O r t a m a X s u s, k a s b h u n a r t a L i m I m a r k a z I

Ko'k  salat.  Yuvib,  saralangan  salat  barglari  3—4  ga  b o i i n a d i   yoki  s o m o n c h a  
shaklida  to 'g 'ra la d i  va  likobcha  yoki  salat  idishga  uyib  solinib,  ustidan  salat  sardagi 
yoki  s m e ta n a   quyiladi.  Y arim ta  yoki  c h o ra k ta   pishgan  tu x u m n i  p a ll a d ia   shaklida 
to 'g 'ra b ,  salat  ustiga  qo'yib  berish  h a m   m u m k in .  B unda  shu  m iqdorga  salat  vazni 
oshiriladi.  Agar bu  salat go'sht,  baliq,  parranda taom lariga  q o 's h im c h a  garnir sifatida 
berilsa,  m ah su lot  m ay d a roq   to 'g 'ra lish i  lozim.
Yangi  bodring  salati.  Ishlovdan  o 'tg a n   yangi  bodring  tilim -tilim   yoki  parrak- 
parrak shaklida  to'g'ralib,  salat  idishiga yoki  likobchaga  solinib,  ustidan  salat  sardagi 
yoki  s m e ta n a   quyib,  ko 'k at  yoki  salat  bargi  bilan  bezaladi.
K o‘k  piyoz  salati.  Birlamchi  ishlovdan  o 'tg a n   k o 'k   piyoz  uzunligi  1 — 1,5  sm 
qilib  to 'g 'ra lib ,  tuz  bilan  aralashtirilgan  zahoti  likobcha  yoki  salat  idishiga  uyib 
solinadi,  atrofi  p a lla d ia   shaklda  kesilgan  pishgan  tu x u m   bilan  bezalib,  ustidan 
sm e ta n a   quyib  beriladi.
Rediska  salati.  Qizil  rediska  barg  va  uch  qism idan tozalanib,  yaxshilab yuviladi. 
Oq  rediskaning  po'sti  tozalanishi  lozim.  Tayyorlangan  rediska  parrak-parrak shaklida 
t o 'g 'r a l a d i .  Ishlo v dan   o 't g a n   k o 'k   piyoz  m ay d a   to 'g 'r a l ib ,  tu z,  rediska  bilan
2 5 0

aralashtirilib,  salat  idishga  uyib  solinadi,  atrofi  pishirib  p a lla d ia   shaklda  to 'g 'ra lg an 
tu x u m   va  ko'kat  bilan  bezalib,  ustidan  salat  sardagi  yoki  sm e ta n a   quyiladi.  Yana 
tuxum   sarig'i  ajratilib  kesib  ichiga  qo'shilishi,  oqi  esa  m ayda  to 'g 'ra lib ,  to'g 'ra lg an  
ko 'k at  bilan  aralashtirilib,  salat  ustidan  sepib  berilishi  ham   nuimkin.
«В аЬ ог»  s a la ti. 
Ishlovdan  o 'tg a n   rediska,  yangi  bo dring  tilim -tilim   qilib, 
salat  bargi  kvadrat  shaklida,  ko'k  piyoz  m ayda  to 'g 'ra lib ,  tuz,  m u rc h ,  sm etan a 
bilan  aralashtiriladi  va  likobcha  yoki  salat  idishga  uyib  solinadi,  atrofi  pishirib  shakl 
berib  kesilgan  tu x u m ,  k o 'k a t  bilan  bezaladi.  Agar  salatga  b o d rin g   q o 's h ilm a y  
tayyorlansa,  lining  evaziga  rediska  va  salat  bargi  m iqdori  oshirilishi  m u m kin .
Salat  bargi  42  g.  rediska  40  g,  yangi  bodring  40  g.  k o 'k   piyoz  25  g.  tu x u m   1/2  d ona, 
sm e ta n a   40  g.  S o f og'irligi  200  g.
«Y oz»  sa la ti. 
Pishirib,  tozalanib  tilim -tilim   shaklida  t o 'g ’ralgan  kartoshka  va 
bodring,  p a lla d ia   shaklida  to 'g 'ra lg an  p om id or,  3—-4 b o'lakka  bo'ling an   salat  bargi, 
m ayd a  to 'g 'ra lg a n   ko'k  piyoz,  ishlovdan  o 'tg an   ko'k  no 'x a t,  tuz,  m u rc h ,  sm etana 
ham m asi  aralashtiriladi  va  salat  idishiga yoki  likobchaga  uyib  solinadi,  yangi  bodring 
parragi,  pishirilgan  tu xum ,  p a lla d ia   shaklda  to 'g 'ra lg a n   yangi  p om id o r,  ko'kat 
bilan  bezaladi.
