O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti xasanov boxodir akramovich

«Direkt-kosting» hisob tizimi - korxona xarajatlarini ishlab chiqarish 
hajmi o‗zgarishiga bog‗liq holda doimiy va o‗zgaruvchan xarajatlarga 
bo‗lishga asoslangan tannarx hisoblash tizimi.
Darajali taxminlash - sotishlar va foydaning kutilgan hajmini 
maksimal, ehtimol, minimal nuqtalari bo‗yicha avvaldan rejalashtirish.
Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari - asosiy ishlab chiqarish 
samaradorligini oshirish va unga xizmat qilish xarajatlari (energiya, transport 
xizmatlari, ta‘mirlash xarajatlari kabilar). 
Javobgarlik - belgilangan majburiyatlarni to‗liq amalga oshirishni his 
etish. 
Javobgarlik markazlari - boshqaruv xodimlari faoliyatini samarali 
tashkil etishga yo‗naltirilgan, bo‗linmalar xarajatlari va daromadlari 
to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni umumlashtira-digan hisob ob‘ekti. 

---

270 
Javobgarlikning asosiy markazlari - bevosita mahsulot ishlab 
chiqarish, ishlar bajarish va xizmatlar ko‗rsatish bilan shug‗ullanuvchi markaz 
turi.
Javobgarlikning yordamchi markazlari - javobgarlikning asosiy 
markazlariga ko‗maklashish uchun tashkil etiladigan markaz turi.
Jarayonli usul - jarayonli (metallurgiya, to‗qimachilik kabi) ishlab 
chiqarishlarda xarajatlarni hisobga oluvchi tannarx aniqlash usuli. 
«JIT» hisob tizimi - mahsulotlarni yirik turkumlarda ishlab 
chiqarishdan voz kechish, buning o‗rniga uzluksiz, buyurtma olingan vaqtdan 
boshlab mahsulot ishlab chiqarish orqali ortiqcha xarajatlarni bartaraf qilish va 
korxonaning ishlab chiqarish quvvatlaridan unumli foydalanishga imkon 
beruvchi hisob yuritish tizimi. 
Zararsizlik nuqtasi - korxona daromadlari uning xarajatlarini to‗liq 
qoplaydigan nuqta.
Ishlab chiqarish hisobi - ishlab chiqarish xarajatlari va korxona 
daromadini boshqarish, ishlab chiqarish rentabelligini oshirish imkoniyatlarini 
aniqlab beruvchi hisob turi.