O’zbekiston Respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi Toshkent tibbiyot akademiyasi

Асос бўлувчи 
қонуний 
хужжатларр 
Умумдавлат 
меъёрий- 
қонуний 
хужжатлари 
Меъёрий- 
услубий 
хужжатлар 
Ўз Рес 
Конституци
яси 
Фуқароларни 
саломатлигини 
сақлаш 
хақидаги 
қонун 
Ўз Рес  мехнат 
кодекси 
Ўз Рес давлат  
сан. назорати 
хақида конун 
Атмосфера хавосини 
химоялаш хақидаги 
қонун 
ҚМҚ “Турар 
жой бинолари”  
 
 
ДавСТ “Ичимлик 
суви” 
ҚМҚ 
“Шаҳарсозлик” 
 
  ҚМҚ “Табиий ва 
сунъий  
ёритилганлик”  
 
Турар жой ва жамоат бинолари гигиенасида ДСН қонунчилик бўйича “Кластер” 
тузилмаси 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
124 
 
 
GLOSSARIY 
 
Commune- fransuz tilidan jamoa, odamlar o’rnashgan joy ma’nosinibildiradi (aholi turar joylari 
gigienasi, shahar, ishchi posyolkalar va qishloklar).  
Hygienos- 
grekchada 
olingan 
bo’lib, 
salomatlikka 
ko’maklashuvchi, 
salomatlik 
keltiruvchima’nosini beradi.  
Kommunal  gigiena  –  insonga  tabiiy  va  antropogen  omillar  ta’sirini  o’rganadigan  va  shular 
asosida  gigienik  me’yorlarni,  hamda  sanitariya  qoida-larini  ishlab  chiqadigan  fan  bo’lib,  bu 
qoidalarga rioya qilish salomatlikni ta’minlaydi va aholi turmush sharoitlarini yaxshilaydi.  
Turar joy binosi – bir qancha inshootlarining majmuasi bo’lib unda inson ning salbiy tasirlardan 
ximoya qilishga karatilgan suniy muhit xisoblanadi. 
Aholini joylashtirish tizimi — mavjud aholi punktlarini rivojlantirish hamda yangi aholi 
punktlarini barpo etish yo’li bilan aholini tegishli hududga tartibga solib boriladigan tarzda 
joylashtirishning shaharsozlik hujjatlari bilan belgilanadigana sosiy yo’nalishlari
 
