Oqsillar, ularning tabiatda tarqalishi, ahamiyati, biologik funksiyalari. Ularni ajratib olish va aniqlash asoslari. Oqsil tarkibiga kiruvchi aminokis- lotalar ularning klassifikatsiyasi

2. Fibrilyar oqsillar, suvda erimaydigan uzun, ipsimon, yassi, katlamli 
shaklga ega bo‟lib, juda nozik ipchalar (tolalar) shaklida bo‟lib, bular asosan 
struktura, harakatlantiruvchi, funksiyalarni bajaradilar. Bu gruppaga muskul oqsili 
– miozin, soch va muguz oqsili keratin, teri va paylar oqsili-kollogen va elastin, 
ipak oqsili –keratin kiradi. 
Bir qator fibrillyar oqsillarning spiral shaklida tuzilganligi isbotlangin, ammo 
globulyar oqsillarning strukturalari hali etarlicha o‟rganilmagan.
Oqsillarning elementar tarkibi: - oqsillar yuqori poliier moddalar bo‟lib, 
o‟ziga xos elementlar tarkibi bilan xarakterlanadi. Ularning tarkibiy elementlari 
asosan uglerod, kislorod, azot, vodorod va oltingugurtdan iborat bo‟lib, bu 5 ta 
kimyoviy elementlarning birortasi (masalan, organizmda azot ) etishmasa, oqsillar 
mutlaqo sintezlanmaydi. Shuningdek juda ko‟p oqsillar tarkibida oltingugurt 
uchraydi va ular, oqsillar tarkibida ko‟pi bilan 2,5% gacha tashkil etadi. 
 
Oqsillarning o‘rtacha elementar tarkibi 
1-jadval. 
Elementlar 
Miqdori (%) 
1. Uglerod 
2. Kislorod 
3. Azot 
4. Vodorod 
5. Oltingugurt 
 
50-55 
21-24 
15-18 
6,5-7,3 
0,3-2,5 
 
Oqsillarning elementlar tarkibida eng xarakterli narsa azotning miqdoridir. 
Ko„pchillik hollarda uning o„rtacha miqdori 16% ni tashkil etadi. Bu azot miqdori 
asosida ayni biologik ob‟ekt (masalan, oziq-ovqat) dagi oqsil miqdorini aniqlash 
mumkin. Buning uchun mahsulot tarkibidagi azot miqdorini hisoblash faktorini 
6,25 ga ko„paytirish kerak. Hisoblash faktori esa 100/16 asosida topilgan bo„lib, 
o„zgarmas qiymatga ega. Ayrim oqsillar tarkibida fosfor, yod, temir, rux, 
marganets va boshqa kimyoviy elementlar ham uchraydi.