O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd


Download 2.5 Mb.
Pdf ko'rish
bet217/308
Sana31.10.2023
Hajmi2.5 Mb.
#1736325
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   308
Bog'liq
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi - R harfi

РИОНИ ПАСТТЕКИСЛИГИ — 
Кавказдаги пасттекислик. Грузиядаги 
Риони дарёсининг қуйи оқимида (қ. Кол-
хида пасттекислиги). 
РИНОФИМА (юн. rhinos — бурун ва 
phyma — ўсимта, шиш) — бурун териси-
да ўсимта пайдо бўлиши. Кўпроқ бурун 
учи ва қанотларида юзага келади. Асо-
сан, 40—50 ёшдаги эркакларда учрайди. 
Р.га алкоголизм, сурункали меъдаичак 
касалликлари ва ташқи муҳитнинг зарар-
ли омиллари — чанг, тез-тез совқотиш 
ва б. сабаб бўлади. Касалликда бурун 
учида тўқ қизил ёки кўкимтирқизғиш, 
ғадирбудур думалоқ ўсма ҳосил бўлади. 
Беморни операция қилиб даволанади. 
РИСБЕРМА (голландча rijs — 
чивиқ ва berm — дўнг) — канал ёки 
дарё ўзанининг сув айиргичдан кейинги 
мустаҳкамланган сув ўтказадиган қисми. 
Бевосита сув ўзанини ювилиб кетишдан 
асрайди, кучли сув оқимини кучсизлан-
тиради, унинг тезлигини пасайтиради 
ва бир маромда тутиб туради. Р.нинг сув 
айиргичга тақалиб турадиган қисми бе-
тон ва темирбетон плиталардан қилиниб, 
эгилувчан арматура б-н бириктирилади, 
шунингдек, ичига шағал тўлдирилган 
сим тўрлардан ҳам қилинади. Р.нинг орқа 
қисми габион, шохшабба, тош уюми ва б. 
воситалар б-н маҳкамланади.
РИСЛИНГ (нем. Riesling), Рейн рис-
линги — винобоп ўртапишар узум нави. 
Рейн дарёси воҳасида халқ селекция-


www.ziyouz.com кутубхонаси
205
сида яратилган қад. навлардан бири. Р. 
жаҳондаги ток экиладиган барча мамла-
катларда тарқалган. Ўрта Осиёда, Мол-
давия, Украина, Қозоғистон ва Озарбай-
жонда ҳам экилади. Тупи ўртача ўсади. 
Баргининг диаметри 14— 16 см, юмалоқ, 
беш бўлмали, туси тўқ яшил, арра тиш-
ли, терс томони сийрак тукли. Гули икки 
жинсли. Ҳосили фаол ҳарорат йиғиндиси 
2700—3000° бўлганда 155—170 кун-
да, авг. бошларида пишади. Узум боши 
цилиндрконуссимон, бўйи 12—15 см, 
эни 6—8 см, вазни 100—130 г. Ғужуми 
ўртача, думалоқ, оч яшил, эти сершира, 
таркибида 17—19% қанд, 8—9% кислота 
бор.
Ҳосилдорлиги 80—100 ц/га 
(Ўзбекистон шароитида энг юқори 
ҳосилдорлик 290 ц/га). Қурғоқчилик ва 
совуққа бардоши юқори, касаллик ва за-
раркунандаларга чидами паст. Р. узуми-
дан, умуман, овқат устида ичиладиган 
енгил оқ винолар, машҳур Рейн ва Мо-
дель енгил винолари, Ўрта Осиёда эса 
кучли ва десерт винолар тайёрланади. 
РИСОЛА (араб. — хат, хабар) 
— 1) муайян касбҳунар ва унинг 
тартибқоидаларига оид китобча, устав 
(Мас, кулоллик Р.си, новвойлик Р.си); 2) 
кичик ҳажмли китоб, брошюра; 3) бирор 
илмий масалага бағишланган асар, трак-
тат.

Download 2.5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   308




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling