir solinadi,  mevali  shirin  suyuq  osh  suzilib, 
ustiga  qay m o q   solib  beriladi.