O’zbekistan respublikasi

Elektron bilim resursları

1. 
   www.childpsy.ru
   
2. 
   www.edu.uz
   
3. 
   www.flogiston.ru
   
4. 
   www.pedagog.uz
   
5. 
   www.psychology.uz
   

6.www. psychology.net.ru
Temperament haqqinda túsinik. Barliq adamlar o`z minez-qulqiniń o`zgeshelikleri menen ayriqshalanadi-birew shaqqan, jigerli, emotsionalli, basqalar bolsa-áste háreket etetuǵin, jay, kimdur-tuyiq, qapa hám indemes. Sezimlerdiń payda boliw tezligi, tereńligi hám kúshi, hárekettiń shaqqanliǵi, adamnińUlıwma jigerligi- oniń temperamenti- jeke shaxs qásiyetinde ko`rinedi.
Temperament- bul adamniń psixikaliq is-háreketi hám minez-qulqi dinamikasin belgileytuǵin oniń individual o`zgesheligi.
Temperament- bul intensivliktiń dinamikaliq sipatlamasi hám reaktsiya tezligi. Emotsional qoziwdiń dárejesi hám saldamliliǵi, qorshaǵan ortaliqqa maslasiw o`zgesheligine sebepshi bolatuǵin adamniń tuwma o`zgesheligi.
B.M.Teplov temperamentke to`mendegidey aniqlama beredi «Sol adam ushin xarakterli, emotsional qoziw menen, yaǵniy bir tárepten sezim payda boliwiniń tezligi, ekinshi tárepten-olardiń kúshi menen baylanisli psixikaliq o`zgeshelikler jiyindisi temperament dep ataladi». Solay etip, temperament eki komponentke iye-jedellik hám emotsionalliq. Minez-quliqtiń jedelligi, jigerligi, umtiliw, tezlik yamasa kerisinshe jay basarliq hám qos jaqpasliq dárejesin xarakterleydi. O`z gezeginde emotsionalliq belgini (unamli yamasa unamsiz) hám modalliq (quwaniw, qayǵi, qorqiw, ashiw h.t.b) aniqlay otirip emotsional protsesslerdiń o`tiwin xarakterleydi. S.L.Rubinshteyin temperament ushin adamniń tásirsheńligi hám oniń impul`sivligi (erksizligi) ásirese áhmiyetli, tásirsheńlik sol adamǵa tásir etiwshiniń kúshi hám turaqliliǵi menen, al impul`sliqoyaniw kúshi hám oyaniwdan háreketke o`tiw tezligi menen sipatlanadi dep atap o`tken edi.
Áyyemgi Gretsiyada vrach Gippokrat temperament kontseptsiyasin usinǵan edi. Ol temperament organizmniń to`rt suyiqliǵina-qan (latin tilinde sangve), silekey (grekshe flegma), qizǵish-sari o`t (grekshe xole), qara o`t (grekshe melayn xole) hám olardiń qaysi biriniń qanda ko`pligine baylanisli dep úyretken edi. Bul suyiqliqlardiń aralaspasi, dep tastiyiqlaǵan edi Gippokrat, sangvinik, xolerik, melanxolik hám flegmatik temperamentleri tipleriniń tiykarinda jatadi. «Temperament» termininiń o`zi latin tilinen «bo`leklerdiń tiyisli o`z ara qatnasi» degen mánini ańlatadi.
Temperamenttiń bul tiykarǵi túrleri emotsional jaǵdaylardiń payda boliw dinamikasi hám intensivligi boyinsha o`z ara ayirmashiliqlanadi. Xolerikler ushin tez payda bolatuǵin hám kúshli sezimler tán, sangvinikler ushin-tez payda boliwshi, biraq ázzi sezimler, melanxolikler ushin-áste payda boliwshi, biraq kúshli sezimler, flegmatikler ushin-áste payda boliwshi hám kúshli sezimler tán. Sonday-aq, xolerik hám sangvinikaliq temperamenttegiler ushin háreket shaqqanliǵi, Ulıwma háreketsheńlik hám sezimlerdi sirtqa kúshli shiǵariw (hárekette, so`ylegende, mimikada) xarakterli. Melanxolik hám flegmatikaliq temperamenttegilerge, kerisinshe, áste aqirin qiymildaw hám sezimlerin ázzi ko`rsetiw tán.
Turmisliq psixologiya ko`z-qarasinan temperamentler tipin to`mendegidey sipatlaw múmkin.
Xolerik- shaqqan, ayirim waqitlari shalt, ko`rse qizar, so`z, mimika, háreketlerinde aniq ko`rinetuǵin kúshli, tez alisatuǵin sezimlerge iye, ayirim waqitlari-kúygelek. Kúshli emotsional reaktsiyalarǵa beyim adam.