 
Aholi  punktining  bosh  rejasi  —  yashashvafaoliyatmuhitinishakllantirishning  kompleks 
sharoitlarini,  aholi  punktlari  hududiy  rivojlanishi  uning  asosiy  yo’nalishlarini  belgilaydigan 
shaharsozlik hujjati; 
Aholi  punktlariaro  hududlar  —  aholi  punktlari  chegarasidan  tashqaridagi  ikki  va  undan  ortiq 
aholi punkti o’rtasidagi hududlar; 
Bino—  funksional  maqsadiga  qarab  odamlar  yashashi  yoki  bo’lishiga  va  har  xil  turdagi  ishlab 
chiqarish  jarayonlarini  bajarishga  mo’ljallangan,  yopiq  hajmni  tashkil  etuvchi  tayanch,  to’sma 
yoki har ikala maqsadga xizmat qiluvchi konstruksiyalardan iborat qurilish tizimi; 
Zonalashtirish-hududni 
rivojlantirishning 
shaharsozlik 
jihatidan 
rejalashtirilishida 
shaharsozlikning foydalanish turlarini hamda bu turlardan foydalanishdagi cheklashlarni belgilab 
olgan holda uning funksional maqsadga ko’ra bo’linishi; 
Inshoot — har xil turdagi ishlab chiqarish jarayonlarini bajarishga, materiallar, buyumlar, asbob-
uskunalarni  saqlashga,  odamlarning  vaqtincha  bo’lishiga,  odamlar,  yuklar  va  boshqa  narsalarni 
olib  o’tishga  mo’ljallangan,  tayanch,  to’sma  yoki  har  ikala  maqsadga  xizmat  qiluvchi 
konstruksiyalardan iborat hajmiy, yassi yoki chiziq tarzidagi qurilish tizimi; 
Shaharva  posyolka  chizig’i  —  aholi  punkti  erlarining  ularni  er  fondining  boshqa  toifalaridan 
ajratib turadigan, shaharsozlik hujjatlarida belgilab qo’yilgan tashqi chegarasi; 
Shaharsozlik — aholi punktlarini, aholi punktlari aro hududlarni rejalashtirish hamda qurishning 
ijtimoiy-iqtisodiy,  qurilish-texnika,  arxitektura-badiiy  va  sanitariya-gigienaga  oid  echimlarining 
yig’indisini ta’minlovchi nazariyasi va amaliyoti; 
Shaharsozlik  reglamenti  —  shaharsozlik  faoliyatini  amalga  oshirishda  aholi  punktlari  va  aholi 
punktlariaro hududlarning er uchastkalari va o’zga ko’chmas mulk ob’ektlaridan foydalanishning 
aholi  punktlari  va  hududlarni  qurish  qoidalari  bilan  belgilangan  ko’rsatkichlari  va  turlari 
yig’indisi; 
Shaharsozlik  faoliyati  —  davlat  organlari,  yuridik  va  jismoniy  shaxslarning  hududlarni,  aholi 
punktlarini  rivojlantirishni  shaharsozlik  jihatidan  rejalashtirish,  er  uchastkalaridan  foydalanish 
turlarini  belgilash,  binokorlik  materiallari  va  buyumlarini  ishlab  chiqarish,  binolar,  inshootlar 
hamda  boshqa  ob’ektlarning  fuqarolar  manfaatlari,  jamiyat  va  davlat  manfaatlari,  shuningdek 
mazkur  hududlar  hamda  aholi  punktlarining  milliy,  tarixiy-madaniy,  ekologik,  tabiiy 

 
125 
xususiyatlari  inobatga  olingan  holda  loyihalashtirilishi,  qurilishi  va  rekonstruksiyasi 
sohasidagifaoliyati; 
Shaharsozlik  hujjatlari  —  hududlarni,  aholi  punktlarini  rivojlantirishni  shaharsozlik  jihatidan 
rejalashtirish  to’g’risidagi  hamda  ularni  qurish  haqidagi,  belgilangan  tartibda  tasdiqlangan 
hujjatlar; 
O’zbekiston  Respublikasi  hududida  aholini  joylashtirish  bosh  tarhi  (sxemasi)  —  aholini 
joylashtirish  tizimlarini  rivojlantirish,  tabiatdan  foydalanish,  hududlarni,  umumdavlat 
ahamiyatiga molik muhandislik, transportga oid va ijtimoiy infra tuzilmalarni ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirishning asosiy maqsadlari va yo’llarini belgilaydigan shaharsozlik hujjatlari; 
Qizil  chiziq  —  dahalar,  mavzelar  va  rejalashtirish  tuzilmasi  boshqa  qismlarining  hududlarini 
aholi  punktlarining  ko’chalari,  tor  ko’chalari  va  maydonlaridan  ajratib  turuvchi,  shaharsozlik 
hujjatlaridabelgilab qo’yiladigan chegaralar; 
Qurishni  tartibga  solish  chiziqlari  —  binolar  va  inshootlarni  joylashtirishda  shaharsozlik 
hujjatlarida  qizil  chiziqlardan  yoki  er  uchastkasi  chegaralaridan  ma’lum  oraliq  joy  tashlagan 
holda belgilab qo’yiladigan qurish chegaralari; 
Xududni  rejalashtirish  tarhi  —  hududning  zonalashtirilishini,  aholini  joylashtirish  tizimlari 
takomillashtirilishining,  tegishli  hududning  aholi  punktlarini,  sanoati,  qishloq  xo’jaligini, 
mintaqalararo, mintaqaviy hamda aholi punktlariaro ahamiyatga molik muhandislik, transportga 
oid  va  ijtimoiy  infratuzilmalarni  rivojlantirishning  asosiy  yo’nalishlarini  belgilaydigan 
shaharsozlik hujjatlari; 
Xududni  rivojlantirishning  tarmoq  tarhi  —  tegishli  hududda  muhandislik,  transportga  oid  va 
ijtimoiy  infratuzilmalarni,  iqtisodiyot  tarmoqlarini  rivojlantirishning  asosiy  yo’nalishlarini 
belgilaydigan shaharsozlik hujjatlari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
126 
REFERAT MAVZULARI 
 