S a b z i  saSati. 
Yangi  sabzi  ishlovdan  o'tk azilib,  m ayda  s o m o n c h a   shaklida 
to 'g 'ra la d i  yoki  m ayda  ko'zli  q irg 'ic hd an   o'tkaziladi,  sm e ta n a,  shakar,  tuz  bilan 
aralashtirib,  likobcha yoki  salat  idishiga  uyib  solinadi  va  ko'kat  bilan  bezaladi.  Salatga 
m ayda  to 'g 'ra lg an   olm a  voki  qora  olxo'ri  qo 'shish   m u m k in.  Ular  avval  bo'ktirilib. 
danagi  olib  tashlanishi  lozim.
Y angi  p o m id o r  sa la ti. 
Yangi  p o m id o r   b and  atrofidan  kesib  tashlang and an  
so 'ng  p a rra k -p a rra k   shaklida  to 'g 'ra lib ,  likobcha  yoki  salat  idishga  solinib,  yoniga 
ко  к  yoki  bosh  piyoz  to 'g 'ra lib   qo'yiladi.  k o'kat  bilan  bezalib,  ustidan  tuz,  m u rc h , 
salat  sardagi  yoki  sm etana  quyib  beriladi.  Salatni  piyozsiz  tarqatish  h am   m um kin.
P iy o zli  sh o 'r   bodring  sa la ti. 
Ishlovdan  o 'tg an   s h o 'r  bodring tilim-tilim  shaklida 
to 'g 'ra lib ,  m ayda  to 'g 'ra lg an   bosh  yoki  ko 'k  piyoz,  d o g 'lan g a n   o'sim lik   yog'i  bilan 
aralashtirib,  likobcha  yoki  salat  idishiga  uyib  solinib,  ko'k at  bilan  bezaladi.
O q   o ‘zak!i  karam   sa la ti. 
Bu  salat  ikki  usulda  tayyorlanadi.
Birinchi  iisul.  Ishlovdan  o'tg an   yangi  karam   s o m o n c h a   shaklida  to'g 'raladi. 
Katta  kastryulkaga  solib,  tuz  (1  kg  karam ga  15  g  tuz)  3%  li  sirka  solinib  plita  ustida 
aralashtirilgan  holda  hajmi  katnayib.  biroz  y u m sh a g u n c h a   isitiladi.  Tayyorlangan 
karam   plita  ustidan  olinib  sovitiladi,  ishlovdan  o 'tg a n   m ay m u n jo n ,  o'sim lik  yog'i, 
shakar,  ishlovdan  o'tib  mayda to'g'ralgan  ko'k  piyoz yoki  sabzi  qo'shib aralashtiriladi. 
Tarqatishda  ustiga  mayda to'g'ralgan  piyoz sepib beriladi.  Karamni plita  ustida  isitishda 
kuzatib  borisli  lozim.  U ju d a   y u m sh o q,  holga  kelguncha  isitilmasligi  kerak.  C hun ki 
uning  kursillash  xususiyati  vo'qolib,  sifati  buziladi.

Ikkinchi iisul.  Karam  ishlovdan o'tkazilib,  m ayda so m o n ch a shaklida to'g'raladi, 
tuz bilan aralashtirib,  biroz y u m sh a g u n c h a  q o 'ld a  eziladi va shakar,  sirka,  do g'langan 
o 'sim lik   yog'i  q o 'sh ib   aralashtiriladi.
O q   o'zak li  k aram   salatini  tayyorlashda  yangi  tuzlangan  olm a,  m a rin ad la n g an  
olxo'ri  yoki  o lcha,  uzum ,  m a y m u n jo n ,  yangi  sabzi  h a m   q o 's h is h   m u m k in .  Agar 
m a rin a d la n g a n   m evalar  q o 's h ib   tayyorlansa  sirka  o 'rn ig a   m a r in a d d a n   qo'shilsa 
salatning  xushxo'rligi  oshadi.  B u n d a   salat  vazni  biroz  oshib  ishlov  berish  vaqti 
tejaladi.  Salat  u c h u n   qattiq  k aram larni  ishlatish  m aqsadga  m uvofiq  hisoblanadi. 
