O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"

T/r 
rukn nomi zihof 
far’iy rukn 
nomi 
chizmasi 
misradagi 
o’rni 
1 
fauvlun 
– 
solim 
V– –
hamma 
ruknlarda 
2 
fauvlu 
qabz 
maqbuz 
V–V 
1,3-ruknlarda 
3 
fauvl 
qasr 
maqsur 
V~ 
oxirgi ruknda
4 
faul 
hazf 
mahzuf 
V– 
oxirgi ruknda 
5
fa’lun 
salm 
aslam 
– – 
1,3-ruknlarda 
6 
fa’lu 
sarm 
asram 
–V 
1,3-ruknlarda 
7 
fa’ 
batr 
abtar 
– 
oxirgi ruknda 
«Fauvlun» ruknining solim va far’iy ko’rinishlari bu rukn takroridan yuzaga 
keluvchi mutaqorib bahri hamda «fauvlun» ishtirokida tuziladigan tavil bahrida 
istifoda etiladi. Tavil bahri, yuqorida ta’kidlanganidek, o’zbek adabiyotida qo’llangan 
emas.
Mutaqorib bahri vaznlari 
1. Mutaqoribi musammani solim. Mazkur vaznning to’rtala rukni ham 
«fauvlun» ruknining solim (V– –) ko’rinishidan iborat bo’ladi:
fauvlun 
fauvlun 
fauvlun 
fauvlun 

---

 
73 
fauvlun 
fauvlun 
fauvlun 
fauvlun 
V – – // 
V – – // 
V – – // 
V – –
Masalan: 
Ya–na: sen–si–zin mu:–ni–sim g’am bo’–lup–tur, 
Ko’–zum–ga: yu–rak qo:–ni ham–dam bo’–lup–tur. 
V – – // V – – // V – – // V – –
fauvlun fauvlun fauvlun fauvlun 
solim solim solim solim 
2. Mutaqoribi musammani mahzuf. Bu vaznning 1, 2, 3-ruknlari 
«fauvlun»ning solim (V– –), 4-rukni esa mahzuf (faul // V–) ko’rinishidan iborat 
bo’ladi: 
fauvlun 
fauvlun 
fauvlun 
faul 
fauvlun 
fauvlun 
fauvlun 
faul 
V – – // 
V – – // 
V – – // 
V –
Masalan: 
E–lig ay–di em–di: a–yit–g’u: so’–zum, 
Bu yer–da: mu–ni: em–di ay–tur o’–zum. 
V – – // V – – // V – – // V – 
fauvlun fauvlun fauvlun faul 
solim solim solim mahzuf