№ 
Talaba mustaqil ishining 
mavzusi 
Yoritilishi lozim bo’lgan savollar 
1 
«Suv vaichimliksuv 
ta’minotigigienasi» 
1.Yuqumli 
va 
Noinfeksiiya 
kasalliklarni 
tarqalishidasuvomillariniurni. 
2.Ochiqsuv 
manbasidan 
suvoladigan 
vadoprovod 
hujalikichimliksuvini nazorat qilish tartibi. 
3.Hujalikichimliksuv 
taminotiuchunqo’llaniladigan 
suv 
manbasisuvisifatida qanday talablar qo’yiladi. 
4.Suvnisifatiniyahshilashasosiy va mahsususullari. 
5.Artizion markazlashgan suv taminotidasuvsifatini 
laboratoriya nazorat. 
2 
DSENM  Kommunal 
gigiena bo’limi 
tashkiliy,rejalashtirish,hiso
b hisobga olish ishlarining 
uziga hosligi. 
1.Tashki  muhit  ifloslanishi  darajasini  kompleks  gigienik 
baholash va aholi salomatligiga havflilik kriteriyalari. 
2.Sanitariya  shifokorining  aholi  salomatligini  o’rganishda 
birinchi boskichdagi ish faoliyati. 
3.Atmosfera  havosining  ifloslanishining  va  hususiyatlarini 
hisobga  olgan  holda  kasallanishni  o’rganish  bo’yicha 
ma’lumotlarni yig’ish tashkillashtiriladi. 
4.Tashki muhitni ifloslanishiga boglik bo’lgan katta yoshdagi 
aholi  salomatligini  o’rganishda  ekologik  qanday  kasalliklar 
bilan kizikishi kerak. 
5.  Ifloslantiruvchi  manbani  baholashda  aholi  salomatligini 
o’rganish qaysi usulga kiradi. 
3 
Suvhavzalarinisanitariyam
uhofazasi. 
1.
 
chiqindi  suvlarini  hosil  bo’lishi  manbalari  va  ularni 
uziga hos tomonlari  
2.
 
chiqindisuvlarinimehaniqtozalashusullari 
3.
 
maishiy-
ho’jalikchiqindisuvlarinitozalashnibiologikusuli 
4.
 
chiqindisuvlarinitushirishsharoitlarigaqo’yiladigangigi
eniktalablar. 
5.
 
sanoatchiqindisuvlarinitozalashusullari. 
4 
«Tuproq gigienasi va aholi 
turar joylarini sanitariya 
tozalash tizimi» 
1.Maishiy ho’jalik chiqindilarini klassifikasiyasi. 
2.Qattiq chiqindilarni sutkalik yig’ilishini hisob yo’li bilan 
aniqlash. 
3.Tuproqni o’z o’zidan tozalanishini mohiyati. 
4.Aholi punktini qattiq chiqindilardan tozalash bosqichlari. 
5.Assenidasiyamaydoniniishlatilishiqoidalari. 
1.
 
Tuproqningtozaligiko’rsatkichlari. 
5 
DSENM Kommunal 
gigiena bo’limida ish 
yuritish. Kommunal 
gigiena sohasida 
qonunchilik. 
1.DSENMga to’g’ridan to’g’ri bog’liq bo’lgan asosiy qonuniy 
hujjatlar. 
2.Atmosfera  havosida  ifloslantiruvchi  moddalarni  REM 
ma’lumotlari va qonuniy hujjatlari 
3. Qurilish uchun  er maydoni tanlash va  ajratishda sanitariya 
vrachini ishtirok etishi bosqichlari  
4.  Qurilish  uchun  er  maydoni  tanlash  va  ajratish 
ma’lumotlarini 
o’rganishdan  so’ng  sanitariya  vrachi 
tomonidan tuzilgn hujjatlar turi 
6 
Toshkent shahar aholisi 
uchun ichimlik suvi 
1.
 