Salatlarga  m eva  q o 's h m a y   tayyorlash  h am   m u m k in .
Yangi  k a r a m   102  g,  m a y m u n jo n   15  g,  k o 'k   piyoz  15  g  yoki  sabzi  15  g,  3%  li  sirka  15 
g,  sh a k a r  7  g,  o 's im lik   yog'i  7  g.  S o f og'irligi  150  g.
Qizil  o ‘zakli  karam  salati.  Ishlovdan  o 'tg a n   qizil  o'zakli  k a ra m   s o m o n c h a  
shaklida  to 'g 'ra la d i,  qayno q   suvga  bir  botirilib,  suyuqligi  silqitiladi,  m ay d a   tuz 
(1  kg  karam ga  15  g  tuz)  sepib  aralashtiriladi  va  15—20  m in u t  ushlanib,  biroz 
yum sh ab,  suyuqligi  ajraguncha  eziladi.  Siqib  suyuqligidan  ajratib  olinib,  sirka bilan 
aralashtirib,  sovuq  xo n ad a  1,5—2  soat  ushlanib,  d o lch in   va  q a la m p ir m u n c h o q  
qaynatilgan  shakarli  suv bilan  aralashtiriladi.  Tarqatishda  likobcha yoki  salat  idishiga 
uyub  solib  u stidan  d og'lan g a n   o 'sim lik   yog'i  quyib  beriladi.  D o lc h in   va  q a la m ­
p i r m u n c h o q   shakarli  suvini  tayyorlash  u c h u n   suvga  d olchin  va  q a la m p ir m u n c h o q  
solib  qaynatiladi.  Biroz qaynagach  usti yopilgan  holda  30  m in u t stol  ustida tindiriladi 
va suyuqligi  suzib olinadi.  T a rq atish d a   ustiga  o'sim lik yog'i  quyib  beriladi.
Bu  salat  xuddi  oq  o'zakli  k aram   salatiga  o 'x sh a sh   tayyorlanishi,  a lo hid a   ta o m  
yoki  g a rn ir  sifatida  ishlatilishi.
S h o“r karam salati.  S h o 'r karam   ishlovdan o'tkazilib,  s o m o n c h a  shaklda kesilgan 
olm a,  m ay d a   t o ‘g ‘ralgan  piyoz,  shakar,  d o g 'la n g a n   o 'sim lik  y og'i  qo'shiladi.  Yangi 
o lm a   o 'rn ig a   m a y m u n jo n ,  m a n d a rin ,  apelsin,  gilos yoki  m a rin ad la n g an   o lm a  solish 
m u m k in .
Sarimsoqpiyozli,  pishloqli  qizilcha salat.  Pishirilgan  qizilcha s o m o n c h a  shaklida 
to 'g 'ra la d i  va  m ay d a   ch opilgan  sarim soqpiyoz  bilan  aralashtirilib,  likobcha  yoki 
salat  idishiga  uyub  solinadi,  u stidan  qirilgan  pishloq  sepib  beriladi.
G o‘sht salati.  Pishirilgan yoki  qovurilgan  g o 's h t  (m ol,  q o 'y ,  buzoq,  c h o 'c h q a )  
y up q a  tilim -tilim   qilib  pishirilgan  kartoshka,  yangi  yoki  s h o 'r  bod rin glar  —  yupq a 
tilim -tilim   shaklda  to 'g 'ra la d i,  tuz,  m ayo n e z ,  «Yujniy»  sardagi  q o 's h ib   aralashtirib 
salat  idishi  yoki  likobchaga  uyub  solinadi,  atrofi  y upqa   kesilgan  g o 's h t,  bodring 
parragi,  pishirib  p a lla d ia   shaklida  kesilgan  tu x u m ,  qisqichbaqa  b o ‘yni  va  k o 'k a t 
bilan  bezatiladi.
252

Mol  go'shti  48  g.  pishirib  to zalan g an   kartoshka  40  g,  bo d rin g   30  g,  tu x u m   15  g,  krab 
(konservasi)  15  g,  m a y o n e z   30  g,  «Yujniy»  sardagi  8  g,  k o 'k a t  2  g,  ziravorlar.  S o f og'irligi 
150 
g.
