O’zbekiston respublikasi veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo’mitasi

Oziq-ovqat maxsulotlari xavfsizligini mikrobiologik ko‘rsatkichlari. 
 
Alimentar yoki oziqaviy kasalliklar.Sababi patogen yoki shartli-patogen 
mikroorganizmlar bilan ifloslangan ovqat xisoblangan kasalliklar alimentar yoki 
oziqaviy deb nomlanadi. 
Oziq-ovqat maxsulotlarida ba’zi mikroorganizmlar yoki ularni metabolitlarini 
mavjud bo‘lishi odamni kasallanishiga olib keladiki, ular ikkita umumiy shakllarga 
bo‘linadi – oziqaviy zaxarlanishlar va oziqaviy infektsiyalar.
Toksinlar. Toksigen mikroorganizmlar ikki turdagi toksinlarni ishlab chiqaradi: 
ekzotoksinlar va endotoksinlar
.
Ekzotoksinlar mikrob xujayrasidan atrof muxitga oson o‘tadi. Ular ma’lum 
organlar va to‘qimalarni ma’lum tashqi belgilar bilan jaroxatlaydi, ya’ni o‘ziga xos 
ta’sirga ega. 
Endotoksinlar mikrob xujayrasidan uning xayot faoliyati vaqtida chiqarilmaydi, 
ular uning xalok bo‘lganidan keyin ozod bo‘ladi. Endotoksinlar aniq o‘ziga xos ta’sirga 
ega emas va organizmda umumiy zaxarlanish belgilarini keltirib chiqaradi.
Oziqaviy zaxarlanishlar tasnifi. Oziqaviy zaxarlanishlar shartli ravishda 2 
guruxga bo‘linadi: oziqaviy toksikoinfektsiyalar va oziqaviy intoksikatsiyalar (17-rasm).
Oziqaviy toksikoinfektsiyalar faqat ovqatda ancha miqdorda tirik toksigen 
mikroblar va ularni toksinlari mavjud bo‘lgandagina paydo bo‘ladi. Oziqaviy 
toksikoinfektsiyalarga salьmonellar, shartli-patogen va patogen mikroorganizmlar 
tomonidan chaqiriladigan kasalliklar tegishli.
Oziqaviy intoksikatsiyalar mikrob toksinlari mavjud bo‘lgan oziq-ovqat 
maxsulotlari iste’mol qilinganida yuzaga keladi. Bunda tirik toksin xosil qiluvchi 
mikroorganizmlar allaqachon bo‘lmasligi mumkin. Oziqaviy intoksikatsiyalar bakterial 
(stafilokokkli 
intoksikatsiyalar 
va 
botulizm) 
va