Suvningsifatiniyahshilashboskichlari. 
2.
 
Tindirishlar turi vaularningishlashprinsiplari. 

 
127 
tayyorlaydigan Boz suv 
vodoprovod stansiyasi. 
3.
 
Filtrlar ularningtuzilishi vaishlashprinsplari. 
4.
 
Vodoprovod stansiyasidasuvni zararsizlantirishinshootlari. 
5.
 
DavST  950-2000  “Ichimliksuvi”gaasosan  iglab  chiqari 
laboratiriyasining tashkillashtirilganinibaholash . 
6.
 
Markazlashgan 
suv 
taminotida 
KSN 
uzichiganimalarnioladi. 
7 
Ochiq suv ta’minoti bosh 
inshootlarini  
sanitariya tekshirish 
1.Ochiq suv manbalarining 2 SHM soglomlashtirish chora 
tadbirlari.  
2.  Ochiq  suv  manbalarining  1  SHM  o’tkaziladigan 
sog’lomlashtirish chora tadbirlari 
3. suv gigienasi va markazlashtirilgan ho’ujalik ichimlik suvi 
taminotida umum davlat  qonuniy meyoriy hujjatlari. 
4.Vodoprovod sanitariyasinig sanitariya tekshruvi usullari. 
5.Suv  taminoti  manbasining  sanitar  topografik  tekshirishdagi 
asosiy vazifalarini ayting. 
6.Suv taminoti manbalarini sanitari tehnik tekshirish.  
7.Tarqalish  tarmogiga  suvni  yuborishdan  avval  kim  nazorat 
qiladii  
8 
CHiqindi suvlarini 
tozalash aerasiya 
stansiyalarini sanitariya-
gigienik tekshirish. 
1.Mehaniq tozalash bosqichda san. tekshirishda shifokor hal 
qilish bo’lgan asosiy savollari. 
2.Asosiy  inshoatlardagi biologik tozalashning sanab o’ting. 
3.CHo’kmalarni tozalashda asosiy inshootlar. 
4.Tozalangan chiqindi suvlarni zararsizlantirishni gigienik  
baholashda vrach tomanidan hal qilinishi lozim bo’lgan 
asosiy savollar. 
 
9 
Ekologiya bo’limi ish 
faoliyati bilan tanishish. 
1.Tashqi  muhitning  ifloslanish  darajasi  bo’yicha  asosiy 
ko’rsatkichlar. 
2.  Ekologo-gigienik  vaziyatga  bog’liq  ravishda  kuzatuv 
mintaqalar ajratish. 
3. Ekologo-gigienik rayonlashtirish. 
4.
 
Atmasfera  havosining  kimyoviy  ifloslanish  darajasini 
baholash uchun foydalaniladigan  ko’rsatkichlar  
5.
 
Atmosfera  havosining  ifloslanish  darajasini  gigienik 
baholash prinsipi. 
10  Aholi turar joy 
mintakasida fizik omillarni 
o’rganish. 
1.SHovqinni harakterlovchi asosiy ko’rsatkichlar nimalar? 
2.SHovqin nima va uning turlari 
3. 
Aholi 
yashash  punktlarida 
shovqinlarning 
asosiy 
manba’lari 
4.Aholi salomatligiga shahar shovqinining umumiy ta’siri 
5.EMM tebranish chastotasi qanday aniqlanadi? 
1.
 
EMM  darajasini  ulchash  uchun  joy  qaysi  ko’rsatkichlar 
asosida tanlanadi. 
 
11  Dori vositalarini  
tayyorlash dorihonasiini 
sanitariya tekshirish. 
1.
 
Dorihonalarnigasosiymikroiklimko’rsatkichlari 
2.
 
Dorihonaningsanitariya- tehnikjihozlanishi. 
3.
 