Kartoshka  salati.  Pishirib  tozalan g an   kartoshka  tilim -tilim   qilib  to 'g 'ra lad i, 
to 'g 'ra lg a n   piyoz,  salat  sardagi  yoki  s m e ta n a   bilan  aralashtirilib,  likobcha  yoki 
salat  idishiga  uyub  solinadi  va  k o'k a t  bilan  bezaladi.  Bu  salatga  yana  pishirilgan 
sabzi,  s h o 'r   bodring,  karam ,  q o 'z iq o rin   va  seld  q o 'sh ib   tayyorlash  h a m   m u m k in.
K artoshka  68  g.  bosh  yoki  k o 'k   piyoz  34  g,  sm e ta n a   yoki  m ay o n e z   30  g.  S o f og'irligi 
200  g.
«M arkaz»  salati.  Parranda  yoki  ilvasin go'shti  pishirilib,  go'shti  ajratilib  yupqa 
va  tilim -tilim   shaklida  kesiladi.  Pishirilgan  kartoshka,  s h o 'r  bodring yoki  kornishon 
tilim-tilim,  salat  bargi  yirikroq qilib to'g'raladi.  Tilim-tilim  kesilgan  parranda go'shti, 
kartoshka,  bodring,  tuz,  m ay o n e z   va  «Yujniy»  sardaklari  aralashtiriladi.  Likobcha 
yoki  salat  idishiga  salat  bargi  terilib,  ustiga  salat  uyub  solinadi,  atrofi  yupqa  kesilgan 
p a rrand a go'shti,  p a lla d ia   kesilgan  pishgan tuxum ,  qisqichbaqa bo'yni  yoki  krivetka, 
bodring,  k o'k a tla r  bilan  bezaladi.  Salat  sm etanali  m ay o n e z   yoki  oq  sardak  bilan 
tavyorlansa  ham   bo'ladi.
Baliq  salati.  Pishirilgan  kartoshka,  yangi  yog'i  s h o 'r   bodring  tilim -tilim   yoki 
kubik shaklida  to'g'ralib,  ishlovdan  o'tgan  ko'k  no'xat  bilan birga  m ayonez,  «Yujniy» 
sardagi  aralashtirib  tayyorlanadi.  Pishirib  yupqa  kesilgan  baliq  bo'laklarini  ham  
q o 'sh sa   bo'ladi.  Likobcha  yoki  salat  idishiga  salat  bargi  yoyilib,  ustiga  uyub  salat 
solinadi,  atrofi  baliq,  bodring,  p o m id o r,  k o'k a t  bilan  bezaladi.  Bu  salatni  laganda 
tarqatsa  h a m   bo'ladi.  Bulling  u c h u n   lagan  o'rtasiga  uyub  salat  solinadi.  Atrofi 
sabzavotlar bilan  bezaladi  va  salat  sardagi  quyiladi.  U n d a n   qolgan  m ahsulot  kesilib, 
to  p - t o 'p   qo'yilib  bezab  tarqatilishi  ham   m u m kin .  K rablardan  va  treska  jigaridan 
h a m   xuddi  shu  usulda  salatlar  tayyorlanishi  m u m k in.
Kalmarli  kartoshka  salati.  Pishirilgan  ka lm a r  lahm   go'shti  tilim -tilim   qilib 
kesiladi  va  kartoshka  salatiga  o'x sh ash   m ahsu lot  y o rd am id a   tayyorlangan  salatga 
q o 'sh ib   aralashtirib,  salat  idishi  yoki  likobchaga  uyub  solinadi  va  yangi  p o m id o r, 
salat  bargi,  yupqa  kesilgan  kalm ar  va  k o'kat  bilan  bezaladi.
15.4.  V IN EG R ET LA R
Vinegretlar  salat  tu rlaridan  biri  bo'lib,  unga,  albatta,  qizilcha  q o 'shib   tay y o r­
lanadi.  Qizilcha  rangini  o 'z id a   k o 'p ro q   saqlab  qolishi  u c h u n  pishirib to 'g 'ra lg an d a n  
so'ng  d o g 'lan g a n   o'sim lik  yog'i  bilan  aralashtirib  qo'vilishi  kerak.
253

Sabzavot  vinegreti.  Pishirilgan  qizilcha.  sabzi,  k artoshka  tilim -tilim   qilib 
to'g 'ra lad i.  T uzlangan  bodring  ishlovdan  o'tkazilib  tilim -tilim   qilib  kesiladi.  Bosh 
piyoz  halqa  yoki  yarim  halqa,  ko'k  piyoz  1 — 1,5 
sm  uzunlikda  qilib  to'g'raladi. 
T u z lan g a n   karam   tu zla m a d a n   olib  siqiladi.  Agar  u  s h o 'r   bo'lsa  sovuq  suvda  chayib 
m aydalab  to 'g 'raladi.  T ayyorlangan  sabzavotlar  aralashtiriladi,  salat  sardagi  yoki 
m ay o n e z  sardagi  qo'shib qorishtiriladi va  salat  idishga yoki  likobchaga uyub solinadi, 
chiro y   b e ruv ch i  p ic h o q d a   kesilgan  sabzi,  qizilcha,  kartoshka,  b o d rin g   parragi 
bilan  bezaladi,  salat  bargi,  k o 'k a tla r  sepib  tarqatiladi.
Vinegretlarga  vangi  yoki  s h o 'r   p o m id o r   qo'shish  m u m k in .  Vinegretdagi  s h o 'r  
k a ra m   va  bodring  hisobini  kamaytirish  u c h u n   50  g r a m m d a n   100  g ram m g ac h a  
k o 'k   n o 'x a t .   v in e g re tn i  g o 's h t ,   b aliq ,  seld,  k a lm a r   lah m   g o 's h ti  va  b o s h q a  
m ah s u lo tla r  q o 's h ib   tayyorlash  h a m   m u m k in.
Q izilcha  150  g.  kartoshka  210  g.  sabzi  100 
g,
  k o ’k  yoki  bosh  piyoz  150  g.  s h o 'r  
k aram   yoki  b odring  300 
g.
  salat  sardagi  yoki  sm e ta n a   100 
g.
  S o f  og'irligi  1000 
g.
15.5.  SABZAVO T,  Q O 'Z IQ O R IN   TAO M LARI  VA  GAZAK LARI
S ab zav o t.  q o 'z iq o r i n   sovuq  ta o m   va  g azak larn i  tayyorlash  u c h u n   yangi. 
pishirilgan,  m a rin ad la n g an   va  tuzlangan  sabzavotlar,  qo'ziq o rin la r,  k o 'k a tla rd a n  
fovdalaniladi.
Y og‘  yoki  smetanaqa  qorilgan  turp.  T urp  ishlovdan  o'tkazilib  s o m o n c h a   yoki 
tilim -tilim   shaklda  to 'g 'ra lad i,  biroz  tuz  sepiladi,  suyuqligi  silqitilib,  d o g 'lan g a n  
o 'sim lik  yog'i  yoki  sm e ta n aq a   aralashtiriladi  va  likobcha  yoki  salat  idishiga  solib, 
ko'k a t  bilan  bezaladi.  T urpga  o 'r d a k ,  g'oz.  tovuq  yog'i  q o 's h ib   tayyorlash  ham  
m u m k in .  T u rp n in g   bir  qismini  sabzi  bilan  alm ashtirsa  h a m   bo'ladi.
G o‘sht  salati  tiqilgan  pomidor.  Pishirilgan  go'sht,  sabzavotlar,  tu x u m   m ayda 
k u b ik   yoki  t i l im - t i li m   sh a k lid a   t o 'g 'r a l i b ,   m a y o n e z ,  «Yujniy»  sardagi  bilan 
aralashtirilib  g o 's h t  salati  tayyorlanadi.  Q iym a  tiqishga  m o'ljallab  tayyorlangan 
p o m id o r   ichiga  g o 'sht  salati  to'ldirilib,  usti  tu xu m   va  ko'kat  bilan  bezaladi.  Xuddi 
shu  usulda  pom idorga  baliq  salati.  tuxum   va  piyoz.  qo'ziqorin  va  boshqa  m ahsulotlar 
tiqib  tayyorlanadi.
B a q la jo n   ik r a si.  B a q l a j o n   b a n d i   u z ib   t a s h l a n i b .   q o v u r i s h   s h k a f i d a  
y u m sh a g u n c h a   ushlanadi  va  sovitiladi.  Po'sti  tozalanib.  m ayda  chopilib,  o'sim lik 
yog'i,  ja z la n g a n   piyoz,  to m a t  q o 'sh ilib   aralashtirilgan  holda  q u y u q la s h g u n c h a  
qovuriladi.  T ay y or  bo' 1 ish  old idan  sirka,  tuz  bilan  ezilgan  sarim soqpiyoz  solinadi. 