SHifohonadorihonasivazifasi. 
4.
 
Dorihonahodimlariningsalomatligigata’sirko’rsatuvchiich
kiomillar. 
5.
 
Yuvilgandorihonaidishlariningtozalikdarajasininazoratqili
sh. 
6.
 
Dorihonagayuqumlikasalliklarbulinmasidantushganidishla

 
128 
rnizararsizlantirish. 
12  Davolash profilaktika 
muassalari va ularga 
qo’yiladigan gigienik 
talablar 
1.
 
Aholi  turar  joylarida  DPM  joylashtirilishiga  qo’yiladigan 
gigienik talablar. 
2.
 
DPM er maydonlariga qo’yiladigan gigienik talablar. 
3.
 
Kasalhona 
maydonlariga 
funksional 
mintaqalariga 
bo’linishi. 
4.
 
Bokslar, yarimbokslar, qabul qilish bokslari. 
5.
 
Tug’rukhonalarning rejalashning o’ziga hos hususiyatlari. 
13  Toshkent sh. DSENM 
sanitariya-gigiena va 
bakteriologik 
labaratoriyasi ish faoliyati. 
1.  DSENM  bakteriologik  laboratoriyasida  mikrobiologik 
tekshrishlar. 
2. 
mikroorganizmlarni 
ustirish 
uchun 
qo’llaniladigan 
apparatlar. 
3.Termostat turlari 
4. mikroskoplar turlari. 
5.Elektron mikroskop nima uchun qo’llaniladi. 
14  Aholi turar joylarini 
sanitariya tozalash tizimini 
tashkil qilinishini gigienik 
baholash. 
1.
 
Avtodormehbazalarning  sanitariya  himoya  mintakasi 
kengligi. 
2.
 
Avtodormehbazaning  hududiga  qo’yiladigan  gigienik 
talablar. 
3.
 
Avtodormehbazaningsanitariyatekshiruvboskichlari. 
4.
 
Aholiyashashjoylariningsanitariyatozalashtizimi. 
5.
 
Reyslarsoninimalargaboglik. 
15  Maishiy hizmat ko’rsatish 
muassasalarini sanitariya 
tekshirish. 
1.Sartaroshhonalarning ish zallarining devorlarini balandlikda 
buyalishi. 
2.Sartaroshhonalarning  tumba  va  stollari  qanday  materiallar 
bilan koplanishi kerak. 
3.Ish urinlari orasidagi masofa qancha bo’lishii kerak. 
4.Maniqyurlarning ish urinlari kaday jihozlanadi. 
5.Sartoroshhonalarning 
 
yordamchi 
honalari 
qanday 
jihozlanadi. 
16  «Sanitar okartuv ishi va 
kurs ishi bo’yicha 
ma’lumotlar            
to’plash» 
1. Sanitariya okartuv ishning dasturi va rejasi uz ichiga 
nimalarni oladi. 
2. Sanitar okartuv ishlarni olib borish turlari  
3. Sanitar okartuv ishlarni olib borish usullari. 
4. Sanitar okartuv ishlarni olib borilganligini izohlovchi hujjat 
va kismi. 
5. Sanitar okartuv ishlarni olib borish prinsipi. 
17  «Ilmiyamaliyish» 
1.
 
Ishrejasi. 
2.
 
Kurs ishi mavzusi bo’yichaadabiyqism. 
3.
 
SHahsiyizlanishishlari 
(jadvallardiogrammalarrasmlar, 
slaydlar, multimediyalarva .h.k.) 
4.
 
Hulosa. 
5.
 
Yakun. 
6.
 
Qo’llanilganadabiyotlar. 
18  Aholiga maishiy hizmat 
ko’rsatish muassasalarini 
sanitariya holatini gigienik 
baholash. 
1.Hammomlarning  ishchi  hodimlari  necha  marotaba  tiibbiy 
kurikdan o’tishadi. 
2.Hammomlarda qanday suv ta’minoti bo’lishi kerak. 
3.  Hammomlarning  asosiy  honalarining  sanitariya  holati 
qanday bo’lishi kerak. 
4.Hammomlarning turlarining ayting. 
5.Hammomlarning 
asosiy 
honalarining 
jihozlanishiga 
qo’yiladigan gigienik talablarning  sanab bering. 