T a rq atishd a   alohida  tao m   sifatida  likobchaga  solib,  k o 'k a t  bilan  bezaladi.  Baqlajon 
ikrasiga  sarim soqpiyoz  q o 's h m a s a   ham   bo'ladi.

Baqlajon  105  g.  bosh  piyoz  11  g,  o'sim lik  yog'i  6  g,  to m a t  11  g,  3%  li  sirka  3  g. 
sarim soqpiyoz  0,5 
g,
  ziravor.  S o f og'irlign  1000 
g.
Sabzavot  ikrasi.  Bandi  uzilgan  baqlajon  va  qovoqcha  qovurish  shkafida yopilib, 
sovitiladi.  po'sti  tozalanib,  m ayda  chopiladi.  M ayda to 'g'ralg an  piyoz,  sabzi jazlanib 
y u m sh o q   holga  kelgandan  so 'n g   to m a t  qo'shilib,  biroz jazlanib,  m ayda  to 'g 'ra lg a n  
karam   solinib  y u m sh a g u n c h a   dim lanadi  va  dimlash  oxirida  tayyorlangan  baqlajon, 
qo voqcha  solinib,  aralashtirilgan  holda  yana  dim lanib quyuq  holga  kelgandan  so'ng 
sovitiladi,  sirka.  tuz,  m u rch  q o 'sh ib   aralashtiriladi.  Agar  karam   biroz  taxir  bo'lsa, 
q a y noq  suvga  botirib  olinib,  so 'ng   keyingi  ishlovga jo'natilishi  lozim.  T arqatishda 
ikra  ko'k at  bilan  bezab  beriladi.
T uzlangan  yoki  m arinadlangan  q o ‘ziqorin  piyoz  bilan.  Q o 'z i q o r i n   o  z 
suvuqligidan  suzilib.  yiriklari  b o 'linadi,  qizitilgan  o'sim lik yog'i  bilan  aralashtirilib, 
likobchaga  yoki  salat  idishiga  solinadi,  ustidan  m ayda  to 'g 'ra lg a n   bosh  yoki  ko'k 
piyoz  solib  beriladi.
Q o ‘ziqorin  ikrasi.  Quritilgan  qo'ziq orin   ishlovdan  o'tkazilib pishiriladi,  sovitilib 
maydalab  chopiladi yoki  qiymalovchi  m ash in ad an  o'tkaziladi.  Piyoz o'sim lik yog'ida 
jazlanadi  va  tayyorlangan  q o 'z iq o rin   solib  10— 15  m in u t  qovuriladi.  Sirka,  tuz, 
m u rc h   q o 'sh ib  iste’molga  tayyor  holga  keltiriladi.  Agar tuzlangan q o 'z iq orin  bo'lsa, 
yuvilib  mayda chopilishi  lozim.  Tarqatishda qo'ziqorinikrasi  likobchaga solinib  ko'kat 
bilan  bezaladi.  Q o 'z iq o rin   ikrasi  q o vo q ch a,  baqlajon  va  q a la m p ir  d o 'lm a larin i 
tayyorlashda  ishlati-ladi.
15.6.  BALIQ  SO V U Q   TAOM LARI  VA  GAZAKLARI
S o v u q   t a o m l a r   va  g a z a k l a r   u c h u n   y an gi  b a liq   yoki  g a s t r o n o m   b a liq  
m ahsulotlari  ishlatiladi.  Yangi  baliqlarga  ishlov  berish  va  bo'laklarga  bo'lish  issiq 
baliq  taom larinikiga  o'xshash  olib  boriladi.
Tuzlangan  baliq  (porsiyalangan).  Baliq  porsiyasiga  2—3  b o 'lak d a n   qilib  yupqa 
kesiladi va  likobcha yoki  laganchaga qo'yiladi.  Tarqatishda baliq yoniga  limon  parragi 
va  ko 'k a t  solib  beriladi.  Agar  ta o m   osyotr  oilasidagi  baliqlardan  tayyorlansa,  uni 
pishirib,  yupqa  kesilgan  ke m irch a k   suyaklari  bilan  bezab  beriladi.