 
129 
6.  Kirhonalarning  ishchilari  qanday  mahsus  kiyimga  ega 
bo’lishlari kerak. 
7.Kirhonaning  asosiy  honalari  qanday  buyoqlar  bilan 
buyaladi. 
8.Saunalarning  sanitariya  tekshiruvida  tuldiriladigan  hisob 
shaqillarini ko’rsating. 
19  CHiqindi suvlarini 
tozalash bosh inshoatlarini 
sanitariya nazoratdan 
o’tkazish. 
1.tozalash inshoati stansielarini san.tonografik tekshirishi 
maqsadi 2.Tez inshoatlari san.epidemiologik tekshirishning 
asosiy maqsadi ? 
3.CHiqindi suvlarni labaratoriya  tekshirish dasturi qanday 
sharoitlarga bog’liq ? 
4.Tozalash inshoatlarining samaradorligi haqidahulosa tuzish 
uchun shifokorga qanday ma’lumotlar  lozim ? 
5.SHahar chiqindi suvlarining san. gigienik   harakterikasi. 
6.O’zbekistondagi suv obektlarining san.himoyalashdagi 
asosiy muammolari. 
7.Suv havzalari va ularni sifati san.himoya qilishdagi 
qonuniy-normativ hujjat. 
20  Madaniy-tomoshagoh va 
ma’rifiy okartuv 
ob’ektlarini sanitariya 
tekshirish 
1.
 
Aholi  turar  joy  punktida  madaniy-tomosha  va  ma’rifiy 
okartuv muassasalarini joylashtirishga talablar. 
2.Tomosha  zallari  mikroiklimiga  qo’yiladigan  gigienik 
talablar 
3.Tomosha  muassasalari  atmosfera  havosidan  sinama  olish 
metodikasi 
4.Tomosha  zallaridagi  shovkin  darajasiga  qo’yiladigan 
gigienik talablar 
5.Isitish tizimi va harorat rejimini baholash 
6.Hosil 
buladigan 
kattik 
chiqindilarni 
saqlash 
va 
chetlashtirrishga qo’yiladigan gigienik talablar 
21  Sport soglomlashtirish 
majmualarini va sport 
inshoatlarini sanitariya 
tekshiruvdan o’tkazish. 
 
1.
 
CHo’milish 
hovuzlarni 
dezinfeksiyalash 
uchun 
qo’llaniladi. 
2.
 
Vannalardagi 
suvning 
aylanish 
sistemasi 
qachon 
dezinfeksiya qilinadi. 
3.
 
Hovuzda    suvning  qanday    labaratoriya    tahlillari  olib 
boriladi. 
4.
 
Qanday usul bilan qoldiq hlor miqdori aniqlanadi 
5.
 
Qandayshahslarhovuzgacho’milishgaqo’yiladi 
6.
 
CHo’miluvchilarningsanitar 
- 
gigieniknazortinikimamalgaoshiradi. 
7.
 
Suzishbasseynlarigaberilayotgansuvnimayordamidadezinf
eksiyaqilinadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
130 
 