Shprot,  sardina  limon  bilan.  Shprot  yoki  sardina  konserva  bankasi  ochilib,  bir 
qator qilib  likobchaga terilib,  ustidan  sharbati  quyiladi.  Ustiga  limon  parragi  qo'yilib, 
ko 'kat  sepib  beriladi.
Kilki,  hamsa  yoki  salaka  piyoz va  yog‘  bilan.  Saralab,  tozalanib  yuvib  ishlovdan 
o'tgan  kilki,  ham sa yoki salaka balig'i  likobchaga terilib,  bir chetiga  m ayda to'g'ralgan 
ko'k  yoki  bosh  piyoz  qo'yilib,  ustidan  d o g 'lan g a n   o'sim lik  yog'i  quyilib  k o'kat
255

bilan  bezaladi.  D o g 'la n g a n   yog'  o 'rn ig a   salat  sardagi  quyib  beriiishi  h a m   m u m k in. 
Bu  taom ga  pishirilgan  kartoshka  (100,  150 
g)  k o 'k   piyoz  (15  g)  q o 'sh ib   beriiishi 
h a m   m u m k in .
Seld garnir bilan.  Ishlovdan  o'tib  lahmga ajratilgan seld porsiyasiga 2—3  d onadan 
bo'linib,  seld  likobchasiga  (seledochnitsa)  qo'yiladi,  yoniga  pishirib  kubik shaklida 
kesilgan  kartoshka,  sabzi,  qizilcha,  p a rra k -p a rra k   shaklida  kesilgan  yangi  bodring, 
p a lla d ia  shaklida  kesilgan  pom idor,  ishlovdan o'tgan   k o 'k  no'xat,  tuxum ,  to'g'ralgan 
k o 'k   piyoz,  lialqa  shaklida  to 'g 'ra lg a n   bosh  p iyozla rda n  qo'yib  beriladi.  Seld  salat 
bargi va  ko'k at  bilan  bezalishi  m um k in .  G a rn irlar rangiga qarab  ketm a-k et  qo'yiladi.
Seld  u stid a n   salat  sardagi  yoki  gorchitsali  salat  sardagi  beriiishi  m u m k in . 
Sabzavotlar  sh ak ldor  p ich o q la r  y o rd am id a   kesiladi.  G a rn irn in g   bir  qismi  idishga 
yotiq ro o q  solinib,  ustidan  seld  qo 'y ib  tarqatiladi.
Seld  l a h m j o y i   35  g.  tu x u m   1/4  d o n a ,  garn ir  75  g,  sardak  15  g.  S o f og'irligi  135  g.
Seld  kartoshka  va y o g k bilan.  Seld  lahm   go'shti  b u rc h a k   ostida  porsiyasiga  2—
3  b o i a k d a n   qilib  kesiladi,  m axsus  idishga  yoki  likobchaga  solinadi  va  k o 'k a t  bilan 
bezaladi.  K a rto sh k a   b o c h k a c h a ,  zo ld irch a   yoki  n o k   shaklida  kesilib,  pishirilib 
likobchaga  solinadi,  alohida  kichik likobchada  sovitilgan  sariyog'  beriladi.
Seld  (sof filesi)  35  g,  kartoshka  77 
g,
  sariyog'  15  g.  S o f og'irligi  125  g.
Chopilgan  seld.  Suyaksiz,  terisiz  seldning  lahm   go'shti,  p o 'c h o g 'i   artilgan 
urug'siz  o lm a,  sut  yoki  suvda  bo'ktirilib,  suyuqligi  siqilgan  qobiqsiz  oq  b o 'lk a  
non ,  m ay d a   chopilib  yuzaki jaz lan g a n   piyoz  aralashtirilib  qiym alovchi  m a s h in a d a n  
o 'tk a z ila d i  yoki  p ic h o q d a   t o 'g 'r a b ,   yaxlit  b ir  a ra la s h m a   hosil  qilinadi.  S o 'n g  
y u m sh a tilg a n   sariyog',  m u rc h ,  sirka  q o 's h ib   ko'p irarli  darajada  aralashtiriladi, 
likobcha  yoki  seld  solinadigan  m axsus  idishga  solinib,  baliq  shakli  yoki  yog'ga 
botirilgan qoshiq bilan archaga o'xshash bezak beriladi va sovuqxonada biroz qotiriladi. 