ADABIYOTLAR RO’YXATI 
 
Asosiy darsliklar va o’quv qo’llanmalar: 
1.Otaboev Sh.T., Iskandarov T.I..«Kommunal gigiena» darslik 2 nashri. T.2010 y. 
2.Otabaev Sh.T., Iskandarov T.I., Iskandarova G.T. "Kommunal gigiena", T., 2010 y 
3. Professor Iskandarova G.T. taxriri ostida «Kommunal gigiena fanidan ma’ruzalar matni». T., 
2009. o’zbek tilida. 
4.  «Teksto’  leksionno’x  materialov  po  Kommunalnoy  gigiene»  pod  redaksiey  professora  G.T. 
Iskandarova. T., 2009 g. 
5.  Akademik  Iskandarov  T.I.  taxriri  ostida  "Kommunal  gigiena  fanidan  amaliy  mashg’ulotlar 
uchun qo’llanma", T., 2008.   
7. Goncharuk. E.I.  «Kommunalnaya gigiena». M. 2006 god  
6. Kommunalnaya gigiena. Pod redaksiey V.T. Mazaeva. M. Chast 2. 2007. 
7. Iskandarov T.I. «Kommunal gigiena fanidan amaliy mashg’ulotlar uchun qo’llanma». T. 2006. 
8. Kommunalnaya gigiena. Pod redaksiey V.T. Mazaeva. M. Chast 1. 2005. 
9. Demidenko N.M. «Gigiena», Tashkent. 2003 g. 
10.  Goncharuk  E.I.  "Rukovodstvo  k  laboratorno’m  zanyatiyam  po  kommunalnoy  gigiene",  M., 
1990 
11. «Atmosfera havosini muxofazasi xaqida» qonun. T. 1997 g  
12. «Fuqorolar salomaligi muxofaza qilish xaqida» qonuni. T. 1996 g. 
13. «Davlat sanitariya nazorati xaqida» qonun. T. 1992 g. 
14.  Ma’ruza  matnlari,  kommunal  gigiena  fanining  aloxida  bo’limlari  bo’yicha  o’quv 
qo’llanmalar (Toshkent tibbiyot akademiyasi kutubxonasida).     
 
Ko’shimcha 
1.
 
O’zR  atrof  muhit  sanitariya  muxofazalashga  oid  qonunlari,  DavST,  SanQ  va  M,  QMQ, 
sanitariya qoidalar, buyruqlar. 
2.
 
Iskandarov  T.I.,  Ilinskiy  I.I.,  Iskandarova  G.T.  «Sovremenno’e  problemo’  gigieno’  vodo’  i 
vodosnabjeniya  naseleniya,  sanitarnoy  oxrano’  vodoemov  v  spesificheskix  usloviyax 
Uzbekistana» T. 2006 
3.
 
Iskandarova  Sh.T.  "Oxrana  atmosfernogo  vozduxa  i  zdorovya  naseleniya  v  Respublike 
Uzbekistan", T., 2000 
4.
 
Iskandarova Sh.T. "Aktualno’e gigienicheskie problemo’ oxrano’ pochvo’ ot zagryazneniya 
v spesificheskix usloviyax Uzbekistana", T., 2000 
5.
 
Iskandarova  Sh.T.,  Ubadullaev  R.  "Rukovodstvo  po  kontrolyu  za  zagryazneniem  
atmosfernogo vozduxa i metodika izucheniya zdorovya naseleniya", T., 1995 
6.
 
Iskandarova Sh.T.  Aktualno’e problemo’ ekologo-gigienicheskogo rayonirovaniya territoriy 
administrativno’x rayonov, T., 1996 
7.
 
ZIYO-NET.UZ,   tma.uz 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
131 
 
TAYANCH KONSPEKT 
 
Mavzu: “KOMMUNAL GIGIENA FANINING MAZMUNI, MASALALARI, USULLARI” 
                  Ma’ruzani o’qitish texnologiyasi 
Vaqt: 2 soat   
Talabalar soni:50-60 
O’quv  mashg’ulotining  shakli 
va turi 
muammoli ma’ruza 
Ma’ruza rejasi  
•
 
1.  Talabalarni  fanning  mazmuni,  masalalari,  usullari  va 
rivojlanish tarixi bilan tanishtirish; 
•
 
2  Talabalarga  kommunal  gigiena  fanining  zamonaviy 
muammolari to’g’risida tushuncha berish; 
•
 
3  Kuzatuv  ob’ektlarida  DSN  tashkil  qilish  va 
o’tkazishda shifokorning huquklari, etika va deontologiyasi 
haqida ma’lumotlar berish.  
 
O’quv mashg’uloti maqsadi: 
 
Talabalarga 
belgilangan 
 
masalaning 
mohiyatini 
tushuntirish va ularda kommunal gigiena fanining maqsadi,