Ta rq atish d a   seld  olm a,  pishirib  m ayd a  chopilgan  tux u m ,  bodring,  p o m id o r,  salat 
bargi,  k o 'k a tla r  bilan  bezaladi.
Garnir  va  yerqalampirli  pishirilgan  baliq.  Osyotr  oilasidagi  baliq  guruhlarga 
b o 'lin ib   pishiriladi,  sovitib,  porsiyasiga  1—2  b o 'lak   hisobida  kesiladi.  Suyak skeletli 
baliqlar lahm   holida porsiyalarga taqsimlanib pishiriladi va o 'z  qaynatmasida sovitiladi. 
T ay y o rlan gan   baliq  likobchaga  solinib,  yoniga  3—4  xil  sabzavo tdan   tayyorlangan 
g a rn ir   q o 'y ilib ,  salat  bargi,  k o 'k a t   bilan  bezaladi.  G a r n i r   sifatida  p ish irilgan  
kartoshka,  sabzi,  m ayda  kubik  shaklida  to 'g 'ra lg a n   qizilcha,  k o 'k   n o 'x a t,  p o m id o r, 
yangi  yoki  s h o 'r   b o d rip g   ish latilad i.T ao m   k o 'k  salat  yoki  p e tr u s h k a k o 'k a ti  bilan 
bezaladi.  A loh id a  sardak  idishda  sirkali  yer q a la m p ir beriladi.
U stiga  sardak  solingan  baliq  garnir  bilan.  Bu  ta o m n i  tayyorlash  u c h u n   a w a l  
k o n s e n tr la n g a n   baliq  q a y n a tm a s i  tayyo rlanib ,  sovuq  suvda  b o 'k tirilg a n   jela tin
25 6

q o 'shib  qaynatiladi.  so'ng  «baliq  ottyajka»si  qo'shilib  tindiriladi.  bu  suyuqlik jele 
(lanspik)  deb  yurgiziladi.  C h u q u r   te m ir  tovaga  0 ,3 —0,5 
sm  qalinlikda  jele  solinib 
qotiriladi  va  ustiga  porsiyalangan  baliq  bo'laklari  oralig'i  3—4 
sm  qilib  joylanadi. 
H a r  bir  baliq  bo'lagi  ustiga  chiroyli  kesilgan  lim on,  sabzi,  bodring,  salat  bargi, 
k o 'k at,  piyoz bilan  bezak  beriladi.Bezak  o z -o z d a n  jele  quyib  qotiriladi.  S o 'n g   baliq 
ustidan  0,5—0,8 
sm  qalinlikda jele  quyib qotiriladi.  Jele  bilan  qotgan baliq  bo'laklari 
p ichoq  yo rd am id a,  kesib  ajratiladi.  Bunda  baliq  bo'lagi  turli  t o m o n d a n   3—4  m m  
q a li n li k d a   je le   b ila n   q o p l a n g a n   b o 'l is h i   ke ra k .  Je le   q u y i l a y o t g a n d a   lim o n  
q o 'y ilm a sd a n ,  ta o m   tarqatilayotganda  baliq  ustiga  qo 'yib  beriiishi  m u m k in .  Ustiga 
sardak  quyilgan baliq  garnir b ilan yoki garnirsiz tarqatiladi.  A lohida  sardak  idishida 
sirkali  yerq alam pir  sardagi  yoki  m ay o n e z   beriladi.Taom   garnir  bilan  berilganda 
jeleli  baliq  bo'lagi  likobchaga  qo'yilib,  yoniga  3—4  xil  sabzavotdan  tayyorlangan 
garnir solinadi.  Bu tao m n i tayyorlashda maxsus shaklli  idishlarga  qo'yib tavyorlansa, 
bezaklar  idish ostiga  solinib tayyorlanishi  va  tarqatish dan   avval  3—5  sekund  qaynoq 
suvga  botirilib,  idishdan  bo'shatilishi  lozim.  Shu  usulda  tayyorlanadigan,  ustiga 
sardak  solingan  baliq  ta o m la r  krab,  krivetka  g o'shti,  kalm ar,  dengiz  tojilaridan 
h am   tayyorlanadi.
Pishirilgan  baliq  75  g.  lim on  5  g.  k o 'k a t  1.5  g,  tavvor jele  125  g,  sabzi  5  ц.  S o f og'irligi 
200  g.